Studia zagraniczne stają się coraz bardziej popularne wśród polskich studentów. Jakie zasady unikania podwójnego opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez tę grupę podatników będą miały zastosowanie przy rozliczeniach podatkowych?
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, adiunkt UW
Konwencja Modelowa OECD odnosi się do tego zagadnienia w jednym, relatywnie krótkim i prostym art. 20, który stanowi, że kwoty otrzymywane na utrzymanie, kształcenie lub odbywanie praktyki przez studenta lub praktykanta, który przebywa w danym państwie wyłącznie w celu kształcenia się lub odbywania praktyki, a który ma lub bezpośrednio przed przybyciem do tego państwa miał miejsce zamieszkania w innym państwie, nie podlegają opodatkowaniu w tym pierwszym państwie, jeżeli świadczenia te pochodzą ze źródeł spoza tego państwa. Innymi słowy, świadczenia o charakterze stypendialnym otrzymywane przez zagranicznego studenta lub praktykanta studiującego lub odbywającego praktyki w danym państwie, a pochodzące z innego państwa - nie podlegają opodatkowaniu w państwie studiów lub praktyki.
Jest to wyjątek od zasady, zgodnie z którą osoby traktowane jako rezydenci danego państwa podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w tym państwie, w odniesieniu do wszystkich dochodów, niezależnie od miejsca ich uzyskania. W przypadku studentów lub praktykantów, ich stypendia - pochodzące z innego państwa - nie będą opodatkowane w państwie pobytu. Nie oznacza to jednak, że takie stypendium będzie zwolnione od opodatkowania w ogóle. Artykuł 20 Konwencji Modelowej OECD jest oparty na przesłance negatywnej, tj. mówi jedynie o tym, że zagraniczne stypendium - patrząc z perspektywy państwa, w którym dana osoba odbywa studia lub praktyki - nie będzie opodatkowane w tym państwie. Może ono być jednak opodatkowane w państwie, w którym jest wypłacane, względnie w państwie, w którym zamieszkiwał dany podatnik przed przyjazdem do państwa, w którym studiuje lub odbywa praktyki - zgodnie z ogólnymi zasadami opodatkowania obowiązującymi w tym państwie. Można przypuszczać, że w większości przypadków stypendia, przynajmniej te o charakterze naukowym lub socjalnym, będą korzystały ze zwolnienia od opodatkowania również w tych państwach i de facto nie będą opodatkowane w ogóle, w żadnym z państw, które ewentualnie mogłyby takie opodatkowanie teoretycznie nałożyć.
W odniesieniu do innych dochodów uzyskiwanych przez studentów lub praktykantów z jednego państwa na terytorium innego państwa, np. z tytułu pracy zarobkowej, obowiązywać powinny ogólne zasady dotyczące opodatkowania dochodów osób fizycznych, odpowiednio modyfikowane przez inne niż art. 20 postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Należy też dodać, że w wielu polskich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania kwestia opodatkowania dochodów studentów lub praktykantów została uregulowana w sposób zróżnicowany. Niekiedy regulacja umowna jest wiernym odbiciem postanowienia art. 20 Konwencji Modelowej OECD (np. umowy z Australią, Danią, Estonią, Holandią, Kanadą, Litwą, Łotwą, Szwecją i Wielką Brytanią), a czasem jest to unormowane odmiennie. W niektórych umowach zwolnienie od opodatkowania zostało rozszerzone na dochody z pracy wykonywanej w państwie, w którym dana osoba odbywa studia lub praktyki. Czasem jest to związane z okresem wykonywania pracy (zazwyczaj w granicach od 100 do 183 dni w danym roku podatkowym), związkiem wykonywanej pracy z kierunkiem studiów lub odbywanej praktyki, a także z koniecznością utrzymania się przez takiego studenta lub praktykanta, względnie z kombinacją tych przesłanek (np. umowy z Austrią, Czechami, Finlandią, Francją, Hiszpanią, Izraelem, Luksemburgiem i Norwegią). Niekiedy umowy międzynarodowe przewidują kwotowe ograniczenia dochodu zwolnionego od opodatkowania (np. umowy z Bułgarią, Japonią i USA). W nielicznych przypadkach nie ma odrębnej regulacji dotyczącej studentów w ogóle (np. umowa z Belgią).
Not. EM
