Ministerstwo Finansów nie dało podatnikom żadnych praktycznych wskazówek, jak przyporządkować takie wydatki jak choćby: opłaty za media, obsługę księgową, prawną, czynsz najmu, raty leasingowe itp. do przychodów z komercjalizacji praw własności intelektualnej.
Przedsiębiorcom decydującym się na skorzystanie z nowej ulgi pozostało niewiele czasu na ostateczne przygotowanie ksiąg i ewidencji w taki sposób, by na ich podstawie można było ustalić dochód pochodzący z komercjalizacji praw własności intelektualnej.
Obliczenie tej wielkości jest kluczowe, bo na jej podstawie ustalany jest następnie kwalifikowany dochód z tychże praw (przy użyciu wskaźnika nexus). Jednak ani przepisy, ani wydane do nich wielostronicowe objaśnienia Ministerstwa Finansów nie dają odpowiedzi na pytanie, w jakiej części przypisać koszty pośrednie do poszczególnych przychodów z kwalifikowanego źródła.

Jak wyliczyć dochód

W celu skalkulowania dochodu podlegającego stawce 5 proc. podatku, trzeba w pierwszej kolejności wyodrębnić z ewidencji księgowej osiągnięte w trakcie roku przychody z danego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (IP) i odpowiadające im koszty. Obowiązek ten wynika z art. 30cb ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT (odpowiednio art. 24e ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT). Zgodnie z tym przepisem podatnicy korzystający z ulgi muszą „prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej”.
Dopiero w wyniku odjęcia od siebie tych wartości otrzymamy dochód (względnie stratę) z kwalifikowanego IP, który następnie należy przemnożyć wskaźnikiem nexus, aby obliczyć ostatecznie podstawę opodatkowania, tj. kwalifikowany dochód z kwalifikowanego IP. Czym innym jest zatem dochód z kwalifikowanego IP, a czym innym kwalifikowany dochód z kwalifikowanego IP.

Przychód i koszty

Precyzyjne określenie wielkości przychodów, np. z przeniesienia prawa autorskiego do programu komputerowego czy komercjalizacji opatentowanego wynalazku, jest możliwe na podstawie wystawionych faktur sprzedażowych w korespondencji z postanowieniami zawieranych umów.
Natomiast problematyczne może się okazać ustalenie wielkości kosztów przypadających na te przychody. Z objaśnień Ministerstwa Finansów (pkt 136) wynika, że chodzi o wydatki, które przyczyniły się zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni do powstania przychodu.
Rodzi się więc pytanie, w jakiej części przyporządkować takie kategorie wydatków jak choćby: opłaty za media, obsługę księgową, prawną, czynsz najmu, raty leasingowe itp. W większości koszty te są powiązane również z przychodami niepochodzącymi z komercjalizacji kwalifikowanego IP.

Problem w praktyce

Weźmy za przykład firmę informatyczną, która zajmuje się jednocześnie realizacją stron internetowych i projektowaniem aplikacji mobilnych. Wpływy ze sprzedaży tych pierwszych nie przyczynią się do powstania kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego IP, ponieważ stworzone witryny wprawdzie mogą być chronione prawem autorskim, ale nie spełniają przesłanek uznania ich za program komputerowy.
Za to należności z tytułu udzielenia licencji na korzystanie z aplikacji jak najbardziej mogą generować dochód podlegający preferencyjnej stawce opodatkowania. Jakie wielkości kosztów pośrednich brać pod uwagę do wyliczenia tego dochodu?
Artykuł 24d ust. 7 ustawy o CIT mówi jedynie, że dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest osiągnięty przez podatnika w roku podatkowym dochód (strata) z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Analogiczna regulacja obowiązuje na gruncie ustawy o PIT (art. 30ca ust. 7). Stanowi, że dochodem (stratą) z kwalifikowanego IP jest obliczony zgodnie z art. 9 ust. 2 dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty – w tym przypadku – z należności wynikających z umowy licencyjnej.

Jak go rozwiązać

W rozpatrywanym przykładzie najtrafniejsze wydaje się alokowanie kosztów pośrednich do przychodów z kwalifikowanego IP według proporcji ustalonej jako stosunek przychodów z tytułu udzielenia licencji do przychodów ogółem z prowadzonej działalności gospodarczej w danym roku podatkowym. Zasadą jest bowiem, że jeśli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł (w ustawie o CIT „z których dochody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub są zwolnione z podatku dochodowego”), a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.
Zasada ta znajduje od lat odzwierciedlenie w art. 22 ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 15 ust. 2 ustawy o CIT. Jednak w regulacjach dotyczących IP Box ustawodawca nie wprowadził przepisu, z którego wynikałoby, że art. 22 ust. 3 (art. 15 ust. 2 ustawy o CIT) stosuje się odpowiednio.

Czym to grozi

Zauważmy, że zasada proporcji znajduje zastosowanie, gdy podatnik uzyskuje dochody niepodlegające opodatkowaniu albo zwolnione na gruncie ustawy o PIT. Trudno uznać, że dochody z kwalifikowanego IP mieszczą się w kategorii dochodów niepodlegających opodatkowaniu, tudzież zwolnionych. Niewątpliwie również na potrzeby rozróżnienia źródeł przychodów według art. 10 ustawy o PIT, przychody z komercjalizacji IP zawsze będą stanowić przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. Jeśli w roku podatkowym przedsiębiorca nie zacznie generować wpływów z danego prawa własności intelektualnej, to zastosowanie tak obliczonej proporcji spowoduje pominięcie w całości kosztów pośrednich przy obliczaniu straty z kwalifikowanego IP. Jednocześnie podatnik naraża się na zarzut, że „przerzucił” te koszty, by zaniżyć dochód z pozostałych źródeł (opodatkowany według wyższej stawki). Intuicyjnie nasuwa się wniosek, że należałoby skorzystać z innego klucza podziałowego.
Na koniec trzeba wskazać, że uchybienie obowiązkowi prowadzenia ewidencji księgowej w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej pozbawi podatnika możliwości skorzystania z preferencji IP Box.
Dlatego dziwi, że Ministerstwo Finansów w swoich objaśnieniach nie dało podatnikom żadnych praktycznych wskazówek w tym zakresie.