Ćwierć wieku ze skarbówką na karku. Podatki będą się przedawniać nawet po 25 latach

Standardowo fiskus upomni się o swoje przez 8 lub 10 lat, ale będzie mógł zawieszać bieg tego terminu, a także go przerwać, z tym że tylko raz, a nie wielokrotnie jak dziś.

DGP dotarł do gotowego już projektu nowej ordynacji podatkowej. Przygotowała go Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego powołana jeszcze przez poprzedni rząd Ewy Kopacz. Termin zakończenia prac komisji upływa w połowie września br. i wtedy projekt ma być oficjalnie przedstawiony.

Zmiany będą dotyczyć wielu zagadnień, najistotniejsze dla podatników będą te o zwrocie nadpłat oraz przedawnieniach. Zamiary co do tych ostatnich przedstawiamy w tabeli.

Czy zostaną uchwalone w proponowanym kształcie? Nie wiadomo. Pytani przez nas członkowie sejmowej komisji do spraw finansów publicznych nie wiedzą jeszcze, czy jest wola polityczna do uchwalenia zmian opracowanych przez zespół.

Jak jest

Dziś większość zobowiązań podatkowych (tych powstających z mocy prawa) przedawnia się po 5 latach. W tym czasie fiskus powinien nie tylko wymierzyć, ale i wyegzekwować daninę. Piecioletni okres przedawnienia działa jednak tylko w teorii, bo w praktyce organy podatkowe mają nieograniczone możliwości jego zawieszania (co powoduje, że termin nie biegnie) i przerywania (co powoduje, że 5 lat zaczyna być liczone od nowa). W efekcie zobowiązania podatkowe mogą być egzekwowane w nieskończoność.

Wymiar i pobór

Po wejściu w życie nowej ordynacji podatkowej sprawa wyglądałaby inaczej. Termin przedawnienia zostałby dwukrotnie wydłużony – z 5 do 10 lat.

Nowością będą dwa rodzaje przedawnienia: jeden dotyczący wymiaru, drugi – poboru. Fiskus będzie miał 5 lat na wymierzenie daniny i kolejne 5 lat na jej wyegzekwowanie. Wymiar będzie rozumiany jako doręczenie podatnikowi decyzji organu pierwszej instancji.

Ordynacja podatkowa 2017: Zobacz wszystie zmiany

Bieg terminu przedawnienia wymiaru będzie mógł być zawieszany maksymalnie na 5 lat. Podobnie – na 5 lat – będzie zawieszany bieg terminu przedawnienia poboru. Ten ostatni będzie mógł być też przerwany, ale tylko raz, na skutek zastosowania pierwszego środka egzekucyjnego. Dziś każdy środek egzekucyjny przerywa bieg przedawnienia zobowiązania podatkowego, co sprawia, że za każdym razem biegnie ono na nowo. Komisja dąży więc do wyeliminowania możliwości wielokrotnego przerywania biegu terminu przedawnienia na skutek zastosowania każdego kolejnego środka egzekucyjnego.

Maksymalnie ćwierć wieku

Po zmianach byłoby to możliwe tylko raz, maksymalnie na 5 lat. Jeśli więc fiskus wykorzysta wszystkie możliwości, które dadzą mu nowe przepisy, to podatek przedawni się – w zależności od rodzaju daniny – po 23 lub 25 latach. Złożą się na to:

– 5 lat na wymiar (w niektórych przypadkach 3 lata),

– 5 lat zawieszenia wymiaru,

– 5 lat na pobór,

Będzie nowa Ordynacja podatkowa. Prof. Etel: Projekt będzie gotowy we wrześniu

– 5 lat na zawieszenie poboru,

– zastosowanie środka egzekucyjnego tuż przed przedawnieniem poboru, co sprawi, że termin ten zacznie biec ponownie.

Karne i hipoteka

W nowej ordynacji wykreślono najbardziej kontrowersyjną dziś przesłankę zawieszania biegu terminu przedawnienia. Chodzi o wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Po zmianach wszczęcie takiego postępowania nie będzie miało wpływu na bieg terminu przedawnienia.

