Jeśli organy podatkowe sięgają do materiałów zgromadzonych w postępowaniu karnym, to nie mogą czynić tego w sposób wyrywkowy i należy wskazać w uzasadnieniu decyzji, z których dowodów korzystano w postępowaniu podatkowym i dlaczego uznano je za wiarygodne lub niewiarygodne.
STAN FAKTYCZNY
Sprawa dotyczyła rozliczenia VAT spółki cywilnej za okres od marca do grudnia 1999 r. oraz ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego. W sprawie chodziło m.in. o to, czy sam fakt potwierdzenia przez urząd celny wywozu towarów poza granicę RP uzasadniał zastosowania stawki 0 proc. w VAT. W sytuacji gdy potwierdzenie było tylko jednym z dwóch warunków uznania, że mamy do czynienia z eksportem towarów. Drugim warunkiem było dokonanie wywozu w wykonaniu czynności będących przedmiotem opodatkowania innych niż eksport i import, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 3 starej ustawy o VAT.
UZASADNIENIE
Skarżąca wygrała sprawę przed sądem I instancji. Również Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna organu podatkowego nie zasługuje na uwzględnienie. Jak zauważył NSA, sąd administracyjny obowiązany jest zbadać, czy w postępowaniu podatkowym organy podatkowe zgromadziły niezbędny materiał dowodowy oraz czy przy ocenie zgromadzonych dowodów nie została przekroczona zasada swobodnej oceny dowodów. Postępowanie to winno doprowadzić do zrekonstruowania konkretnego prawnopodatkowego stanu faktycznego, czyli powinno obejmować te fakty i dowody, które mają prawne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy podatkowej. Wojewódzki Sąd Administracyjny, stwierdzając naruszenie procedury podatkowej, wskazał w uzasadnieniu na braki w prowadzonym postępowaniu dowodowym. W tym zwłaszcza na zbyt powierzchowne wykorzystanie dowodów zgromadzonych w równolegle toczącym się postępowaniem karnym. NSA podzielił to stanowisko. Niewątpliwie ustalenia i wyniki postępowania karnego nie stanowią zagadnienia wstępnego, o którym mowa w art. 201 par. 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Wynik postępowania karnego nie przesądza bowiem o braku odpowiedzialności za niezapłacone podatki lub nienależnie otrzymane zwroty. Jednakże materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania karnego może być pomocny przy rekonstruowaniu stanu faktycznego niezbędnego dla rozstrzygnięcia sprawy podatkowej. W postępowaniu podatkowym organ jest uprawniony do korzystania z dowodów zebranych w postępowaniu w sprawie karnej i - jeśli korzysta z takich dowodów - winien dokonać ich oceny na równi z innymi dowodami. Musi to jednak czynić nie w sposób wyrywkowy, lecz z uwzględnieniem wszystkich dowodów mogących mieć znaczenie dla rozstrzyganej sprawy podatkowej, i następnie poddawać je ocenie, podobnie jak inne dowody, według reguł swobodnej oceny dowodów. Organ podatkowy, prowadząc postępowanie podatkowe, nie może wybierać jedynie takich materiałów, które potwierdzają dowodzone przez niego okoliczności, a zupełnie pomijać i nie odnosić się do materiałów, które mogłyby im przeczyć - podkreślił NSA.
Każde rozstrzygnięcie opiera się na ustaleniach faktycznych, które powinny być wyprowadzone z całokształtu okoliczności istotnych dla danej sprawy, nie zaś tylko z pewnych fragmentów. W całokształcie tym nie wolno pominąć żadnej istotnej okoliczności faktycznej i przejść do porządku dziennego nad jej znaczeniem. Ustalenie zatem, że kontrahenci skarżącej spółki nie figurowali w rejestrze firm i brak możliwości zidentyfikowania rzeczywistych nabywców towarów, mogło pośrednio wskazywać na przyjętą przez organy podatkowe tezę, że nie doszło do sprzedaży eksportowej w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy o VAT. Jest to jednak okoliczność świadcząca pośrednio o tym, że sprzedaż była fikcyjna i wymaga rozważenia na tle całokształtu prawidłowo zebranego materiału dowodowego. Obowiązek wskazania rzeczywistych nabywców ciąży przy tym na skarżącej spółce, wyjaśnił sąd.
Wyrok NSA z 21 grudnia 2006 r., niepublikowany
SYGN. AKT I FSK 380/06
Aleksandra Tarka