Luka w podatku VAT w 2018 roku wyniosła 12,2 proc. i stanowiła 1,1 proc. PKB - wskazano w zaprezentowanym w piątek raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego pod tytułem "Krótka historia VAT w Polsce", który powołuje się na szacunki Ministerstwa Finansów.

"Luka VAT osiągnęła w 2018 r. poziom 12,2 proc. przychodów teoretycznych, czyli była niższa niż średnia europejska według ostatnich dostępnych danych" - napisano w raporcie PIE.

Zgodnie z raportem, instytucje analizujące lukę VAT oraz jej rozmiary w Polsce i pozostałych krajach UE sygnalizowały pogłębianie się tego zjawiska w naszym kraju. Wyliczenia wskazują, że po 2008 r. nastąpił wzrost luki podatkowej do poziomu 24,2 proc. w 2015 r.

"Nowa piątka PiS" ma być finansowana m.in. poprzez uszczelnienie VAT i CIT
"Nowa piątka PiS" ma być finansowana m.in. poprzez uszczelnienie VAT i CIT

Zobacz również

W latach 2008-2009 wpływy z VAT spadły o 2,3 mld zł, a w latach 2012-2013 o 6,6 mld zł, co było zasadniczą przyczyną problemów w realizacji budżetu państwa po stronie dochodowej.

"Wzrost luki VAT można też zaobserwować analizując zmiany udziału wpływów z podatku VAT (w ujęciu memoriałowym) w PKB krajów Unii Europejskiej w latach 2008-2015" - zauważono w raporcie. Wyliczono, że średnio dla całej Unii relacja ta uległa poprawie o 0,4 punktu procentowego, podczas gdy w Polsce pogorszyła się o 0,9 punktu procentowego.

Wskazano, że problem narastającej luki, która nie zmieniała się mimo poprawy koniunktury gospodarczej, wymusił radykalne zmiany w organach kontroli skarbowej.

Według raportu, atutem zreformowanej administracji podatkowej jest znaczące zwiększenie jej możliwości analitycznych, szczególnie dzięki użyciu zaawansowanych rozwiązań IT. Autorzy raportu piszą, że dysponuje ona również unikalnym system monitorowania przepływów finansowych (STIR), który - według PIE - czyni Polskę prekursorem w zakresie wykorzystywania analiz big data do identyfikacji nieprawidłowości i reagowania na nie w czasie rzeczywistym.

"Według szacunków Ministerstwa Finansów luka podatku VAT w 2018 roku po raz kolejny uległa zmniejszeniu z 15,3 proc. w 2017 r. do 12,2 proc. W 2016 roku wartość ta wyniosła około 20,7 proc., a w 2015 roku - 24,2 proc." - napisano.

Luka w VAT w roli głównej. MFW rozlicza Polskę z nieprzestrzegania przepisów podatkowych
Luka w VAT w roli głównej. MFW rozlicza Polskę z nieprzestrzegania przepisów podatkowych

Zobacz również

Dodano, że skumulowany jednoroczny efekt uszczelnienia podatku VAT w latach 2016-2018 wynosi obecnie ok. 21,7 mld zł, a skumulowane wpływy z podatku VAT, które udało się uzyskać w ciągu trzech lat - czyli od momentu, w którym luka podatkowa zaczęła maleć - to przynajmniej 40,1 mld zł.

Autorzy raportu wskazują, że wzrost wpływów z podatku VAT nie jest jedynie efektem uszczelnienia luki podatkowej, ale także dobrej koniunktury gospodarczej - zarówno krajowej, jak i światowej. Zaznaczono, że w krajach "starej 15" luka VAT nie rosła w takim tempie jak w Polsce i dopiero obecnie nasz kraj ma lukę niższą niż średnia europejska.

"Ponadto, biorąc pod uwagę inne przychody, około 51,8 mld zł dodatkowych środków mogły przynieść działania uszczelniające w latach 2016-2018" - czytamy.

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych powołując się na swoje tzw. szybkie szacunki poinformowało we wtorek, że luka w VAT w Polsce spadła z 14,7 proc. w 2017 r. do 7,2 proc. w 2018 r., czyli 13,8 mld zł. "To oznacza, że w ciągu dwóch lat luka zmniejszyła się z 36,9 miliardów złotych w 2016 r. do 13,8 miliardów złotych w 2018 r. (spadek aż o 13,6 punktu procentowego)" - napisano w komunikacie CASE.

Instytucja tłumaczy, że swoje szacunki opiera na danych Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Finansów oraz pełnych szacunkach luki w VAT z 2016 r., które CASE opracowało dla Komisji Europejskiej, a także na założeniu stałej efektywnej stopy podatkowej w okresie 2016-2018. Dodano, że pełne szacunki luki będę opublikowane przez KE w późniejszym terminie.