Split payment od kwietnia 2018 r. Resort finansów poprawił projekt

Budżet państwa nie przejmie pieniędzy zgromadzonych na rachunku VAT, gdy firma zostanie wykreślona z rejestru podatników.

PROJEKT

Wynika tak z opublikowanej wczoraj nowej wersji projektu zakładającego wprowadzenie do ustawy o VAT mechanizmu podzielonej płatności (z ang. split payment).

Zasadniczo jego idea się nie zmienia – nabywca będzie przelewał sprzedawcy kwotę netto, a równowartość podatku od towarów i usług przekaże na specjalne konto – rachunek VAT.

Nowa wersja projektu różni się jednak istotnie od pierwotnej. To efekt szerokich konsultacji przeprowadzonych przez Ministerstwo Finansów m.in. z organizacjami przedsiębiorców i bankami.

W ich wyniku MF przystało na przesunięcie terminu wejścia w życie split paymentu – z 1 stycznia na 1 kwietnia 2018 r. Powodem jest konieczność dostosowania bankowych systemów informatycznych. Każdy podatnik VAT dostanie bowiem nowy rachunek VAT.

W dalszym ciągu MF zakłada, że stosowanie podzielonej płatności będzie dobrowolne.

Całość i część zapłaty

Zgodnie z nową wersją projektu mechanizm podzielonej płatności będzie można stosować zarówno do regulowania całości zobowiązań, jak i ich części. Pierwotnie mowa była tylko o całym zobowiązaniu.

Wątpliwości w tym zakresie zgłaszały m.in. rada legislacyjna przy prezesie Rady Ministrów oraz Konfederacja Lewiatan. Ta ostatnia wskazywała, że pierwotnie planowany przepis dawałby korzyści płynące z mechanizmu podzielonej płatności jedynie przy jednorazowej zapłacie w pełnej kwocie. Nie uwzględniałby natomiast sytuacji, gdy zapłata za fakturę następuje w częściach, a wydanie towarów ma miejsce przed uiszczeniem całej ceny (np. przy umowie sprzedaży na raty czy też przy umowie leasingu finansowego).

MF uwzględniło te uwagi.

Zwrot VAT w 25 dni...

Najważniejsze zmiany dotyczą zwrotów podatku. Jeśli podatnik złoży wniosek o zwrot na rachunek VAT, a nie zwykły rachunek służący do prowadzenia biznesu, to otrzyma przelew w ciągu 25 dni, licząc od dnia złożenia deklaracji VAT. Naczelnik urzędu skarbowego nie będzie mógł tego terminu wydłużyć.

MF utrzymało zasadę, że o zwrot na rachunek VAT będzie mógł wnioskować każdy podatnik, niezależnie od tego, czy faktury, z których wynika podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy nie. To oznacza – jak wyjaśnia resort – że nawet jeżeli podatnik w ogóle nie będzie płacił w danym okresie rozliczeniowym z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, to i tak będzie mógł wnioskować o zwrot całej różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT w przyspieszonym terminie.

...i w 60 dni

Nowością jest skrócenie z 90 do 60 dni czasu, w którym naczelnik urzędu skarbowego będzie musiał przekazać środki z rachunku VAT na zwykły rachunek rozliczeniowy podatnika. Chodzi o sytuację, gdy na rachunku VAT zgromadzone zostaną pieniądze, które przedsiębiorca chciałby wykorzystać do zwykłych celów biznesowych.

Nie zmieni się natomiast procedura. W dalszym ciągu przedsiębiorca będzie składał wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o zgodę na przekazanie środków z rachunku VAT na zwykły, służący do prowadzenia działalności. Po weryfikacji wniosku naczelnik będzie wydawał postanowienie o zgodzie lub odmowie przekazania pieniędzy.

Zdecyduje podatnik

Ministerstwo podkreśla, że to podatnik będzie decydował, czy urząd ma przelać zwrot podatku na rachunek VAT czy na podstawowe konto. Projekt nie zmienia ogólnych zasad zwrotu podatku naliczonego, wynikających z art. 87 ustawy o VAT.

