Zryczałtowany podatek od odpraw i odszkodowań za wcześniejsze zwolnienie menedżerów i zarządzających dotyczy tylko spółek, w których podmioty publiczne mają więcej niż 50 proc. praw głosu – orzekł NSA.
To kolejne orzeczenia, w których Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga tę kwestię na niekorzyść fiskusa. Wcześniej podobnie orzekł m.in. 3 marca 2020 r. (sygn. akt II FSK 121/19, II FSK 3393/18, II FSK 1518/18) oraz 21 stycznia 2020 r. (sygn. akt II FSK 356/18). Szerzej o tamtych wyrokach pisaliśmy w artykułach: „Większość głosów to 50 proc. plus jeden” (DGP nr 44/2020) oraz „Większość głosów to ponad połowa” (DGP nr 25/2020).
Tym razem sprawa dotyczyła spółki, w której Skarb Państwa (główny akcjonariusz) posiada prawie 32 proc. akcji. Zgodnie z jej statutem każda akcja daje jeden głos na walnym zgromadzeniu, a określony udział procentowy w kapitale spółki oznacza taki sam udział procentowy w ogólnej liczbie głosów.
To oznacza, że Skarb Państwa posiada bezpośrednio 31,79 proc. ogólnej liczby głosów. Spółka zaznaczyła, że nie wie, którzy jej akcjonariusze posiadają mniej niż 5 proc. akcji, bo nie ma żadnego przepisu, który pozwalałby jej to ustalić.
Spór dotyczył tego, czy spółka będzie musiała pobrać 70-proc. PIT od odpraw i odszkodowań, jakie w przyszłości może wypłacić na podstawie przepisów o zakazie konkurencji lub skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę (tak wysoki podatek byłby płatny od części odszkodowania, która przekraczałaby sześciomiesięczne wynagrodzenie za pracę, oraz od części odprawy lub odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia, która przekraczałaby trzymiesięczne wynagrodzenie).
Spółka uważała, że skoro Skarb Państwa posiada tylko 31,79 proc. akcji, a ona sama nie ma możliwości sprawdzenia, czy i ile udziałów (poniżej 5 proc.) mają gminy, związki gminne i inne podmioty publiczne, to należy uznać, że nie powinna pobierać 70-proc. podatku.

Co oznacza dominacja

Nie zgodził się z tym dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Przypomniał, że 70-proc. podatek od odpraw i odszkodowań muszą pobierać spółki, w których Skarb Państwa i inne podmioty publiczne mają pozycję dominującą. Przy czym – jak podkreślił – chodzi o faktyczną władzę nad spółką, bo taka była intencja ustawodawcy.
Dodał, że art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy o PIT zawiera podobne regulacje do tych z kodeksu spółek handlowych. Wskazał, że art. 4 par. 1 pkt 4 lit. a kodeksu nie wiąże dominacji z posiadanym przez wspólnika (akcjonariusza) udziałem w kapitale danej spółki, tylko z liczbą głosów na danym, konkretnym zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu) innej spółki. Tak więc w pewnych sytuacjach, gdy akcjonariat jest rozproszony lub frekwencja na zgromadzeniu jest mała, wystarczy dysponowanie mniejszościowym pakietem praw udziałowych dla stwierdzenia stosunku dominacji (dysponowania większością głosów) – stwierdził dyrektor KIS.
Uznał, że w przypadku spółki mamy właśnie do czynienia z taką sytuacją. Posiadanie więc przez Skarb Państwa bezpośrednio 31,79 proc. ogólnej liczby głosów nie wyklucza dysponowania faktycznie bezwzględną większością głosów na zgromadzeniach wspólników lub na walnym zgromadzeniu spółki.

Musi być więcej niż 50 proc.

Innego zdania były sądy obu instancji. WSA we Wrocławiu zgodził się z tym, że skoro ustawa o PIT nie definiuje „dysponowania bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu”, to należy sięgnąć do kodeksu spółek handlowych.
Sąd podkreślił jednak, że na gruncie k.s.h. nie ma wątpliwości, iż przez większość głosów należy rozumieć dysponowanie ponad 50 proc. wszystkich głosów przysługujących z wszystkich praw udziałowych ustanowionych przez daną spółkę i to na moment nabycia tych akcji. Zdaniem WSA tak samo trzeba interpretować to sformułowanie na potrzeby PIT. Słowem, 70-proc. podatek dotyczy wypłat odpraw i odszkodowań przez podmioty publiczne, które mają ponad 50 proc. głosów w stosunku do wszystkich głosów przysługujących z wszystkich praw udziałowych ustanowionych przez daną spółkę. Skoro Skarb Państwa posiada w spółce 31,79 proc. udziałów, to nie dotyczą jej przepisy o 70-proc. PIT od odpraw i odszkodowań wypłacanych zarządzającym i menedżerom.
Zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny. Orzekł, że kluczowa jest wykładnia językowa art. 30 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy o PIT.
– Sąd nie podważa motywów, jakimi kierował się ustawodawca, wprowadzając 70-proc. podatek, ale nie można pomijać brzmienia przepisów – wskazał sędzia Piotr Przybysz.
Podkreślił, że w przepisach mowa jest o większości głosów, co oznacza, że podmioty publiczne muszą mieć ich ponad 50 proc. w stosunku do wszystkich głosów przysługujących z wszystkich praw udziałowych ustanowionych przez daną spółkę.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 20 sierpnia 2020 r., sygn. akt II FSK 1279/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia