KOWEX SA jest dużym podmiotem handlowo-produkcyjnym zajmującym się wytwarzaniem i dystrybucją zaawansowanych urządzeń i podzespołów elektronicznych. Firma wchodzi w skład grupy kapitałowej (niestanowiącej podatkowej grupy kapitałowej), w której jest spółką dominującą. Polityka grupy jest taka, że każda z tworzących ją spółek ma swoją własną księgowość, jednak wiele działań jest podejmowanych z istotnym udziałem wyższej kadry zarządzającej KOWEX. Przy czym spółka dominująca jako jedyna w grupie ma zawartą umowę z kancelarią doradcy podatkowego czy kancelarią prawną, a ich koszty są odpowiednio refakturowane na poszczególne spółki z grupy.

Fiskalna strategia ich funkcjonowania opiera się na zasadzie ostrożnego działania. Zarząd spółki dominującej, w skład którego wchodzą jej główni akcjonariusze, unika ryzykownych posunięć mogących doprowadzić do konfliktu z organami podatkowymi – nie stosuje agresywnej optymalizacji czy działań, które miałyby znamiona takiej. W wyniku zachęt doradcy podatkowego zarząd spółki rozważa podjęcie działań mających doprowadzić do skorzystania z ulgi innowacyjnej, a także do dokonania rozliczenia IP Box. Co ważne, żadne decyzje nie zostały jeszcze podjęte, a nawet gdy takie zapadną, spółka nie będzie podejmowała żadnych szczególnych działań reorganizacyjnych, nie zamierza bowiem wprowadzać dodatkowych zmian w sposobie funkcjonowania związanych wyłącznie z korzystaniem z ulg. Zarząd zakłada, że jeżeli zdecyduje się na korzystanie z ulg, to co najwyżej za cenę dostosowania prowadzonych ewidencji do wymogów stawianych przez prawodawcę w zakresie niezbędnym dla skorzystania z ulg.

Doradca podatkowy w rozmowie z dyrektorem finansowym zwracał kilka razy uwagę na to, że chociażby ze względu na specyfikę funkcjonowania grupy, tj. udział spółki dominującej (jej kadry menedżerskiej) w funkcjonowaniu spółek z grupy, należy pochylić się nad zagadnieniem raportowania schematów. Dopiero w lutym udało się umówić spotkanie w tej sprawie, w którym uczestniczyć mieli prezes zarządu, dyrektor finansowa spółki dominującej oraz doradca podatkowy.

• Etap 1 Dowiedzenie się, czym są schematy podatkowe

– Pani dyrektor straszy mnie tutaj jakimiś donosami, które na siebie mamy składać do fiskusa. Co oni to tam znowu wymyślili? – po krótkim przywitaniu i kurtuazyjnej wymianie kilku zdań o pogodzie prezes przeszedł do istoty spotkania.

– Niestety, trochę to ma tak właśnie działać – westchnął doradca. – Ale póki co największy problem mamy z tym, co tak naprawdę interesuje administrację skarbową.

– Właśnie, czytałam trochę na ten temat i przyznam, że dla mnie to wszystko jest jakieś mało zrozumiałe. Nawet te ich objaśnienia… – dyrektor finansowa zawiesiła na chwilę głos.

– …no tak, te ich objaśnienia – wykorzystał krótką pauzę doradca. – Możemy odwoływać się do nich posiłkowo, ale nie możemy zapominać, że źródłem prawa są przepisy, a te bardzo szeroko definiują schematy podatkowe.

– Ta definicja jest jakaś dziwna, nawet jak na prawo podatkowe – westchnęła dyrektor.

– A może byście mi w paru słowach powiedzieli, o co tak w ogóle chodzi, bo nie miałem czasu poczytać na ten temat – przyznał szczerze prezes.

– Szefie, ja czytałam i cały czas niewiele wiem – zareagowała natychmiast dyrektor finansowa.

– To tak pokrótce, otóż od tego roku obowiązują nowe przepisy, na podstawie których musimy raportować do szefa KAS tzw. schematy podatkowe. Istotnie, prawodawca nie popisał się, tworząc te przepisy i bez wątpienia definicja pozostawia wiele do życzenia. Chodzi generalnie o pewne uzgodnienia dotyczące podatków, które spełniają warunki ustawowe. Niestety, są to bardzo nieprecyzyjne warunki – dodał po krótkiej przerwie doradca.

co na to prawo? rada 1

– A czemu to ma służyć? – wzdrygnął się prezes.

