Subskrybuj nas na Youtube
Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że powołanie nowego rodzaju kontroli jest konieczne do skuteczniejszego niż dotychczas zwalczania najpoważniejszych przestępstw, do których zaliczamy: wyłudzenia VAT, fałszowanie faktur, pranie brudnych pieniędzy czy przemyt.
A co z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej?
Istotną nowością jest praktycznie całkowite wyeliminowanie zastosowania przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do kontroli celno-skarbowych. Jedyną sytuacją, gdzie nowa ustawa sięga po regulacje przytoczonej wyżej ustawy jest odesłanie do przepisów w zakresie usługodawcy świadczącego usługi drogą elektroniczną i będącego jednocześnie mikro- lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Zgodnie zapisem z art. 93 ustawy o KAS, do kontroli celno-skarbowych nie stosuje się przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczących kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Nie znajdują tutaj zastosowania kluczowe gwarancje procesowe związane z prowadzeniem kontroli. Mowa tutaj o gwarancjach:
- określających elementy, jakie powinno zawierać upoważnienie do przeprowadzenia kontroli;
- dotyczących obecności osoby kontrolowanej lub podmiotu przez niego upoważnionego;
- związanych z miejscem, czasem oraz przebiegiem prowadzenia kontroli;
- dotyczących obowiązku posiadania, prowadzenia i okazywania książki kontroli;
- ustanawiających zakaz prowadzenia kontroli równoczesnych;
- określających ustawowe limity łącznego czasu trwania kontroli w ciągu jednego roku kalendarzowego;
- dotyczących dopuszczalności dokonywania przerwy w kontroli;
- związanych z możliwością wniesienia sprzeciwu przez kontrolowanego na działania organu podejmującego i wykonującego czynności kontrolne;
- oraz o obowiązku zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli.
Pogorszenie pozycji prawnej podatnika
Niezastosowanie w kontroli celno-skarbowej przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niewątpliwie spowoduje obniżenie gwarancji procesowych i możliwości kontrolowania działań, podejmowanych przez organy kontrolne w stosunku do podatnika, w trakcie wykonywanych czynności kontrolnych. Organy kontrolne niejednokrotnie ignorowały gwarancje wynikające z zapisów ustawy pomimo istnienia zapisów odsyłających wprost do regulacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednak sama świadomość osób przeprowadzających kontrolę o istnieniu gwarancji procesowych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, które mogą zostać podniesione przez podatnika w zastrzeżeniach do protokołu kontroli, dyscyplinowała kontrolujących oraz znacznie zwiększała szanse podatnika w starciu z organami podatkowymi. Obecnie obowiązujące przepisy wprowadzają całkowitą swobodę działań organów kontrolnych, a w imię wyższych i bardzo niejasnych celów, burzą delikatną równowagę procesową na linii podatnik – organ kontrolny.
Zastosowanie przepisów ordynacji podatkowej do kontroli celno-skarbowych
Przepisy regulujące kontrolę celno-skarbową w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej nie mogły kodyfikować wszystkich kwestii związanych z materią kontroli bez powielenia zapisów zawartych w innych ustawach podatkowych. W związku z tym ustawodawca zdecydował się na odesłanie w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej, w sprawach dotyczących kontroli celno-skarbowej i nieuregulowanych w tej ustawie, wprost do przepisów ustawy Ordynacja podatkowa (art.94 ustawy o KAS), m.in. w zakresie:
- kontroli spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej komandytowej lub komandytowo-akcyjnej i ich rozwiązania w trakcie kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego;
- kwestii związanych z uzupełnieniem protokołu sporządzanego po zakończeniu czynności w ramach kontroli celno-skarbowej oraz złożenia korekty deklaracji;
- możliwości zwrócenia się przez organ podatkowy do podatnika, płatnika lub inkasenta o wyrażenie zgody na doręczanie pism w formie dokumentu elektronicznego w sprawach podatkowych załatwianych przez organy KAS;
- sposobu obliczania terminów;
- wstępowania następców prawnych w miejsce strony zmarłej w toku postępowania w sprawach dotyczących jej praw i obowiązków;
- oceny zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych w sprawach podatkowych, które odsyłają podatników do przepisów prawa cywilnego;
- obowiązku zwrócenia się przez organ KAS do sądu z wnioskiem o wyznaczenie kuratora dla osoby niezdolnej do czynności prawnych lub osoby nieobecnej;
- działania podatnika za pośrednictwem pełnomocnika;
- niewliczania okresów zawieszenia postępowania i okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu, potrzebnych do dokonania określonych prawem podatkowym czynności;
- obowiązku zawiadomienia strony w przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie;
- możliwości ponaglenia do organu podatkowego wyższego stopnia lub ponaglenia do ministra finansów w przypadku niezałatwienia przez ten organ sprawy w ustalonym terminie;
- terminu wszczęcia postępowania podatkowego po zakończeniu kontroli;
- doręczania do protokołu zeznań strony czy też innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy;
- przepisów działu IV Ordynacji podatkowej, regulujących kwestie związane z wymogami formalnoprawnymi postępowania podatkowego, w tym zasad ogólnych, wyłączenia pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego, pełnomocników, doręczeń, wezwań, udostępniania akt, dowodów, postanowień, zażaleń, kar porządkowych, kosztów postępowania.
Jaką rolę pełni pełnomocnik w postępowaniach podatkowych
Reasumując pozbawienie podatnika w kontroli celno-skarbowej gwarancji procesowych wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i zastosowane przez ustawodawcę odesłanie w zakresie nieuregulowanym do przepisów Ordynacji podatkowej znacznie utrudni podatnikowi, nieposiadającemu odpowiedniej wiedzy z zakresu prawa podatkowego, skuteczną kontrolę poczynań organów podatkowych oraz uniemożliwi właściwe przedstawienie swoich racji.
Autorzy: Doradca podatkowy Jerzy Tatarczak, Mec. Robert Nogacki
Źródło: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej