Rozmawiamy z dr. JANUSZEM KOCHANOWSKIM, rzecznikiem praw obywatelskich - Zwolnienie z obowiązku posiadania kasy fiskalnej powinno następować na podstawie wyraźnie określonych i jednoznacznych kryteriów. Obecne zasady przyznawania zwolnienia są dowolne i prowadzą do uprzywilejowania niektórych grup podatników.
ROZMOWA
• Przepisy dotyczące zwolnienia z obowiązku posiadania kasy obowiązują już od dawna. Co skłoniło rzecznika do skierowania wniosku dopiero teraz?
- Rzecznik już od dłuższego czasu brał pod uwagę wystąpienie z wnioskiem, zaś wystąpienie w obecnym momencie ma przede wszystkim związek ze skargami, które zaczęły w ostatnim czasie napływać. W skargach tych kwestionuje się zwolnienia niektórych grup podatników, w tym m.in. świadczących usługi w zakresie ochrony zdrowia oraz usługi prawnicze, z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących. Skarżący zwracają uwagę, iż dokonywane w tym zakresie przez prawodawcę zwolnienia - aktualnie ujęte w treści rozporządzenia ministra finansów z 27 czerwca 2008 r. w sprawie kas rejestrujących; Dz.U. nr 113, poz. 720 - noszą wszelkie cechy dowolności.
Zgodnie z art. 111 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są zobowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Minister finansów może w drodze rozporządzenia zwolnić na czas określony niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku stosowania kas ze względu na rodzaj działalności lub wysokość obrotu. Przy wydawaniu rozporządzenia minister finansów uwzględnia specyfikę wykonywania niektórych czynności oraz uwarunkowania obrotu gospodarczego niektórymi towarami. Zwolnienie usług prawniczych i usług w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej pojawiło się w rozporządzeniu ministra finansów z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kas rejestrujących.
• W jakim zakresie zakwestionowane przepisy naruszają konstytucję?
- Rzecznik wnosił o stwierdzenie niezgodności art. 111 ust. 7 pkt 3 w związku z art. 111 ust. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 ze zm.) z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Stosownie do art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
• To jak wobec tego należy zmienić przepisy?
- Nie kwestionując możliwości zwolnienia podatników z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, należy stwierdzić, że zwolnienie to powinno następować na podstawie wyraźnie określonych i jednoznacznych w swojej treści kryteriów, tak aby możliwe było wykluczenie w tym zakresie jakiejkolwiek dowolności. W konsekwencji zwolnienie z ustawowego obowiązku nie może mieć charakteru arbitralnego, w przeciwnym bowiem wypadku, na co wskazują kierowane do rzecznika skargi, jest traktowane przez inne podmioty objęte obowiązkiem ustawowym jako niesprawiedliwe uprzywilejowane.
• Czy są inne sprawy dotyczące obowiązków podatkowych, które budzą szczególne wątpliwości rzecznika?
- Jest wiele spraw dotyczących obowiązków podatkowych, które budzą wątpliwości rzecznika, dlatego właśnie w miarę przyznanych ustawą kompetencji rzecznik stara się zwracać uwagę na te najbardziej rażące. Konsekwencją tego jest kierowanie wniosków do TK i wystąpień do MF