– Generalnie chodzi o to, aby organom łatwiej było walczyć i przeciwdziałać agresywnej optymalizacji – odpowiedział doradca.

– Czyli to jest dodatkowy obowiązek sprawozdawczy – upewniła się dyrektor finansowa

– Zdecydowanie tak to możemy sklasyfikować – potwierdził doradca podatkowy.

• ETAP II Sprawdzenie, czy nowe regulacje dotyczą danej firmy

– To są te ich ułatwienia dla przedsiębiorców – ni to stwierdziła, ni to zapytała dyrektor.

– My nie stosujemy żadnej optymalizacji, więc nas to nie dotyczy – skwitował krótko prezes

– Nie do końca tak jest. Raportowaniu podlegają wszystkie schematy, a nie tylko te dotyczące agresywnej optymalizacji.

– No tak, czyli jak zwykle, kowal zawinił a… – prezes nie dokończył, ale był wyraźnie zawiedziony.

– Ale chociaż jeśli będziemy raportować i się nie przyczepią, to będzie się w przyszłości bezpieczniej funkcjonowało – dyrektor próbowała znaleźć dobrą stronę.

– Niestety, tak to nie działa – stwierdził doradca. – Raportowane są wszystkie schematy, a nie tylko te dotyczące nielegalnej czy kontrowersyjnej optymalizacji, a co za tym idzie złożenie informacji MDR samo w sobie nie niesie negatywnych skutków, ale nie daje też żadnego zabezpieczenia na przyszłość.

co na to prawo? rada 2

• ETAP III Ustalenie ogólnego zakresu swoich obowiązków w zakresie MDR

– Ale to nie jest żaden raport składany co miesiąc czy co rok, bez względu na to co się wydarzyło? – upewnił się prezes.

– Absolutnie nie. Raportuje się wyłącznie wówczas, gdy wystąpiły uzgodnienia tworzące schemat – potwierdził doradca

– Ale z tego co czytałam, podatnik nie zawsze musi raportować schemat – zauważyła dyrektor finansowa.

– Zasadniczo obowiązuje jednokrotne raportowanie, a obowiązek w pierwszej kolejności spoczywa na doradcy. Gdyby jednak doradca był objęty tajemnicą zawodową, z której nie został zwolniony, obowiązek przechodzi na korzystającego, a przy braku jego reakcji, na wspomagającego – wyjaśnił doradca.

– Czytałam, że wspomagającym może być np. księgowy – zauważyła dyrektor.

– Tak, tutaj grupa również jest niedookreślona – stwierdził doradca.

– To korzystam z fachowców objętych tajemnicą, by z niej nie korzystać – obruszył się prezes. – Ustalmy obowiązki spółki. Rozumiem, że zasadniczo dotyczy to nowych spraw?

– Zasadniczo przepisy obowiązują od 2019 r., ale w regulacjach przejściowych przewidziane jest raportowanie retrospektywne.

co na to prawo? rada 3

– Czyli musimy sprawdzić, jak to wyglądało w tamtym roku – zadecydował prezes.

– Oprócz raportowania schematu musimy pamiętać o poinformowaniu i skorzystaniu ze schematu, osiągnięciu korzyści. Ten obowiązek spoczywa wyłącznie na korzystającym – przypomniał doradca.

co na to prawo? rada 4

– Tak, to również musimy wziąć pod uwagę. Coś pan wspominał o tym, że my możemy być promotorem – przypomniało się dyrektor.

– W rzeczy samej – potwierdził doradca. – Ze względu na to, że występuje w grupie pewna centralizacja decyzyjna, a także operacyjna, jeżeli chodzi o kluczowe zagadnienia, może się okazać, że to spółka matka lub któryś z jej pracowników pełni funkcję promotora. Wówczas trzeba wypełnić obowiązki w tym zakresie.

co na to prawo? rada 5

• Etap IV Wprowadzenie wewnętrznych procedur

– Jako promotor chyba musielibyśmy wprowadzić jakąś szczególną procedurę? – zastanowiła się dyrektor.

– Tak, promotor, który w poprzednim roku uzyskał przychody powyżej 8 mln zł musi przygotować procedurę. Ale ten obowiązek powstanie faktycznie dopiero, gdy wystąpią okoliczności, w których będziecie mieli status promotora.

– Dobrze, to trzeba jedynie monitorować, by na czas ją przygotować – stwierdził prezes.