Zmiany te nie spełniają jednak oczekiwań Konfederacji Lewiatan, która uważa, że czas na zwolnienie środków zgromadzonych na koncie VAT nie powinien być dłuższy niż 30 dni, a termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym na konto VAT należałoby skrócić do 15 dni.

Doprecyzowanie procedur

Resort doprecyzował też niektóre procedury związane z przekazywaniem środków z rachunku VAT na podstawowy rachunek przedsiębiorcy.

Podatnik będzie musiał określić we wniosku do naczelnika urzędu skarbowego, ile maksymalnie pieniędzy zgromadzonych na rachunku VAT ma zostać przekazane na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy. Z reszty środków będzie mógł np. płacić VAT kontrahentom. Złożenie takiego wniosku do naczelnika nie będzie więc blokowało na 60 dni wszystkich pieniędzy zgromadzonych na rachunku VAT. W wydanym postanowieniu naczelnik będzie musiał określić, ile pieniędzy można przenieść z rachunku VAT na zwykły rachunek rozliczeniowy przedsiębiorcy.

Możliwe opłaty

Banki będą miały obowiązek otwarcia rachunków VAT do każdego rachunku rozliczeniowego. Otwarcie i prowadzenie tych rachunków nie będzie powodowało dodatkowych opłat dla przedsiębiorców. Natomiast banki będą mogły pobierać opłaty za dokonywanie przelewów w podzielonej płatności, przy czym opłata za przelew z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności nie będzie mogła być inna od opłaty za dokonanie tradycyjnego przelewu – poinformowało DGP Ministerstwo Finansów.

Resort napisał w uzasadnieniu projektu, że jeżeli bank stosuje opłatę za normalny przelew w wysokości np. 2 zł, to opłata za przelew przy mechanizmie podzielonej płatności również nie może być wyższa niż 2 zł.

Dodał, że jego intencją jest, żeby wybór sposobu dokonania płatności (podzielona płatność vs. tradycyjny przelew) nie był podyktowany względami czysto finansowymi, czyli wysokością opłat.

Przeciwko nałożeniu na banki obowiązku bezpłatnego otwierania i prowadzenia rachunku VAT protestował Związek Banków Polskich. Twierdził, że ograniczałoby to swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Byłoby też niezgodne z przepisami prawa bankowego, które pozwalają pobierać prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności.

Pierwotny projekt zakładał, że środki zgromadzone na rachunku VAT będą oprocentowane. Obecnie mówi się, że pieniądze te mogą być oprocentowane, ale będą o tym decydowały umowy między bankiem a klientem.

Najnowsza wersja przewiduje, że rachunek VAT może być powiązany z wieloma kontami podatnika w tym samym banku. Nie zmieni się jednak pierwotna zasada, która zobowiązuje banki do uruchamiania rachunków VAT dla każdego rachunku rozliczeniowego podatnika. Ministerstwo Finansów doprecyzowało, że zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności będzie dokonywana w złotych. Postulował o to Związek Banków Polskich, przypominając, że faktury są opłacane również w walucie obcej. Byłby też problem z ewentualnymi różnicami kursami.

Płatności również w pakiecie paliwowym

Nowa wersja projektu nie przewiduje zmiany zasady, zgodnie z którą ze środków zgromadzonych na rachunku VAT przedsiębiorca będzie mógł zapłacić VAT fiskusowi i kontrahentowi.

Nowością będzie natomiast możliwość uiszczenia daniny przez podatników sprowadzających z zagranicy paliwa silnikowe (objętych tzw. pakietem paliwowym). Nowa wersja projektu zakłada bowiem, że również oni będą mogli płacić podatek – obowiązuje ich termin 5 dni – z rachunku VAT na rachunek VAT płatnika.

