Nabyłem prawo własności do lokalu mieszkalnego w 1999 roku. Mam zamiar przekształcić to prawo w prawo odrębnej własności (czyli z udziałem w gruncie). Nie uda mi się jednak tego zrobić w tym roku. W związku z tym mam pytanie, czy od nowego roku w przypadku przekształcenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność obowiązywać będzie wyższa stawka VAT? Czy w ogóle ustawa o VAT znajduje zastosowanie w przypadku takiego przekształcenia?

IZBA SKARBOWA W POZNANIU ODPOWIEDZIAŁA GP
Tak
Przekształcenie własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu nabytego w 1999 roku w odrębną własność jest dostawą towarów, jednakże korzysta ze zwolnienia przedmiotowego ze względu na charakter lokalu będącego przedmiotem tej czynności.
W art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług w istocie nie wymienia się jako czynności uznawanej za dostawę towarów przekształcenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w odrębną własność. Jednakże analiza przepisów przejściowych i końcowych do ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1116 z późn. zm.), w szczególności art. 42-45, prowadzi do wniosku, że wyodrębnienie własności lokalu (w drodze uchwały spółdzielni mieszkaniowej) stanowi dla członka spółdzielni mającego spółdzielcze lokatorskie lub własnościowe prawo do lokalu podstawę do żądania przeniesienia własności lokalu. Natomiast czynność przeniesienia na rzecz członka spółdzielni własności lokalu wymieniona jest w wyżej wskazanym przepisie art. 7. Jako prawo związane z własnością lokalu uznaje się udział w nieruchomości wspólnej, co wynika z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2000 r. nr 80, poz. 903 z późn. zm.), który to przepis stosuje się odpowiednio do określenia wielkości udziałów w lokalach spółdzielczych. Nie ma zatem podstaw do twierdzenia, że po 1 stycznia 2008 r. czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu.
Należy jednak zwrócić uwagę, że skoro czynność tę uznaje się za dostawę towarów, do 31 grudnia 2007 r. na podstawie art. 146 par. 1 pkt 3 lit. c) ustawy o VAT do przeniesienia własności lokalu mieszkalnego stosuje się stawkę 0 proc., natomiast po 1 stycznia 2008 r. czynność ta będzie opodatkowana na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, który zwalnia od podatku dostawę obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyjątkiem obiektów i ich części, które mają być zasiedlone lub zamieszkane po raz pierwszy. Zwolnienie to nie dotyczy jednak części budynków przeznaczonych na cele inne niż mieszkaniowe. Reasumując, co do zasady przekształcenie własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu nabytego w 1999 roku w odrębną własność jest dostawą towarów, jednakże korzysta ze zwolnienia przedmiotowego ze względu na charakter lokalu będącego przedmiotem tej czynności.
EKSPERT WYJAŚNIA
MONIKA MAZUR
prawnik, Auxilium
Nie
Ustanowienie na rzecz podatnika odrębnej własności lokalu po 1 stycznia 2008 r. nie będzie dla niego bardziej kosztowne niż obecnie, jeśli budynek mieszkalny spełni warunki umożliwiające uznanie go za towar używany.
Wielorodzinne budownictwo mieszkaniowe w Polsce kształtuje się w znacznej mierze na zasadach spółdzielczości. Ustawodawca proponuje szeroki wachlarz form prawnych uprawniających do posiadania lokalu. W ostatnich latach dominującą formą jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu stanowiące wedle prawa cywilnego ograniczone prawo rzeczowe. Pokrótce można scharakteryzować to prawo jako oderwane od gruntu prawo własności jedynie lokalu mieszkalnego, bez prawa do gruntu, na którym zlokalizowany jest budynek mieszkalny. Dodatkowo właściciel takiego mieszkania w dalszym ciągu pozostaje członkiem spółdzielni i ciążą na nim obowiązki nałożone przez spółdzielnię (np. konieczność ponoszenia nakładów na fundusz remontowy). Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu może zostać przekształcone w odrębną własność do lokalu.
Nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która weszła w życie 31 lipca 2007 r., zmodyfikowała zasady ubiegania się o zmianę spółdzielczego ograniczonego prawa rzeczowego w prawo własności. Zatem przekształcenie to zgodnie z art. 17 ust. 14 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych następuje na pisemny wniosek zainteresowanego, po dokonaniu:
  •  spłaty przypadających na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami;
  •  spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 11,
w terminie trzech miesięcy od złożenia wniosku.
Spółdzielnia nie ma prawa odmówić ustanowienia odrębnej własności do lokalu mieszkalnego. Ustanowienie odrębnej własności lokalu, tj. chwila podpisania aktu notarialnego, jest momentem, w którym powstaje po stronie spółdzielni obowiązek podatkowy naliczenia VAT. Jest to związane z faktem zdefiniowania ustanawiania, ale i przekształcania spółdzielczych praw do lokali jako dostawy towarów. Artykuł 7 ust. 1 pkt 5 statuuje, iż ustanowienie odrębnej własności lokalu mieszkaniowego na rzecz członka spółdzielni jest dostawą towarów. Nabywca odrębnej własności lokalu nie jest zatem podatnikiem bezpośrednim VAT zobowiązanym do jego naliczenia, a tym bardziej jego odprowadzenia. Jednakże nie ulega wątpliwości, że spółdzielnia dokonująca dostawy towaru musi odprowadzić VAT, tak więc z pewnością w cenie nabycia zostanie ujęta odpowiednia kwota stanowiąca cześć podatkową.
Do końca 2007 roku czynności przekształcenia praw spółdzielczych oraz ustanawiania odrębnej własności do lokalu mieszkalnego na mocy art. 146 ust. 1 pkt 3 lit. c) są zwolnione z VAT - czyli stosowana jest stawka 0 proc. Jednakże od 1 stycznia 2008 r. stawka ta ulegnie zmianie i będzie wynosić 7 proc. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 23 października 2007 r. (III SA/Wa 1518/2007) orzekł, iż (...) do końca 2007 r. zerową stawkę VAT stosuje się do przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz przeniesienia na rzecz członka spółdzielni własności lokalu mieszkalnego lub własności domu jednorodzinnego. Ustanowienie odrębnej własności nowego lokalu także jest opodatkowane zerową stawką VAT.
Należy dodać, że jeśli zostaną spełnione warunki, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 - definiujące pojecie tzw. towarów używanych - to podatnik - spółdzielnia będzie zwolniony z podatku VAT. Powyższa teza znajduje potwierdzenie w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 9 listopada 2005 r. nr PPB1-4407/I/71/2005.
Reasumując, czytelnik sam nie zostanie zobowiązany do zapłaty podatku VAT, ale ustanowienie na jego rzecz odrębnej własności lokalu po 1 stycznia 2008 r. może być dla niego bardziej kosztowne. Nie będzie, jeśli budynek mieszkalny spełni warunki, żeby być uznanym za towar używany - i spółdzielnia nie będzie zobligowana do zapłaty podatku VAT.
Oprac. ŁUKASZ ZALEWSKI
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 7 ust. 1 pkt 5, art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).