– Ale ze swojej strony proponowałbym stworzenie procedury wewnętrznej, która pozwoli na wypełnianie obowiązków sprawozdawczych z zakresu raportowania schematów i informowania o osiągnięciu korzyści z jego zastosowania – stwierdził doradca. – W tym może zawierać się również procedura promotora.

co na to prawo? rada 6

– Tak, również jestem takiego zdania – potwierdziła dyrektor. – To nie jest jakiś wielki wydatek, a pomoże w wypełnianiu obowiązków.

– Skoro tak, to przygotujmy taką procedurę, przynajmniej będziemy mogli spać odrobinę spokojniej – zadecydował prezes. ©℗

rada 1 Pojęcie schematów lepiej interpretować ostrożnie

Polskie przepisy podatkowe niezwykle szeroko zarysowują obowiązki informacyjne w obszarze schematów podatkowych, tj. MDR (Mandatory Disclosure Rules). Krajowy prawodawca nie dość, że wprowadził obowiązki raportowania półtora roku wcześniej, niż nakazywała to dyrektywa Rady (UE) 2018/822 z 25 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz.Urz. UE z 2018 r. L 139, s. 1 ze zm.), to jeszcze zdecydowanie szerzej potraktował zagadnienia MDR. Dyrektywa odnosi się do schematów transgranicznych, a polski ustawodawca wymaga również raportowania schematów krajowych.

Niestety, już sama definicja schematu podatkowego przysparza wielu problemów, co – jak się wydaje – potwierdza fakt, iż resort finansów zdecydował się na wydanie objaśnień, które opublikował dopiero 31 stycznia 2019 r., i to po dwukrotnych konsultacjach.

Według prawodawcy schemat podatkowy to uzgodnienie (czyli czynność lub zespół powiązanych ze sobą czynności, w tym czynność planowana lub zespół czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego), które:

a) spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,

b) posiada szczególną cechę rozpoznawczą, lub

c) posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Ważne przy tym jest to, że poszczególne wymogi z liter a, b, c powyższego katalogu rozpatrywane są indywidualnie. To oznacza, że wystarczy, iż są spełnione wymogi z któregoś z punktów, i już występuje schemat podatkowy.

Co do ogólnej cechy rozpoznawczej (lit. a), należy zbadać, czy wystąpiła któraś z poniższych przesłanek (ale dopiero w połączeniu z główną korzyścią fiskalną tworzą schemat):

a) promotor lub korzystający zobowiązali się do zachowania w poufności wobec osób trzecich, w szczególności wobec innych korzystających, promotorów lub organów podatkowych, sposobu, w jaki uzgodnienie pozwala na uzyskanie korzyści podatkowej,

b) promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia, którego wysokość uzależniona jest od wysokości korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia,

c) promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia uzależnionego od uzyskania korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia lub zobowiązał się do zwrotu wynagrodzenia lub jego części, w przypadku gdy korzyść podatkowa nie powstanie lub powstanie w wysokości niższej, niż zakładano,

d) dokonywane w ramach uzgodnienia czynności opierają się na znacznie ujednoliconej dokumentacji albo przyjmują znacznie ujednoliconą formę, które nie wymagają istotnych zmian w celu wdrożenia schematu u więcej niż jednego korzystającego,

e) podejmowane są celowe czynności dotyczące nabycia spółki przynoszącej straty, zaprzestania głównej działalności takiej spółki i wykorzystywania strat takiej spółki w celu zmniejszenia zobowiązań podatkowych, w tym poprzez przeniesienie tych strat do podmiotu na terytorium innego państwa lub przyspieszenie wykorzystania tych strat,

f) dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania,

g) czynności prowadzą do okrężnego obiegu środków pieniężnych poprzez zaangażowanie podmiotów pośredniczących niepełniących istotnych funkcji gospodarczych lub działań, które wzajemnie się znoszą lub kompensują, lub prowadzą do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem tych czynności albo mają inne podobne cechy,

h) obejmuje ono podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów transgraniczne płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi, a w państwie miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu odbiorcy:

nie nakłada się CIT lub pobiera się go według stawki zerowej lub stawki mniejszej niż 5 proc.,
płatności te korzystają z całkowitego zwolnienia lub objęte są preferencyjnymi zasadami opodatkowania,

i) korzystający zobowiązał się, że w przypadku wdrożenia uzgodnienia będzie współpracował z promotorem, który udostępnił uzgodnienie, albo zapłaci promotorowi wynagrodzenie lub odszkodowanie,

j) promotor lub korzystający faktycznie respektują co najmniej jedno ze zobowiązań wskazanych w lit. b i c,

k) na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że rozsądnie działający promotor lub korzystający, do których nie stosowałyby się obowiązki przewidziane w przepisach niniejszego rozdziału, chcieliby, żeby co najmniej jedno ze zobowiązań wskazanych w lit. a–c było faktycznie respektowane.