Resort nie uwzględnił natomiast postulatów Konfederacji Lewiatan, aby umożliwić płacenie z konta VAT także innych zobowiązań publicznoprawnych, m.in. składek ZUS, podatków dochodowych i od nieruchomości. ⒸⓅ

Projekt nadal zakłada, że stosowanie podzielonej płatności będzie dobrowolne

OPINIA

Uznaniowość naczelnika urzędu skarbowego będzie zdecydowanie mniejsza

Nowa wersja projektu, jakkolwiek może wciąż niedoskonała, jest znacznie lepsza od pierwotnej. Wiele zmian należy ocenić bardzo pozytywnie. Chodzi m.in. o możliwość stosowania metody podzielonej płatności także w przypadku częściowej płatności czy rozliczenia części należności np. przez kompensatę.

Najważniejsza jest jednak możliwość wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika. Po pierwsze, skrócony został termin na zgodę naczelnika US na inne niż przewidziane w ustawie wykorzystanie tych środków z 90 do 60 dni. Ale to, co najistotniejsze, to eliminacja dużej uznaniowości w zwalnianiu tych środków przez naczelnika urzędu skarbowego. Projekt w pierwotnej wersji zakładał, że w niektórych przypadkach naczelnik musiał odmówić podatnikowi, a we wszystkich innych miał pełną dowolność decyzji. W konsekwencji możliwość innego wykorzystania swoich własnych pieniędzy przez podatnika zależała od widzimisię naczelnika.

Zgodnie z nową wersją projektu w pewnych okolicznościach (niestety wciąż niewystarczająco precyzyjnie określonych) naczelnik będzie musiał wydać decyzję odmowną. Jednak w każdym innym przypadku zgoda na inne wykorzystanie środków podatnika będzie w zasadzie automatyczna. To dobra zmiana. Wydaje się jednak, że owe wyjątki powinny zostać w dalszym etapie prac jeszcze doprecyzowane, bo odmowa zgody, w przypadku gdy zachodzi „uzasadniona obawa”, że podatnik nie rozliczy należności, pozostawia wciąż zbyt duże pole uznaniowości naczelnika, a tym samym może prowadzić do nadużyć w tej mierze. Nie wątpię, że intencją projektodawców jest przyjęcie, iż odmowy będą wydawane w przypadkach wyjątkowych. Jednak w praktyce może się okazać, że naczelnicy będą wykorzystywali to pole uznaniowości do nieuzasadnionej odmowy przekazania środków podatnika z rachunku VAT na jego inne konto.

OPINIA

MF uwzględniło specyfikę działalności firm faktoringowych

W porównaniu z poprzednim projektem za właściwe rozwiązanie należy uznać uwzględnienie w rozliczeniach z wykorzystaniem rachunku VAT działalności firm faktoringowych. Poprzedni projekt stawiał pod znakiem zapytania sens tego rozwiązania, jako że nabywca, płacąc na rzecz firmy faktoringowej zamiast na rzecz dostawcy, nie korzystałby z ochrony przed sankcjami przewidzianymi w ustawie o VAT, jak również nie miałby możliwości uniknięcia odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zobowiązania podatkowe dostawcy określonych towarów.

Obecny projekt modyfikuje przepisy prawa bankowego tak, by płatności w ramach systemu podzielonej płatności mogły być dokonywane zarówno na rachunek VAT firmy faktoringowej, jak i z niego.

W ślad za tym zmiany do ustawy o VAT przewidują solidarną odpowiedzialność firmy faktoringowej, gdy na jej rachunek VAT wpłynie kwota podatku od nabywcy (bądź usługobiorcy) za podatek nierozliczony przez dostawcę towarów bądź usługodawcę (na rzecz którego działa ta firma faktoringowa).

Odpowiedzialność firmy faktoringowej będzie jednak wyłączana, jeśli kwota podatku zostanie przekazana przez tę firmę z rachunku VAT na rachunek VAT dostawcy bądź usługodawcy.

W efekcie, płacąc VAT w mechanizmie podzielonej płatności na rzecz firmy faktoringowej, nabywca będzie mógł korzystać z ochrony wynikającej z tego mechanizmu, a sama firma faktoringowa uchroni się od odpowiedzialności za nierozliczony przez dostawcę VAT, przekazując otrzymane kwoty podatku na jego rachunek VAT.