Subskrybuj nas na Youtube
Banki i inne instytucje finansowe nie odmówią już naczelnikom urzędów skarbowych przekazania informacji o kontach podatników.
Takich danych będzie mógł żądać także, w szerszym niż dziś zakresie, szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Niezależnie od tego szykują się też inne zmiany.
– Wynika z nich, że szef KAS i naczelnicy urzędów celno-skarbowych będą mogli pozyskać informacje m.in. o posiadaczach rachunków bankowych i ich pełnomocnikach w ramach czynności analitycznych dla identyfikacji podmiotów działających w szarej strefie – zwraca uwagę Jarosław Ziółkowski, doradca podatkowy w Independent Tax Advisers.
Wyjaśnia, że chodzi o całkiem nowe przepisy – art. 49a i art. 49b ustawy o KAS.
Biuro prasowe Krajowej Administracji Skarbowej w odpowiedzi na pytanie DGP wyjaśniło, że chodzi tu przykładowo o sytuacje, gdy ktoś, kto nie zarejestruje działalności gospodarczej, faktycznie ją wykonuje i korzysta z rachunku bankowego (patrz odpowiedź w ramce).
– Zatem istotne z punktu widzenia tajemnicy bankowej będą dane przekazywane organom KAS poza postępowaniami podatkowymi i kontrolami, w celach prewencyjnych. Zbliża to pozycję KAS do służb specjalnych takich jak ABW czy CBA – uważa Jarosław Ziółkowski.
Kas przypomina jednak, że do 1 marca 2017r. analogiczne rozwiązanie funkcjonowało na gruncie ustawy o kontroli skarbowej (art. 7c ww. ustawy.)
Zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej wynikają z przyjętej przez Sejm w ubiegłym tygodniu nowelizacji tych przepisów. Przyznaje ona urzędnikom fiskusa nowe bezprecedensowe uprawnienia, które pozwolą im sprawniej prowadzić kontrole rozliczeń podatników (pisaliśmy o tym szerzej w artykule „Nowe bezprecedensowe uprawnienia dla skarbówki”, DGP nr 151/2018).
Nowe uprawnienia
Znowelizowany ma być także obowiązujący już dziś art. 49 ustawy o KAS. Nakazuje on instytucjom finansowym (bankom, zakładom ubezpieczeń itd.) przekazać na pisemne żądanie naczelnika urzędu celno-skarbowego informacje dotyczące kontrolowanego podatnika. Powinno to mieć związek z wszczętą kontrolą celno-skarbową lub prowadzonym postępowaniem podatkowym.
Po nowelizacji z takim żądaniem będą mogli występować także:
- naczelnicy urzędów skarbowych, w związku z kontrolą podatkową lub postępowaniem podatkowym, oraz
- szef KAS w toku postępowania podatkowego.
Bez zbędnej biurokracji
– Naczelnicy urzędów skarbowych już dziś posiadają podobne kompetencje, tyle że na innej podstawie – art. 182–185 ordynacji podatkowej – zwraca uwagę doradca podatkowy Marek Kwietko-Bębnowski.
To oznacza – jak wyjaśnia ekspert – że naczelnicy US nie mają dziś podstaw do żądania niektórych informacji, np. historii transakcji na danym rachunku bankowym (takie uprawnienia mają organy celno-skarbowe).
Ponadto dostęp naczelników do informacji stanie się łatwiejszy. I to z dwóch względów. Po pierwsze, dotychczasowy tryb (na podstawie ordynacji podatkowej) zmusza naczelników urzędów skarbowych do wysłania najpierw podatnikowi formalnego wezwania do udzielenia informacji (art. 183 ordynacji). – W praktyce więc po wejściu w życie nowelizacji naczelnik US będzie mógł od razu zasięgnąć informacji o kontach bankowych, bez uprzedzania o tym podatnika – wyjaśnia Przemysław Antas, radca prawny w kancelarii Antas Legal.
Po drugie, w art. 49 ustawy o KAS nie będzie takiego zastrzeżenia, jakie jest zapisane w art. 184 ordynacji. Chodzi o obowiązek respektowania przez fiskusa zasady szczególnego zaufania pomiędzy instytucjami finansowymi a ich klientami.