Z kolei kryterium głównej korzyści uważa się za spełnione, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej rozsądnie oczekiwanej lub wynikającej z wykonania uzgodnienia, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.

Jeżeli nie wystąpiło działanie dla osiągnięcia głównej korzyści albo nie wystąpiła żadna z powyższych przesłanek, to schemat z lit. a definicji nie występuje.

W dwóch pozostałych przypadkach schematów podatkowych prawodawca nie uzależnia ich wystąpienia od korzyści podatkowej.

O schemacie podatkowym należy mówić, jeżeli wystąpiła któraś (wystarczy jedna) z okoliczności w obszarze uzgodnienia:

a) obejmuje ono podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów transgraniczne płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz:

odbiorca płatności nie ma miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu w żadnym z państw,
odbiorca płatności posiada miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, określonych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych,

b) w odniesieniu do tego samego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej dokonywane są odpisy amortyzacyjne w więcej niż jednym państwie,

c) ten sam dochód lub majątek korzysta z metod mających na celu unikanie podwójnego opodatkowania w więcej niż jednym państwie,

d) w ramach uzgodnienia dochodzi do przeniesienia aktywów i określone przez dwa państwa wynagrodzenie z tego tytułu dla celów podatkowych różni się co najmniej o 25 proc.,

e) może skutkować obejściem obowiązku raportowania wynikającego z ustawy z 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. poz. 648 ze zm.) lub równoważnych ustaw, umów lub porozumień w zakresie automatycznej wymiany informacji o rachunkach finansowych, włączając umowy lub porozumienia z państwami trzecimi, lub wykorzystywać brak równoważnych przepisów, umów lub porozumień lub ich niewłaściwe wdrożenie,

f) występuje nieprzejrzysta struktura własności prawnej lub trudny do ustalenia jest beneficjent rzeczywisty z uwagi na wykorzystanie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych:

które nie prowadzą znaczącej działalności gospodarczej z wykorzystaniem lokalu, personelu oraz wyposażenia wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej,
które są zarejestrowane, zarządzane, znajdują się, są kontrolowane lub założone w państwie lub na terytorium innym niż państwo lub terytorium miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu beneficjenta rzeczywistego aktywów będących w posiadaniu takich osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych,
jeżeli nie można wskazać beneficjenta rzeczywistego osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych, w rozumieniu przepisów ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. poz. 723 ze zm.),

g) wykorzystuje wprowadzone jednostronnie w danym państwie uproszczenie w stosowaniu przepisów związanych z ustalaniem cen transferowych, przy czym nie uważa się za uproszczenie wprowadzone jednostronnie uproszczenia, które wynika bezpośrednio z Wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w sprawie cen transferowych dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz administracji podatkowych, a także innych międzynarodowych regulacji, wytycznych lub rekomendacji w zakresie cen transferowych,

h) dochodzi do przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych,

i) pomiędzy podmiotami powiązanymi dochodzi do przeniesienia funkcji, ryzyka lub aktywów, jeżeli przewidywany roczny wynik finansowy podmiotu przenoszącego lub podmiotów przenoszących przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu wyniósłby mniej niż 50 proc. przewidywanego rocznego EBIT, gdyby nie dokonano przeniesienia.

Za schemat ostatniego z trzech rodzajów wskazanych w definicji uznawane są uzgodnienia spełniające co najmniej jeden z poniższych warunków:

a) wpływ na część odroczoną podatku dochodowego lub aktywa albo rezerwy z tytułu podatku odroczonego, wynikający lub oczekiwany w związku z wykonaniem uzgodnienia u korzystającego jest istotny dla danej jednostki w rozumieniu przepisów o rachunkowości oraz przekracza w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 mln zł;

b) płatnik podatku dochodowego byłby zobowiązany do pobrania podatku przekraczającego w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 mln zł, jeżeli w odniesieniu do wypłat należności wynikających lub oczekiwanych w związku z wykonaniem uzgodnienia nie miałyby zastosowania właściwe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub zwolnienia podatkowe;

c) dochody (przychody) podatnika podlegającego ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, wynikające lub oczekiwane w związku z wykonaniem uzgodnienia, przekraczają łącznie w trakcie roku kalendarzowego kwotę 25 mln zł;

d) różnica pomiędzy polskim podatkiem dochodowym, który byłby należny w związku z wykonaniem uzgodnienia od korzystającego nieposiadającego siedziby, zarządu ani miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdyby był on podatnikiem podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a podlegającym faktycznej zapłacie podatkiem dochodowym w państwie siedziby, zarządu lub miejsca zamieszkania korzystającego w związku z wykonaniem uzgodnienia, przekracza łącznie w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 mln zł.

