Omawiając zastosowanie międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie sposób pominąć kwestii dotyczącej różnicy pomiędzy terminem wejścia umowy podatkowej w życie a terminem rozpoczęcia stosowania takiej umowy. Jakie konsekwencje dla podatnika wynikają z tej różnicy?
Zazwyczaj umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania wchodzą w życie po upływie określonego okresu, np. 30 dni od dnia wymiany przez oba umawiające się państwa dokumentów ratyfikacyjnych takiej umowy. Zatem formalnie umowa wchodzi w życie w dacie zazwyczaj przypadającej w toku trwającego roku podatkowego. O ile jednak dla przepisów umowy dotyczących np. równego traktowania, wymiany informacji czy też wzajemnego porozumiewania się administracji podatkowych umawiających się państw, wejście umowy w życie w toku roku podatkowego nie rodzi większych komplikacji, to w odniesieniu do zasad opodatkowania poszczególnych kategorii dochodów taki fakt może powodować istotne trudności, zarówno dla podatników, jak i dla administracji podatkowych.
Przykładowo, gdyby umowa weszła w życie 18 marca danego roku, to automatyczne przyjęcie, że jej przepisy stosują się do dochodów otrzymanych przez podatnika w tej dacie lub po niej, a nie stosują się do dochodów otrzymanych przed tą datą, prowadziłoby do absurdalnej sytuacji, gdzie dochód podatnika pochodzący np. z tytułu pracy najemnej wykonywanej w marcu danego roku i otrzymany 31 marca, musiałby zostać dla celów podatkowych podzielony na dwie części - tę przypadającą na okres od 1 do 17 marca włącznie i na tę przypadającą na okres od 18 do 31 marca. Każda z tych części byłaby odmiennie opodatkowana, pierwsza część - zgodnie z zasadami obowiązującymi w sytuacji braku umowy, a druga - już zgodnie z regulacjami umowy. W tej sytuacji np. złożenie rocznego zeznania podatkowego byłoby utrudnione, a ryzyko popełnienia błędu i wynikających z niego sporów pomiędzy organami skarbowymi a podatnikami - wysokie.
Z tych powodów zwykle przyjmuje się, zgodnie z Konwencją Modelową OECD, że aczkolwiek dana umowa wchodzi w życie w dacie przypadającej w toku trwającego roku podatkowego, to postanowienia umowy będą miały zastosowanie dopiero do dochodów uzyskanych przez podatników poczynając od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego, przypadającego po roku, w którym umowa weszła w życie. W ten sposób potencjalne trudności praktycznego zastosowania umowy zostają wyeliminowane.
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, docent UW
Not. EM