Rozmawiamy z SZYMONEM MURAWSKIM, doradcą podatkowym w DLA Piper - Różnice kursowe powstające na kwocie VAT powinny stanowić odpowiednio przychód lub koszt podatkowy.
ROZMOWA
● Polscy przedsiębiorcy uzyskali prawo rozliczania się między sobą w walutach obcych bez potrzeby uzyskiwania indywidualnego zezwolenia dewizowego. Czy wystawienie lub otrzymanie faktury w obcej walucie oznacza konieczność rozpoznania różnic kursowych?
– Możliwość wystawiania przez krajowe firmy faktur w walucie obcej istnieje od 24 stycznia tego roku i wynika ze zmiany art. 358 kodeksu cywilnego oraz odpowiednich zmian prawa dewizowego. Coraz częściej w obrocie będziemy spotykać faktury VAT wystawiane między polskimi podmiotami, gdzie wartość należności wyrażono w euro lub innej walucie obcej. Należy pamiętać, że wystawienie lub otrzymanie takiej faktury będzie się wiązało z obowiązkiem rozpoznania różnic kursowych dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku dochodowego od osób prawnych w taki sam sposób jak w przypadku faktur w obrocie zagranicznym.
Zgodnie z przepisami różnice kursowe korygują odpowiednio przychody lub koszty podatkowe. Przykładowo, dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Odpowiednie przepisy mają zastosowanie do ujemnych różnic kursowych.
● Powstaje jednak wątpliwość, jak należy postąpić, jeżeli wystawiona faktura zawiera VAT należny wyrażony w walucie obcej. Czy na kwocie VAT należy rozpoznać różnice kursowe dla celów podatku dochodowego?
– Trzeba pamiętać, że par. 5 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT z 28 listopada 2008 r. wskazuje, że kwoty podatku wykazuje się w złotych polskich bez względu na to, w jakiej walucie określona jest kwota należności na fakturze. Przepis ten jednak rozwiązuje wyłącznie kwestie prawidłowego ujęcia podatku w rejestrze VAT. Nie rozstrzyga bynajmniej kwestii ujęcia samych różnic kursowych na kwocie VAT dla celów podatków dochodowych. W praktyce niezwykle rzadko zdarza się, że podatnik otrzymuje dwa przelewy, tj. w walucie na kwotę netto i w złotych na kwotę VAT. W zasadzie każda inna sytuacja prowadzi do tego, że powstaje różnica między wartością VAT wyrażoną na fakturze a kwotą VAT fatycznie otrzymaną.



Powstaje pytanie, czy różnicę tę należy kwalifikować jako różnicę kursową. Przepisy podatkowe wskazują wyraźnie i enumeratywnie, w jakich sytuacjach powstają podatkowe różnice kursowe. Mianowicie generują się one na kwocie przychodu lub kosztu oraz na kwocie pożyczki. Brak jest na tej liście sytuacji, w której różnice kursowe należałoby rozliczyć na kwocie VAT.
● Czy w takim razie quasi-różnice kursowe powstające na kwocie VAT mogą stanowić odpowiednio przychód i koszt podatkowy?
– Nie ulega wątpliwości, że podatnik otrzymuje korzyść ekonomiczną lub też ponosi stratę ekonomiczną, jeżeli ze względu na wahania kursów wartość VAT wykazana na fakturze jest inna od kwoty faktycznie otrzymanej. Biorąc to pod uwagę, różnice kursowe powstające na kwocie VAT powinny stanowić odpowiednio przychód i koszt podatkowy. Nawet jeżeli uznać, że kwoty te nie stanowią różnic kursowych w rozumieniu przepisów podatkowych, powinny one stanowić koszty i przychody podatkowe na zasadach ogólnych.
● Czy takie stanowisko nie zostanie jednak zakwestionowane przez organy podatkowe?
– Rzeczywiście organy podatkowe stoją jednoznacznie na stanowisku, że różnice kursowe powstające na kwocie VAT są neutralne dla celów podatków dochodowych, tj. różnice takie nie generują przychodów ani kosztów podatkowych. Stanowisko takie zajęła m.in. Izba Skarbowa w Warszawie (działająca w imieniu ministra finansów) w piśmie z 23 grudnia 2008 r. (nr ITPB3/423-591/08/AW). Podobny pogląd został przedstawiony w pismach z 1 lutego 2008 r. (nr IP-PB3-423-413/07-4/JB) oraz z 16 grudnia 2008 r. (nr IPPB1/415-1115/08-2/ES). Podejścia tego nie uważam jednak za prawidłowe. Biorąc pod uwagę stanowisko organów podatkowych o neutralności takich różnic kursowych dla celów podatku dochodowego, należy uznać, że mimo iż ekonomicznie podatnik poniósłby ciężar w przypadku powstania ujemnych różnic kursowych na kwocie VAT, zaliczenie ewentualnych strat do kosztów uzyskania przychodów może wiązać się z ryzykiem sporu z organami podatkowymi.