Subskrybuj nas na Youtube
Organizacje pozarządowe mogą i powinny korzystać z możliwości wsparcia w związku ze skutkami pandemii. Muszą jednak pamiętać o odpowiedniej ewidencji i sprawozdawczości. Istotne dla nich jest też przesunięcie terminu dotyczącego zamieszczania zatwierdzonych sprawozdań
Zwolnienie ze składek
Pomocą, którą najprościej było uzyskać, jest zwolnienie ze składek ZUS. Dotyczy ono należności nieopłaconych, można jednak ubiegać się o zwrot tych, które zostały zapłacone za marzec. Organizacje, które już złożyły wniosek o tego typu wsparcie za marzec, kwiecień i maj, powinny naliczyć składki tak jak dotychczas, lecz:
- nie przelewają ich na konto ZUS (spółdzielnie socjalne i płatnicy zgłaszający mniej niż 10 ubezpieczonych) lub
- przelewają połowę kwoty wynikającej z deklaracji za dany miesiąc (płatnicy zgłaszający więcej niż 9 osób, lecz mniej niż 50 ubezpieczonych).
Zwolnienie z nieopłaconych składek ZUS w księgach rachunkowych organizacji jest dla niej przychodem. Jest to przychód, który powinien być ujęty jako pozostały przychód operacyjny. Nie podlega on zatem ujęciu w rozliczeniu na przychody związane z działaniami statutowymi nieodpłatnymi czy odpłatnymi. Nie ma tu znaczenia fakt, iż zwolnienie może dotyczyć rożnych pracowników i współpracowników organizacji, w szczególności pracujących na konkretnych projektach. Podmioty, które mają status OPP, nie będą wykazywały tego wparcia jako przepływy finansowe.
Koszty poniesione w związku z realizacją projektu nie powinny być pomniejszane. Cała wartość wynagrodzeń brutto wraz ze składkami obciążającymi pracodawcę powinna zostać ujęta jako koszt i rozliczona na rodzaje działalności i ewentualnie projekty według zasad dotychczas obowiązujących. Jeśli organizacja będzie rozliczała projekt, to powinna pokazać wynagrodzenia i składki obciążające pracodawcę jako poniesione. Fakt ich nieopłacania w związku ze zwolnieniem w ramach tarczy jest rozliczany odrębnie i nie ma wpływu na rozliczanie bieżącej działalności. [przykład]
PRZYKŁAD
Projekty
Stowarzyszenie ADF prowadzi odpłatną i nieodpłatną działalność pożytku publicznego. W ramach działalności odpłatnej realizowane są dwa projekty, a w ramach nieodpłatnej trzy. Zgodnie z polityką rachunkowości oraz rozwiązaniami wynikającymi z umów projektowych wynagrodzenie pracowników i zleceniobiorców rozliczane jest według godzin przeprowadzonych na projekcie. Organizacja korzysta z umorzenia składek ZUS. Za maj wynagrodzenie brutto wynosiło (łącznie za wszystkie projekty) 18 320 zł. W tym ZUS pracownika to 3847,20 zł oraz ZUS pracodawcy to 2931,20 zł. Kwota 3389,20 zł to 50 proc. ZUS umorzonego. Księgowania związane z rozliczeniem projektu i ujęciem umorzonych w 50 proc. tzw. składek ZUS będą następujące:
1. Zarachowanie wynagrodzeń w układzie rodzajowym kwota 18 320 zł: Wn Wynagrodzenia, Ma Rozrachunki z pracownikami.
2. Ujęcie kosztów ZUS obciążających pracodawcę kwota 2931,20 zł: Wn Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, Ma Rozrachunki z ZUS.
3. Ujęcie składek ZUS obciążających pracowników – ubezpieczenie społeczne i zdrowotne kwota 3847,20 zł: Wn Rozrachunki z pracownikami 3847,20 zł, Ma Rozrachunki z ZUS.
4. Ujęcie kosztów wynagrodzeń w podziale na projekty:
• Wn Koszty działalności odpłatnej 10 000 zł,
• Wn Koszty działalności nieodpłatnej 8320 zł,
• Ma Rozliczenie kosztów 18 320 zł.
