W wystąpieniu do MF rzecznik wskazał, że wśród członków Unii Europejskiej tylko sześć państw (Belgia, Dania, Irlandia, Polska, Szwecja i Finlandia) stosuje stawkę podstawową przekraczającą 20 proc.
W Polsce stawka wynosi 22 proc., podczas gdy w krajach sąsiedzkich jest niższa. W Niemczech, Czechach i Słowacji wynosi 19 proc., a na Litwie 18 proc. Rzecznik przypomina, że utrzymanie w Polsce po 30 stycznia 2008 r. stawek obniżonych (do końca 2010 r.) wynika z porozumienia związanego z deklaracją, że przedłużenie to następuje w wybranych krajach po raz ostatni.
RPO podkreśla ponadto, że nie powiodła się podjęta przez Polskę próba uzyskania przedłużenia okresu stosowania stawek obniżonych do 2012 r. Zdaniem rzecznika wątpliwe jest więc, by Polsce udało się wywalczyć zgodę państw UE na kontynuowanie stosowania obniżonych stawek. Dlatego, według RPO, należy rozważyć obniżenie podstawowej stawki polskiego VAT.
"Mam świadomość, że sytuacja budżetu państwa nie stwarza warunków dogodnych dla podjęcia tej decyzji, niemniej przemawiają za nią dalsze argumenty.(...) Niewątpliwie obniżenie stawki podstawowej byłoby korzystne dla polskich przedsiębiorców, zwłaszcza pozostających w stosunkach gospodarczych z podmiotami prowadzącymi działalność w państwach stosujących niższą - niż Polska - stawkę. Mogłoby również mieć to wpływ na zmniejszenie cen na polskim rynku, a przez to przyczynić się do wzrostu konsumpcji" - tłumaczy RPO w piśmie do MF.
Wiceminister finansów Maciej Grabowski poinformował PAP, że obniżenie podstawowej stawki VAT nie jest rozważane. "Najlepszym sposobem na pobudzenie koniunktury jest tani pieniądz, na który wpływ ma odpowiednio prowadzona polityka fiskalna i niski deficyt budżetowy. Wysokość deficytu zależy w dużym stopniu od wpływów z VAT" - powiedział Grabowski.
Zgodnie z przepisami unijnymi podstawowa stawka VAT nie może być niższa niż 15 proc.