Bezpieczna przystań pozwala uprościć zasady rozliczeń i ograniczyć obowiązki dokumentacyjne m.in. dla transakcji finansowych dotyczących prostych form finansowania dłużnego. To jedno z bardziej nowatorskich rozwiązań wprowadzonych w 2019 r. do ustaw o podatkach dochodowych.
Warto przypomnieć, że bezpieczna przystań dla prostych form finansowania dłużnego nie jest dla podmiotów powiązanych obowiązkowa. Jeśli jednak chce się z niej skorzystać, to dochować należy pięciu warunków określonych w art. 11g ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) i odpowiednio art. 23s ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). Wówczas przyjęty poziom oprocentowania w transakcji kontrolowanej pozostanie poza zainteresowaniem fiskusa. Dodatkowo podmiot powiązany, obowiązany do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, będzie zwolniony z obowiązku sporządzenia analizy cen transferowych do takiej transakcji kontrolowanej.

Doprecyzowanie regulacji

Literalna wykładnia art. 11g ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT (odpowiednio art. 23s ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT) w brzmieniu obowiązującym do końca 2019 r. jako warunek konieczny do skorzystania z safe harbour wskazywała sposób wyznaczenia oprocentowania pożyczki, które powinno być ustalone na dzień zawarcia umowy w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych aktualnym na dzień zawarcia tej umowy. Ustawą z 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. poz. 2200) doprecyzowano, że oprocentowanie pożyczki winno być wyrażone w ujęciu rocznym.

Obwieszczenie MF aktualne w 2020 r.

Minister finansów 21 grudnia 2018 r. w drodze obwieszczenia (M.P. poz. 1286) po raz pierwszy wskazał katalog bazowych stóp procentowych, odpowiadający stopom procentowym na rynku międzybankowym, który jest zamknięty i obejmuje pięć walut – PLN (stopa bazowa WIBOR), EUR (stopa bazowa EURIBOR), USD (stopa bazowa LIBOR USD), CHF (stopa bazowa LIBOR CHF) oraz GBP (stopa bazowa LIBOR GBP), wszystkie o trzymiesięcznym okresie przeszacowania (3M), oraz określił rynkowy poziom marży w wysokości 2 proc. Zgodnie z dyspozycją ustawową minister finansów jest zobowiązany do ogłaszania takiego obwieszczenia nie rzadziej niż raz w roku. Oczekiwanie na nową treść obwieszczenia czy informację dotyczącą prac związanych z jego opracowaniem trwało nieco dłużej. Dopiero 7 lutego 2020 r. MF opublikowało wyjaśnienia „Uproszczenia typu safe harbour w roku 2020”, wskazując, że dla celów tego rodzaju uproszczeń w 2020 r. stosuje się dotychczasowe obwieszczenie o rodzaju bazowej stopy procentowej i marży z 21 grudnia 2018 r. – do czasu wydania nowego obwieszczenia.
Zmiany w referencyjnych stopach procentowych, które mają być wprowadzone do końca 2021 r., będą miały swoje konsekwencje dla wewnątrzgrupowych transakcji finansowych, również i tych objętych safe harbour. Planowana rewolucja na rynku finansowym zakłada bowiem likwidację stawki LIBOR i dostosowanie stawki WIBOR. U podstaw zmian pojawia się stawiany bankom zarzut manipulowania poziomem stóp procentowych, które obecnie oparte są na deklaracjach banków, a nie rzeczywistych danych transakcyjnych. Pojawia się zatem pytanie, co te zmiany będą oznaczać dla podmiotów powiązanych. Dopuścić można kilka scenariuszy, również i taki, że umowy zawarte przed dokonaną zmianą ograniczą oprocentowanie instrumentów dłużnych do marży wskazanej obwieszczeniem MF z dnia przystąpienia do umowy.
Uwaga! Podmiot powiązany, który skorzystał z instytucji safe harbour, nie jest zobowiązany do aktualizacji stopy bazowej (co do rodzaju) lub marży (co do wysokości) w ślad za zmianą dokonaną w tym zakresie przez ministra finansów. Jest on zobowiązany natomiast do stosowania stopy bazowej oraz marży, aktualnych na dzień zawarcia umowy pożyczki przez cały okres jej trwania.

Pozostałe warunki

W odniesieniu do pozostałych warunków, które podmiot powiązany zobowiązany jest spełnić, aby móc skorzystać z uproszczonego rozwiązania dla transakcji kontrolowanych dotyczących prostych form finansowania dłużnego, ustawodawca nie dokonał zmian w stosunku do stanu prawnego wiążącego od 1 stycznia 2019 r. Tym samym strony transakcji kontrolowanej nie mogą oczekiwać wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, a okres udzielenia pożyczki nie może być dłuższy niż pięć lat.
Ponadto w trakcie roku obrotowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi, określonymi najczęściej w umowie lub innym dokumencie, z pominięciem wartości odsetek nie może przekroczyć kwoty 20 mln zł lub jej równowartości. Wartość ta winna być kalkulowana rozłącznie w odniesieniu do udzielonych i otrzymanych pożyczek, przy czym liczonych sumarycznie dla wszystkich form finansowania (tj. pożyczek, kredytów i emisji obligacji). Pożyczkodawca nie może być przy tym podmiotem mającym miejsce zamieszania, siedzibę lub zarząd na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (raju podatkowym).

Informacja o cenach transferowych

Zgodnie z delegacją ustawową (art. 11t ustawy o CIT i odpowiednio art. 23zf ustawy o PIT) podmioty powiązane, które są obowiązane do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych, przekazują szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, w terminie do końca dziewiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, informację o cenach transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (TPR-C) i od osób fizycznych (TPR-P), sporządzoną na podstawie wzoru dokumentu elektronicznego zamieszczonego w Biuletynie Informacji Publicznej.
W ramach formularza TPR, w sekcji D, przy określaniu parametrów dodawanej transakcji, podatnik korzystający z mechanizmu bezpiecznej przystani dla transakcji pożyczki zobowiązany jest do wyboru kategorii D „transakcje finansowe oznaczone kodami 1201 lub 2201 korzystające z uproszczenia safe harbour”. Następie w sekcji E podatnik wybiera z listy kategorię transakcji kontrolowanej (odpowiednio kod 1201 dla udzielonej pożyczki lub 2201 dla otrzymanej pożyczki), określa wartość transakcji (w tym także kwotę kapitału, walutę, kwotę odsetek oraz wartość zadłużenia) oraz wskazuje, czy transakcja jest zwolniona na podstawie art. 11n pkt 1 ustawy o CIT. Zgodnie z treścią formularza interaktywnego TPR-C(2) w kolejnym kroku podatnik wybiera z listy także stosowaną metodę weryfikacji cen. Ponieważ podatnik określa już w sekcji D, że na potrzeby transakcji kontrolowanej korzysta z mechanizmu safe harbour, w polu „dla transakcji kontrolowanej zastosowano mechanizm, o którym mowa w art. 11g ustawy o CIT” automatycznie zostaje uzupełniona odpowiedź „TAK”. Tym samym podatnik zostaje zwolniony z obowiązku uzupełnienia dalszej części formularza w zakresie istotnych warunków przeprowadzonej analizy cen transferowych.
Podstawa prawna
• art. 11g ust. 1 art. 11t ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 23s ust. 1 art. 23zf ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)