5. Ujęcie kosztów tzw. składek ZUS obciążających pracodawcę:
• Wn Koszty działalności odpłatnej 1600 zł,
• Wn Koszty działalności nieodpłatnej 1331,20 zł,
• Ma Rozliczenie kosztów 2931,20 zł.
6. PK zaksięgowanie składek ZUS, które zostały umorzone kwota 3389,20 zł: Wn Rozrachunki z ZUS, Ma Pozostałe przychody operacyjne.
dofinansowanie od starostów
Kolejnym rodzajem wsparcia, z którego mogą skorzystać organizacje, jest dofinansowanie od starostów. Te, którym łączne przychody z działalności statutowej z powodu koronawirusa spadły o min. 30 proc. – obliczone przez porównanie 60 następujących po sobie dni przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 do analogicznych 60 dni w roku poprzednim – mogą ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników. Przy czym dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych. Wsparcie przyznawane jest w wysokości nieprzekraczającej 50 proc. wynagrodzenia – przy spadku przychodów o minimum 30 proc., 70 proc. – w przypadku spadku przychodów o minimum 50 proc. oraz w wysokości 90 proc. – jeśli przychody organizacji spadły o ponad 80 proc. Obecnie w ramach tzw. dotacji od starostów okres świadczenia wynosi maksymalnie trzy miesiące od dnia złożenia wniosku do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę, co oznacza, że w przypadku złożenia wniosku w maju okres świadczenia przypadał na pełne miesiące: maj, czerwiec i lipiec.
Ujęcie księgowe tego dofinansowania jest analogiczne jak środków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżką wynagrodzenia. Pierwotnie było możliwe wyłącznie dla przedsiębiorców, czyli w przypadku organizacji pozarządowych tylko tych, które miały zarejestrowaną działalność gospodarczą. Natomiast nowelizacja rozszerzyła katalog podmiotów, które mogą skorzystać z tego instrumentu także o inne organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przy czym warunkiem skorzystania z pomocy nadal jest spadek przychodów ze sprzedaży towarów lub usług z powodu koronawirusa, więc organizacje prowadzące wyłącznie nieodpłatną działalność statutową nie będą mogły z tej pomocy skorzystać.
Wprowadzona zmiana jest ważna dla organizacji prowadzących sprzedaż w ramach swojej odpłatnej działalności pożytku publicznego i mocno dotkniętych obecną sytuacją, np. z powodu całkowitego zakazu prowadzenia niektórych rodzajów działalności. Skorzystanie z tego rodzaju wsparcia wymaga jednak od pracodawcy podjęcia – w porozumieniu z pracownikami – dość radykalnych działań, takich jak obniżenie wymiaru czasu pracy (maksymalnie o 20 proc., ale do nie mniej niż 0,5 etatu) lub obniżenie wynagrodzeń (maksymalnie o 50 proc.).
Dofinansowanie takie jest też ujmowane jako pozostały przychód operacyjny w dacie wpływu środków pieniężnych. Nie powinno być także przypisywane do poszczególnych projektów czy rodzajów działalności NGO. Nie należy również pomniejszać kosztów związanych w prowadzeniem działalności. Podobnie jak w przypadku wsparcia w zakresie składek ZUS, pomoc ta nie ma wpływu na wysokości i podziały kosztów prezentowane w ewidencji księgowej.
mikropożyczka
Organizacje prowadzące działalność gospodarczą mogą też skorzystać z niskooprocentowanej mikropożyczki (do 5000 zł), jeśli ich średnioroczne zatrudnienie było mniejsze niż 10 osób. Otrzymana pożyczka jest zobowiązaniem ujmowanym w księgach rachunkowych na koncie „Pożyczki”. Dopiero w dacie umorzenia jest przeksięgowywana na przychody – też pozostałe operacyjne. Obecnie do umorzenia wystarczy prowadzenie działalności gospodarczej przez trzy miesiące od udzielenia pomocy (jest ona dokonywana na wniosek), a w ramach tzw. tarcza antykryzysowej 4.0 niedługo nie trzeba będzie nawet składać oświadczenia – urząd sam zweryfikuje, czy spełniamy warunek i pożyczkę umorzy z urzędu.
