Subskrybuj nas na Youtube
Nasza spółka z o.o. (podatnik VAT czynny i podatnik VAT UE) świadczy usługi transportowe m.in. na rzecz firm z UE. Na początku września 2019 r. wykonaliśmy usługę transportu towarów na rzecz firmy z Włoch. Wtedy doszło do powstania szkody w przewożonym towarze, do której przyczynili się nasi pracownicy. W konsekwencji 2 października 2019 r. włoski kontrahent obciążył nas kosztami usunięcia tych szkód poprzez wystawianie noty obciążeniowej na 1240 euro.
Otrzymaliśmy ją 4 października 2019 r. Czy poniesiony wydatek na zapłatę odszkodowania z tytułu tej szkody możemy zaliczyć w koszty? Czy w związku z otrzymaniem noty obciążeniowej jesteśmy zobowiązani do rozliczenia VAT z tytułu importu usług? Rokiem podatkowym spółki jest rok kalendarzowy. VAT i zaliczki na CIT opłacamy za okresy miesięczne. Właściwa dla nas, jako małego podatnika, jest 9-proc. stawka CIT. Siedziba działalności gospodarczej kontrahenta znajduje się we Włoszech, w Polsce nie ma on stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Z kolei siedziba działalności gospodarczej oraz stałe miejsce prowadzenia naszej działalności gospodarczej znajduje się w Polsce.
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT (art. 15 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o CIT). Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:
‒ został poniesiony przez podatnika,
‒ jest definitywny, a więc bezzwrotny,
‒ pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
‒ poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
‒ nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT
‒ został właściwie udokumentowany.
Bez kosztów uzyskania
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług (art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT). Do kosztów uzyskania przychodów na tej podstawie nie będą mogły zostać zaliczone kary umowne i odszkodowania z tytułu:
‒ wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
‒ zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
‒ zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Wszystkie wymienione kary umowne i odszkodowania wiążą się z należytym wykonaniem zobowiązań. Ustawodawca wyłącza je z kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc premiować przypadków nienależytego wykonania zobowiązania.
W pytaniu wskazano, że podczas wykonywania przez spółkę usługi transportowej na rzecz włoskiego kontrahenta doszło do powstania szkody w przewożonym towarze. Spółka przyznaje, że jej pracownicy przyczynili się do powstania tej szkody. W konsekwencji włoski kontrahent obciążył spółkę kosztami usunięcia szkód poprzez wystawianie noty z 2 października 2019 r. na 1240 euro (spółka otrzymała ją 4 października 2019 r.). Zatem należy uznać, że odszkodowanie należne włoskiemu kontrahentowi wiąże się z wadliwym wykonaniem usługi transportowej i tym samym nie stanowi kosztów uzyskania przychodów stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT. Odszkodowanie w wysokości 1240 euro za powstałe szkody w przewożony towarze, które zostanie wypłacone włoskiemu kontrahentowi na podstawie wystawionej przez niego noty, jako odszkodowanie z tytułu wad wykonanej usługi transportowej, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 lipca 2009 r., nr ITPB3/423-194/09/MK).
A może import usług
Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy o VAT przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik niemający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT,
b) usługobiorcą jest:
– w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT ‒ podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT,
– w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju ‒ podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT,
– w pozostałych przypadkach ‒ podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, mający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, mająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT.
Między innymi art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 ustawy o VAT stosuje się również, w przypadku gdy usługodawca ma stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub inne miejsce prowadzenia działalności gospodarczej usługodawcy, jeżeli usługodawca ma takie inne miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, nie uczestniczy w tych transakcjach (art. 17 ust. 1a ustawy o VAT). W przypadkach wymienionych m.in. w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT usługodawca nie rozlicza podatku należnego (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT).
Zgodnie z zasadą terytorialności zawartą w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zatem, aby w analizowanej sprawie ustalić, czy należy rozpoznać import usług, to w pierwszej kolejności należałoby ustalić, czy miejsce świadczenia (opodatkowania) nabytej usługi znajduje się w Polsce (art. 28a–28o ustawy o VAT).
Zanim jednak zajmiemy się miejscem opodatkowania tej ewentualnej usługi, to wskażmy, że organy podatkowe zazwyczaj przyjmują, iż w zakresie ustawy o VAT nie mieści się ponoszenie kosztów w celu naprawy szkody. W analizowanej sprawie wypłacone odszkodowanie z tytułu szkód w transportowanych towarach ma charakter rekompensaty, wypłacanej przez spółkę w celu naprawienia szkody spowodowanej jej działaniem, a zatem wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania VAT. Można zatem przyjąć, że odszkodowanie te nie stanowi czynności podlegającej VAT (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 sierpnia 2013 r., nr IPPP3/443-447/13-2/LK). Konieczność poniesienia przez spółkę przedmiotowych wydatków odszkodowawczych nie łączy się z wykonaniem żadnej czynności opodatkowanej VAT przez włoskiego kontrahenta i nie stanowi żadnego wzajemnego świadczenia. Ponoszone obciążenie wiąże się z odpowiedzialnością odszkodowawczą określoną przepisami prawa cywilnego. Wobec tego przedmiotowe odszkodowanie, jako stanowiące należności o charakterze odszkodowawczym i nie wiążące się ze świadczeniem usług, nie podlega opodatkowaniu VAT. W analizowanej sprawie z tego powodu nie dochodzi zatem do importu usług (interpretacja indywidualna dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 21 grudnia 2011 r., nr IBPP3/443-1079/11/PK). Na spółce nie ciążą zatem obowiązki z tytułu importu usług w związku z wypłatą tego odszkodowania włoskiemu kontrahentowi. Brak podatku należnego od importu usług oznacza w świetle art. 6 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy o VAT brak podatku naliczonego z tytułu importu usług. ©℗
WAŻNE Wypłacone odszkodowanie z tytułu szkód w transportowanych towarach ma charakter rekompensaty, wypłacanej przez spółkę w celu naprawienia szkody spowodowanej jej działaniem, a zatem wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania VAT.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.).
Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE z 2011 r. L 77, s. 1 ze zm.).
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865).
