Towary własnej produkcji i towary nabyte mogą podlegać opodatkowaniu VAT, gdy nie były przedmiotem żadnej czynności. Jakich sytuacji to dotyczy?
VAT jest podatkiem typowo transakcyjnym. Oznacza to, że stanowi konsekwencję dokonanej przez podatnika czynności, w szczególności dostawy towarów lub świadczenia usług. Jest jednak istotny wyjątek od tej reguły. Zgodnie z art. 14 ustawy o VAT przedmiotem opodatkowania są w pewnych okolicznościach także towary własnej produkcji i towary nabyte przez podatnika. Towary te są opodatkowane, jeżeli nie były przedmiotem dostawy, natomiast pozostały w majątku podatnika po rozwiązaniu spółki prawa cywilnego lub prawa handlowego niemającej osobowości prawnej, a także w przypadku zaprzestania wykonywania przez podatnika – osobę fizyczną czynności podlegających opodatkowaniu. Wskazać należy, że podatnik taki obowiązany jest do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Istotą tej regulacji jest zapewnienie, że przedsiębiorca nie nadużył prawa do odliczenia podatku naliczonego – opodatkowanie dotyczy tych towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu (wytworzeniu). Należy zaznaczyć, że przepisy te bardzo precyzyjnie zakreślają krąg podatników, których dotyczą. Nie dotyczą więc przede wszystkim spółek handlowych mających osobowość prawną (takich jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółki akcyjne). Przepisy te nie mają także zastosowania do podatników zwolnionych podmiotowo ze względu na wysokość obrotów. Regulacja art. 14 ustawy o VAT oparta jest na przepisie art. 18 lit. c) Dyrektywy 2006/112. Zgodnie z nim państwa członkowskie mogą uznać za odpłatną dostawę towarów zatrzymanie towarów przez podatnika lub jego następców prawnych, gdy zaprzestaje on prowadzenia działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu, jeżeli VAT od takich towarów podlegał w całości lub w części odliczeniu w momencie ich nabycia lub wykorzystania do celów prowadzenia działalności przedsiębiorstwa podatnika.