Subwencja PFR
Niektóre organizacje mogą się też ubiegać o finansowanie w ramach subwencji PFR. Wsparcie to dotyczyć może organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą, zatrudniających na dzień 31 grudnia co najmniej jednego pracownika w ramach stosunku pracy i odnotowujących spadek obrotów gospodarczych. Spadek ten musi wynosić co najmniej 25 proc. i zostać odnotowany w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. – w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku z zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19. Subwencję, która w dacie otrzymania jest pożyczką, można przeznaczyć na pokrycie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Czyli na większość kosztów stałych i codziennych niezbędnych dla prowadzonej działalności, w tym wypłatę wynagrodzeń dla pracowników, opłacenie czynszu lub spełnienie świadczeń z umów zawartych z kontrahentami.
Ministerstwo Finansów zaleca całą wartość subwencji ująć jako zobowiązanie finansowe i dopiero w dacie decyzji o umorzeniu – wtedy gdy będzie wiadomo, jakie kwoty zostaną umorzone – odnosić je w pozostałe przychody operacyjne.
Przypomnieć należy, iż program zakłada, aby co najmniej 25 proc. kwoty subwencji podlegało zwrotowi niezależnie od okoliczności. Zaś 75 proc. może być umorzone po spełnieniu warunku utrzymania zatrudnienia. I tak organizacja, która utrzyma co najmniej 100 proc. poziomu zatrudnienia, może zachować (brak obowiązku zwrotu) 75 proc. całkowitej wartości subwencji finansowej. W przypadku spadku zatrudnienia o więcej niż 50 proc. brak obowiązku zwrotu subwencji dotyczy 25 proc. jej wartości.
Zmiany w dokumentacji
Warto też przypomnieć, że ustawa COVID-19 daje organizacjom realizującym zadania publiczne ze środków publicznych możliwość:
- realizacji zadań publicznych w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19 bez konieczności uczestniczenia w otwartym konkursie ofert;
- zmiany w rozliczaniu wykonanych zadań publicznych (możliwość przedłużenia terminu na złożenie sprawozdania z wykonania zleconego zadania publicznego czy na rozliczenie dotacji udzielonej na realizację zadania, a także możliwość akceptacji wydatków poniesionych na sfinansowanie działań realizowanych w ramach zleconego zadania publicznego, które zostały odwołane w wyniku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii).
Ta zmiana wymaga przede wszystkim poprawienia dokumentacji projektu, lecz nie wpływa na sam sposób księgowania rozliczeń.
sprawozdanie
Zmienił się też termin sporządzenia sprawozdania – upływa on 30 czerwca br. Dokument ten powinien być następnie zatwierdzony nie później niż 30 września br. Dla organizacji mających status OPP ważne jest, że został też przesunięty termin zamieszczenia przez nie sprawozdania z działalności oraz zatwierdzonego sprawozdania finansowego w bazie sprawozdań OPP. Za sprawą rozporządzenia z 18 maja 2020 r. dotychczasowy ustawowy termin zamieszczenia sprawozdania (15 lipca) został przedłużony o trzy miesiące. A więc upływa dopiero 15 października 2020 r. Co ważne, w przypadku organizacji, których rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy, termin zamieszczania sprawozdań za 2019 r. nie uległ zmianie, czyli sprawozdania za 2019 r. zamieszczają do 30 listopada 2020 r.
Podstawa prawna
•ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
•ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374; ost.zm. 875)
•art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 688; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 284)
•rozporządzenie przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego z 18 maja 2020 r. w sprawie określenia innego terminu w zakresie zamieszczenia przez organizacje pożytku publicznego sprawozdania merytorycznego z działalności i sprawozdania finansowego w roku 2020 (Dz.U. z 2020 r. poz. 906)