Nie tylko wobec podatnika
Przemysław Antas zauważa też, że nowe kompetencje naczelników US będą dotyczyć również informacji o rachunkach osób niebędących stroną kontroli lub postępowania. Wystarczy, że osoby te będą współposiadaczami takiego rachunku lub zyskają pełnomocnictwo do dysponowania nim.
– W ten sposób urząd skarbowy będzie mógł łatwiej wykrywać przypadki uchylania się od opodatkowania, a także przypadki firmanctwa – nie ma wątpliwości ekspert.
Grzywna nawet do 10 tys. zł
Jarosław Ziółkowski zwraca uwagę, że wraz z nowelizacją nie uchylono dzisiejszego trybu pozyskiwania informacji, określonego w ordynacji podatkowej.
– Nie jest dla mnie jasne, jak obie procedury będą stosowane w trakcie jednego postępowania lub kontroli i czy fiskus będzie miał swobodę ich wyboru. Nie rozumiem też, dlaczego nie przyznano prawa do korzystania z nowego trybu dyrektorom izb administracji skarbowej w ramach postępowań odwoławczych – zastanawia się ekspert.
Zdaniem Marka Kwietko-Bębnowskiego naczelnicy US będą teraz wybierać tryb wynikający ze znowelizowanej ustawy o KAS, bo będzie on zwyczajnie prostszy.
– Nie bez znaczenia będzie też to, że instytucje finansowe, które odmówią przekazania informacji albo przekażą je w niepełnym zakresie, mogą być ukarane grzywną nawet do 10 tys. zł (art. 48 ustawy o KAS). To ponad trzy razy więcej, niż wynosi kara porządkowa nakładana w ramach ordynacji podatkowej, która i tak nie była nakładana w związku z żądaniami naczelników US – zwraca uwagę Marek Kwietko-Bębnowski.
Odżyją postępowania klauzulowe
Całkowitą nowością będzie prawo szefa KAS do żądania informacji od instytucji finansowych w toku postępowania podatkowego.
– Nie chodzi wyłącznie o postępowania z zastosowaniem klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania. Szef KAS będzie mógł też żądać tych informacji w nowym trybie jako organ pierwszej instancji w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub wznowienia postępowania – tłumaczy Jarosław Ziółkowski.
Co innego, jeśli takie postępowanie będzie prowadził dyrektor izby administracji skarbowej. On nie skorzysta z nowych kompetencji, co – zdaniem eksperta – jest niezrozumiałe.
Michał Goja, doradca podatkowy i partner w EY, przewiduje, że szef KAS będzie sięgał po nowe kompetencje głównie w tzw. postępowaniach klauzulowych. – Dotychczas można je było policzyć na palcach jednej ręki. Teraz zapewne będzie ich więcej, bo zwiększą się możliwości prowadzącego je szefa KAS – uważa ekspert.
Odpowiedź biura prasowego KAS na pytania DGP
Intencją wprowadzanych zmian jest uzupełnienie regulacji ustawowych w zakresie możliwości pozyskiwania informacji z instytucji finansowych nie tylko na etapie kontroli celno- skarbowej czy postępowania podatkowego (jak obecnie), lecz przyznanie takiej możliwości również na etapie działań analitycznych. Chodzi tu np. o sytuacje, gdy ktoś, kto nie zarejestruje działalności gospodarczej, faktycznie ją wykonuje i korzysta z rachunku bankowego. Przed wszczęciem kontroli czy postępowania jedyną możliwością identyfikacji podmiotu uzyskującego takie dochody, które powinny podlegać opodatkowaniu, jest ustalenie właściciela rachunku bankowego, na który wpływają środki pieniężne z tytułu dokonywanych transakcji. Stąd pomysł na takie rozwiązanie. Nie jest to rozwiązanie nowe, gdyż do 1 marca 2017 r. analogiczne rozwiązanie funkcjonowało na gruncie ustawy o kontroli skarbowej (art. 7c ww. ustawy.)
W zakresie respektowania tajemnicy bankowej należy zauważyć, że organy KAS obowiązane są do przestrzegania przepisów prawa, w tym stosowania przepisów dotyczących tajemnicy skarbowej. Regulacje te szczegółowo określają sposób pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania informacji znajdujących się w dyspozycji KAS i zapewniają właściwą ich ochronę.
Etap legislacyjny
Nowelizacja ustawy o KAS i niektórych innych ustaw – zostanie rozpatrzona na posiedzeniu Senatu w przyszłym tygodniu (21–23 listopada).