To oznacza, że weryfikując, czy wystąpił schemat podatkowy, należy zbadać powyższe wymogi. W wydanych objaśnieniach minister finansów próbuje przybliżyć to zagadnienie, jednak robi to ze średnim powodzeniem. Pamiętać też trzeba, że objaśnienia, chociaż mają swoje oparcie w przepisach ordynacji podatkowej, to nie stanowią samodzielnego źródła prawa podatkowego. Dokonując wykładni pojęcia, należy więc przede wszystkim kierować się przepisami, a jedynie posiłkowo stosować wyjaśnienia zawarte w objaśnieniach MF.

Uwzględnić należy też to, że uchybienie obowiązkom raportowania schematów, również gdy u podstaw takiego zaniechania lub niewłaściwego działania leży błąd co do klasyfikacji uzgodnienia, jest zagrożone wysoką sankcją karnoskarbową, bo grzywną nawet do 720 stawek dziennych.

rada 2 Zgłoszenie schematu nie jest zabezpieczeniem na przyszłość

Wbrew obawom podatników raportowanie schematów nie jest formą denuncjacji. Wykonanie obowiązków w tym zakresie to kolejny element sprawozdawczości. Niewątpliwie duży udział w kształtowaniu negatywnej oceny takiego raportowania ma to, że w założeniu obowiązek informacyjny spoczywa wcale nie na podatniku czy płatniku, którego działania (czy chociaż potencjalne) są objęte informacją, a na podmiocie trzecim, kimś kto ma pomóc takiemu podmiotowi w funkcjonowaniu, tj. na promotorze, a w drugiej kolejności na wspomagającym. Zdecydowanie łatwiejsze byłoby wdrożenie raportowania, gdyby zobligowanym w pierwszej kolejności był korzystający, a nie jego zaufany (w założeniu) współpracownik. Przyjęcie takiego modelu wyeliminowałoby zdecydowanie uzasadnione zarzuty naruszania zasad tajemnicy zawodowej przypisanej do zawodów zaufania publicznego.

Ważne jest to, że raportowane są nie tylko schematy, które prowadzą do nadużycia czy złamania prawa. Obowiązkiem objęte są również działania, które są w pełni legalne, podejmowane wprost na podstawie przepisów. Paradoksalnie takie założenie w połączeniu z nieprecyzyjną definicją może doprowadzić do tego, że organy zostaną zasypane raportami MDR, a ich mało podatny na analizę automatyczną charakter przyczyni się tylko do nieznacznego wzrostu efektywności działań przedstawicieli fiskusa. Najwyraźniej jednak resort finansów jest tego świadomy, bo zastrzega w objaśnieniach, że złożenie raportu w żaden sposób nie chroni podatnika fiskalnie (może jedynie ograniczyć konsekwencje karnoskarbowe), a jednocześnie brak reakcji organu nie oznacza milczącego zatwierdzenia legalności działania. Tak więc raportowanie MDR to dodatkowy obowiązek bez dodatkowych korzyści.

rada 3 Trzeba pamiętać o obowiązku raportowania retrospektywnego

Na podstawie przepisów przejściowych obowiązkiem raportowania objęte są schematy, które są datowane na okres od 25 czerwca 2018 r. – w przypadku schematów transgranicznych, lub od 1 listopada 2018 r., jeżeli chodzi o schematy inne niż transgraniczne.

Chodzi przy tym o te schematy, dla których pierwsze czynności były podjęte od dat granicznych. Dla takich schematów ostateczny termin raportowania przypada na koniec czerwca – jeżeli raportuje promotor, lub na koniec września, gdy obowiązek taki musi wypełnić sam korzystający. Zaznaczyć przy tym należy, że działania podejmowane w ramach takich schematów w 2019 r., o ile nie spełniają warunków do uznania ich za odrębne schematy, nie są raportowane na zasadach ogólnych (tj. w cyklu trzydziestodniowym).

rada 4 Korzystający musi poinformować szefa KAS o zastosowaniu schematu podatkowego

Obowiązek raportowania schematów, przy wdrażaniu których uczestniczy promotor, co do zasady i w pierwszej kolejności spoczywa na promotorze. To właśnie on, co do zasady, winien uzyskać numer schematu podatkowego (NSP) i posługiwać się nim w relacjach z korzystającym czy wspomagającym. Gdyby promotor nie wypełnił takiego obowiązku lub gdyby on na nim nie spoczywał (tajemnica zawodowa), wówczas dopiero to sam korzystający powinien dokonać raportowania.

