Obowiązujący art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT wskazuje, że podatek omyłkowo wykazany na fakturze dokumentującej czynność niepodlegającą opodatkowaniu lub z niej zwolnioną podlega odliczeniu, pod warunkiem uregulowania kwoty wykazanej na fakturze. Co to oznacza dla podatników?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
W praktyce oznacza to, że w przypadku wątpliwości dotyczącej opodatkowania danej transakcji pomiędzy podatnikami posiadającymi prawo do odliczenia zawsze bezpieczniej jest naliczyć VAT. Nawet w przypadku uznania, że dana transakcja nie podlegała opodatkowaniu lub była zwolniona, nabywca zachowywał prawo do odliczenia (pod warunkiem że zapłacił kwotę wykazaną na fakturze sprzedawcy). W takim przypadku nie powstawało ryzyko w VAT (w niektórych przypadkach pozostawało ryzyko w podatku od czynności cywilnoprawnych).
Taka regulacja jest korzystna dla podatników i celowościowo słuszna, tym bardziej że nie prowadziła do uszczupleń budżetowych. Omawiany przepis pełni funkcję wentyla bezpieczeństwa zapewniającego ochronę podatnikom w przypadku błędnego naliczenia VAT. Przykładowo kryteria decydujące o kwalifikacji danej transakcji jako sprzedaży przedsiębiorstwa (niepodlegającej opodatkowaniu VAT), a nie jako grupy aktywów (podlegających opodatkowaniu VAT) w wielu przypadkach są nieostre.
Przepisy te są jednak niezgodne z prawem wspólnotowym. W szczególności potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Genius Holding (C-342/87). ETS uznał, że prawo do odliczenia przysługuje wyłącznie w stosunku do VAT naliczonego zgodnie z prawem. W obecnie obowiązującym stanie prawnym niezgodność ta nie ma negatywnych konsekwencji dla podatników. Mimo że krajowe przepisy nie są zgodne z dyrektywą, podatnicy mogą je oczywiście stosować. Natomiast organy państwa nie mogą ograniczać podatnikom możliwości korzystania z praw wynikających z ustawodawstwa krajowego w oparciu o przepisy dyrektyw. Kwestia ta została potwierdzona przez ETS, m.in. w wyroku w sprawie Kolpinguis Nijmegen (C-80/86).
W przyjętym przez Sejm projekcie nowelizacji ustawy o VAT (która powinna wejść w życie 1 stycznia 2008 r.) usunięto ten korzystny dla podatników przepis. Oznacza to, że błędne wykazanie VAT na fakturze, w przypadku transakcji zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu, nie będzie dawało nabywcy prawa do odliczenia podatku wykazanego na fakturze. Niewątpliwie sytuacja ta utrudni życie wielu podatnikom, którzy ze szczególną ostrożnością będą musieli podchodzić do transakcji, które mogą być zwolnione lub niepodlegające opodatkowaniu.
Not. EM
