Bony towarowe w wersji papierowej i jako karty elektroniczne podlegają tym samym regulacjom prawnym i podatkowym. Korzyści dla przedsiębiorcy są spore. Są wolne od podatku VAT. Można wliczyć w koszty uzyskania przychodu.

Firma może zakupić bony towarowe częściowo za środki zgromadzone na koncie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS). Wysokość dopłaty z funduszu jest uzależniona od sytuacji materialnej konkretnego pracownika. Reguły dopłat powinny być określone w regulaminie funduszu. W prawie podatkowym bon albo kupon towarowy, także usługowy jest interpretowany jako papier wartościowy. Nie jest to usługa ani towar. Z tego powodu nie podlega podatkowi VAT.
W świetle obowiązujących przepisów bony towarowe są znakami legitymacyjnymi. Definicja znaków legitymacyjnych została określona przez kodeks cywilny (art. 921 ustawy z 23 kwietnia 1964 r). Z przepisów kodeksu wynika m.in., że znaki te stwierdzają w swej treści obowiązek świadczenia na żądanie wierzyciela. Bony, kupony w formie papierowej lub kart elektronicznych jako znaki legitymacyjne uprawniają ich posiadacza do otrzymania określonego rodzaju świadczeń rzeczowych. Same w sobie nie są towarem ani usługą.
Bez składki na ZUS
Od sumy zakupionych bonów bądź kuponów towarowych pracodawca nie musi odprowadzać dodatkowo składki na ubezpieczenia społeczne, ale tylko w części finansowanej ze środków zgromadzonych na koncie ZFŚS.
Jest to regulowane przepisami rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) oraz par. 2, ust. 1 pkt 19 tego rozporządzenia. Dodatkowo ich stosowanie jest też określone w art. 81, ust. 1 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135).
Tak więc pełna wartość bonów żywieniowych zakupiona za środki z ZFŚS jest zwolniona z opłaty składek na rzecz ubezpieczenia rentowego i emerytalnego. Są to przychody niepodlegające tym obciążeniom socjalnym. Autor rozporządzenia nie określił wielkości kwoty bonów albo kuponów zwolnionych z tego obciążenia. Tak więc można wywnioskować, że istnieje dowolność określenia tej sumy w pewnych granicach.
Natomiast bony są obciążone tymi składkami w części zakupionej z innych źródeł niż ZFŚS i jeżeli ich wartość jest większa niż 190 zł na miesiąc.
POSIŁKI PROFILAKTYCZNE BEZ PODATKU
Zgodnie z art. 232 kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić nieodpłatnie pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Art. 21 ust.1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r., mówi, że wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, za używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.
Nie płaci się VAT
Kupony, karty elektroniczne, bony i talony, które w placówce handlowo-usługowej klient może zamienić na produkt żywnościowy, nie podlegają podatkowi od towarów i usług.
W myśl ustawy o podatku VAT, sprzedaż tych towarów nie jest traktowana jako dostawa towarów. Bon towarowy albo inny jego odpowiednik jest tylko znakiem legitymacyjnym i dlatego nie można zdefiniować transakcji kupna - sprzedaży bonów jako dostawy towarów lub świadczenia usług. Tego typu kupony mają właściwości płatnicze i spełniają taką rolę w obrocie towarowym.
Obowiązek odprowadzania podatku VAT może tylko być nałożony przy czynności obsługi tych bonów dokonywanej przez wystawcę bonów. Opodatkowana jest tylko sama prowizja, jaką otrzymuje wystawca kuponów jako wynagrodzenie za czynność obsługi na rzecz kupującego, bony towarowe.
Obciążenia pracownika
Jednak podatek dochodowy ktoś musi zapłacić. Ponieważ kupon, karta elektroniczna albo bon żywnościowy stanowią bezdyskusyjnie przychód pracownika, więc jego wartość jest obciążona z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Bony żywieniowe i podobne znaki wartościowe o tych samych funkcjach, uprawniające do zakupu towarów, nie są świadczeniem w rozumieniu przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W szczególności art. 21 tej ustawy nie obejmuje bonów jako wartości zwolnionych od podatku dochodowego. Podatek dochodowy od osób fizycznych nie jest uiszczany, jeżeli wartość bonu lub kuponu towarowego nie przekracza sumy 100 zł. Jest o tym mowa w art. 21 ust. 1, pkt 68 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Pracodawca może wręczać bony z zachwaniem określonych w przepisach zasad. Otrzymujący bony powinien posiadać zawartą z zakładem pracy umowę o pracę. Powinien też istnieć regulamin wynagradzania. Jeżeli tego typu wynagradzanie pracowników odbywa się bez udziału środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, to w całości pracodawca ma prawo do skorzystania z ulgi podatkowej i odpisu jako kosztu uzyskania przychodu.
JAN STAWICKI
gp@infor.pl
Podstawa prawna
■ Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535).
■ Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176).
■ Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
■ Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135).
■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek (Dz.U. nr 181, poz. 1106 ze zm.).