Każdy korzystający musi pamiętać o tym, że nawet jeżeli promotor przekaże mu NSP, to na nim (i tylko na nim) ciąży szczególny obowiązek informacyjny. Otóż korzystający, który dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego przekazuje do szefa KAS informację MDR-3 o zastosowaniu schematu podatkowego.

Zastrzec przy tym trzeba, że MDR-3 nie jest składny do zastosowanych schematów lub korzyści uzyskanych przed 2019 r. (i to pomimo obowiązku raportowania samych schematów z tego okresu).

rada 5 Należy przygotować się na to, że promotorem może być jedna ze spółek z grupy lub jej pracownik

Trzeba pamiętać, że funkcja promotora nie jest przypisana do określonych grup zawodowych. Może nim być każdy, a więc osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemającą osobowości prawnej, również podmiot zagraniczny, który opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża uzgodnienie lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia.

W relacjach, w których spółka matka w jakiś sposób uczestniczy w funkcjonowaniu fiskalnym spółek córek, status promotora może posiadać ona lub jej pracownik. W tym przypadku promotor objęty jest wszystkimi obowiązkami przypisanymi do tej funkcji.

W takiej sytuacji pewnym ratunkiem może być to, że jeżeli chodzi o schematy inne niż transgraniczne, warunkiem objęcia obowiązkiem raportowania jest spełnienie kryterium kwalifikowalności. Aby było ono spełnione, musiałaby zaś wystąpić któraś z przesłanek (wystarczy jedna):

przychody lub koszty korzystającego albo wartość aktywów tego podmiotu w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro;
udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 mln euro;
korzystający jest podmiotem powiązanym w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych.

W przypadku mniejszych korzystających kryterium to może nie być więc wypełnione.

rada 6 Warto wprowadzić wewnętrzne zasady realizacji obowiązków raportowania MDR

Obowiązek sporządzania szczególnej procedury dotyczącej MDR nałożony został przez prawodawcę wyłącznie na promotorów, których przychody lub koszty ustalone na podstawie ksiąg rachunkowych przekroczyły w poprzednim roku 8 mln zł (lub równowartość). Uzasadnione jest jednak rozważenie wprowadzenie stosownych regulacji wewnętrznych również przez korzystających, zwłaszcza tych o bardziej rozbudowanych strukturach. Należy bowiem pamiętać o tym, że niedopełnienie obowiązku raportowania czy spóźnienie się z jego realizacją grozi istotnymi sankcjami karnoskarbowymi. Nawet jeżeli to promotor jest zobligowany do raportowania w pierwszej kolejności, niedopełnienie przez niego obowiązków nie chroni korzystającego.

Dodatkowo, jeżeli korzystający podejmuje działania, które mogą uczynić go promotorem dla innych podmiotów (np. spółek córek), wprowadzenie procedury może stać się obligatoryjne (dopiero od uzyskania takiej funkcji, ale w praktyce, przy braku „dobrowolnych” jeszcze instrukcji może umknąć moment, w którym powstał obowiązek w tym zakresie).

!PODSUMOWANIE

Niestety, moim zdaniem prawodawca niepotrzebnie pośpieszył się, stworzył przepisy, ze stosowaniem których sam nie może sobie poradzić (o czym świadczy dziwny, kilkuetapowy, proces wydawania objaśnień, który – w moim odczuciu – nie był powodowany chęcią wsłuchania się w głosy podatników), które w naszych realiach są trudne do zaakceptowania (kojarzą się raczej pejoratywnie jako forma donoszenia). Co najgorsze, zbyt szerokie podejście do pojęcia schematu i obowiązków raportowania w połączeniu z tym, że część raportu ma charakter opisowy, może doprowadzić do tego, że wykorzystanie informacji będzie w małym zakresie – czyli dla części raportujących będzie to sztuka dla sztuki, a więc kolejny obowiązek, którego wypełnienie nie daje żadnych korzyści podatnikowi.