Planowane zmiany

Jak jest obecnie	Jak ma być
1. Podstawowy termin przedawnienia będzie wynosił 8 lub 10 lat, zamiast obecnych 5 lat
Fiskus ma łącznie 5 lat na wymiar i pobór podatku. Ta zasada funkcjonuje w przypadku zobowiązań powstających z mocy prawa, które składają się na większość danin. (art. 70 par. 1)Wyjątkiem są zobowiązania powstające z mocy decyzji, bo w tym przypadku fiskus ma 3/5 lat na doręczenie decyzji ustalającej podatek plus 5 lat na jego pobór. Tak jest np. w przypadku:– podatku od nieruchomości, od spadków i darowizn, karty podatkowej – zasadniczo fiskus ma na wymiar 3 lata, chyba że podatnik nie złożyłby deklaracji lub nie ujawnił wszystkich danych (wtedy jest 5 lat);– dodatkowego zobowiązania w VAT (5 lat);– PIT od dochodów z nieujawnionych dochodów (5 lat). (art. 68 i art. 70 par. 1)	WymiarFiskus będzie miał 3 lub 5 lat na sam wymiar podatku, bez względu na sposób powstania zobowiązania (czy powstaje z mocy prawa, czy na skutek doręczenia decyzji).Jeśli w tym czasie organ pierwszej instancji nie wyda decyzji (ustalającej lub określającej), to już na tym etapie dojdzie do przedawnienia.Piecioletni termin na wymiar będzie obowiązywał dla następujących danin:– PIT (z wyjątkami niżej),– CIT,– VAT,– akcyzy,– specjalnego podatku węglowodorowego.Trzy lata na wymiar będą dla pozostałych podatków, a także gdy PIT (obliczany według skali) dotyczy przychodów:– ze stosunku pracy, stosunku służbowego i innych wymienionych w art. 10 ust. 1;– działalności wykonywanej osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2);– z odpłatnego zbycia nieruchomości przed upływem 5 lat od nabycia (art. 10 ust. 1 pkt 8). (art. 166)Fiksus zyska dodatkowe 6 miesięcy (oprócz 3 i 5 lat), jeżeli podatnik skoryguje deklarację później niż 6 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia na wydanie decyzji wymiarowej. (art. 169)PobórOprócz tego fiskus będzie miał kolejnych 5 lat na pobór daniny. (art. 174)
2. Bieg terminu przedawnienia będzie się rozpoczynał od razu, a nie z końcem roku
Bieg terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych jest liczony od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przy czym, jeżeli podatek jest ustalany w decyzji, to fiskus ma na jej wydanie 3 lata od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy. (art. 68 i art. 70)	WymiarBieg terminu przedawnienia wymiaru będzie się rozpoczynał od dnia, w którym upłynął termin płatności podatku. Jeżeli podatek jest ustalany w decyzji, to termin ten będzie liczony od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy. (art. 168)PobórBieg terminu przedawnienia poboru będzie się przedawniał z upływem 5 lat od dnia, w którym upłynął termin przedawnienia wymiaru. (art. 174)
3. Będą limity czasowe dla zawieszania i przerywania biegu przedawnienia
Fiskus może wielokrotnie zawieszać i przerywać bieg terminu przedawnienia, a przesłanki określają przepisy. (art. 70 i art. 70a)	WymiarBieg terminu przedawnienia wymiaru nie będzie mógł być przerywany, a jedynie zawieszany (wielokrotnie) – łącznie jednak na nie dłużej niż 5 lat. Po upływie tego okresu przedawnienie będzie biegło dalej. (art. 172)PobórBieg terminu przedawnienia poboru będzie mógł być zwieszany (łącznie maksymalnie 5 lat) i tylko jeden raz przerwany (na skutek zastosowania pierwszego środka egzekucyjnego). (art. 177)
4. Nowe przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia (m.in. zawieszenia nie spowoduje wszczęcie postępowania o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe)
Bieg terminu przedawnienia zobowiązania zawiesza:– wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe;– odroczenie terminu płatności podatku;– wejście w życie rozporządzenia MF przedłużającego termin płatności podatku;– wniesienie skargi do sądu administracyjnego;– wniesienie żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego;– doręczenie postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia;– doręczenie zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia;– konieczność uzyskania informacji od organów innego państwa (łącznie na maksymalnie 3 lata). (art. 70 i 70a)	WymiarBieg terminu przedawnienia wymiaru będzie się zawieszał na skutek:– śmierci podatnika lub jego przedstawiciela ustawowego;– utraty zdolności do czynności prawnych przez podatnika lub jego przedstawiciela;– wystąpienia do innego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego;– wystąpienia przez organ podatkowy do sądu powszechnego o ustalenie istnienia stosunku prawnego lub prawa;– wniesienia skargi do sądu administracyjnego;– wystąpienie do organów innego państwa o udzielenie informacji niezbędnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania;– wszczęcia procedury wzajemnego porozumiewania na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, chyba że przewiduje ona możliwość wprowadzenia w życie zawartego porozumienia bez względu na terminy przedawnienia. (art. 170)PobórBieg terminu przedawnienia poboru będzie się zawieszał na skutek:– śmierci podatnika lub jego przedstawiciela ustawowego;– utraty zdolności do czynności prawnych przez podatnika lub jego przedstawiciela;– wydania decyzji o udzieleniu ulgi w spłacie albo o odroczeniu terminu płatności podatku;– wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia płatności podatku;– doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia;– doręczenia zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia;– ustanowienia hipoteki lub zastawu skarbowego;– ogłoszenia upadłości podatnika. (art. 175)
5. Przerwanie tylko przy poborze i tylko jeden raz
Bieg terminu przedawnienia przerywa:– zastosowanie każdego środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Bieg ten może zostać przerwany nawet wtedy, gdy wymiar zobowiązania nie jest ostateczny, bo decyzji nieostatecznej można nadać rygor natychmiastowej wykonalności;– ogłoszenie upadłości. (art. 70 par. 3 i 4)	WymiarBrak możliwości przerwania terminu.PobórBieg terminu przedawnienia poboru będzie mógł zostać przerwany na skutek zastosowania pierwszego środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. (art. 178)
6. Zobowiązania zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym będą się przedawniać
Zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym nie ulegają przedawnieniu, jednak po upływie terminu przedawnienia mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu (co jednak zakwestionował Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12). (art. 70 par. 8)	PobórUstanowienie hipoteki lub zastawu skarbowego będzie zawieszało bieg terminu przedawnienia poboru. Termin ten będzie biegł dalej od dnia wygaśnięcia lub wykreślenia hipoteki lub zastawu skarbowego. (art. 175 i 176)Maksymalny łączny czas zawieszenia poboru nie będzie jednak mógł przekroczyć 5 lat. Po upływie tego terminu przedawnienie będzie biegło dalej. (art. 177)