Akcyza jest podatkiem nakładanym na wybrane produkty konsumpcyjne. Obok podatku dochodowego, stanowi główne źródło dochodu budżetu państwa.

Jako główny cel akcyzy wymienia się chęć ograniczenia kupowania produktów szkodliwych dla zdrowia lub występujących w niewystarczającym stopniu. Wiadomo jednak, że wpływy do Skarbu Państwa są celem nadrzędnym, np. przez nakładanie jej na tzw. dobra infrastrukturalne (energia, paliwa) lub konsumowane na masową skalę (np. alkohol, papierosy).

Co zalicza się do wyrobów objętych akcyzą?

Są to m.in.: alkohol, napoje alkoholowe, spirytusowe, produkty energetyczne, gaz ziemny, oleje mineralne, paliwa stałe, energia elektryczna, wyroby tytoniowe oraz tytoń do palenia, samochody.

Na wyrobach alkoholowych oraz tytoniowych umieszcza się banderolę, czyli papierową opaskę , będącą potwierdzeniem opłacenia przez producenta lub importera towaru podatku akcyzowego. Banderole są umieszczane na wyrobach alkoholowych (z wyłączeniem wina) oraz tytoniowych.

Unia Europejska dąży do wyrównania jego wysokości na terenie całej wspólnoty. Zjawisko to znane jest jako harmonizacja. Ma to ułatwić handel, szczególnie surowcami i energią.