W praktyce udziałowcy lub akcjonariusze otrzymują jako dywidendę składniki majątkowe inne niż środki pieniężne: papiery wartościowe, akcje w podmiotach powiązanych, grunty, nieruchomości lub środki transportu. Czy taka wypłata jest dozwolona?
Przepisy kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) nie zabraniają, aby przedmiotem dywidendy były aktywa inne niż środki pieniężne. Trzeba jednak zastanowić się, po jakich wartościach należy wycenić przekazywany majątek spółki.
Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości opublikował projekt D23: Podział aktywów niepieniężnych pomiędzy udziałowców/akcjonariuszy, który zawiera propozycje nowych zasad rachunkowości. Proponowane rozwiązania, jeżeli zostaną zatwierdzone, mogą w przyszłości mieć także wpływ na zasady rachunkowości w przypadku podziału przedsiębiorstw na podstawie art. 528-550 k.s.h. Zgodnie z projektem wysokość dywidendy należy ustalić według wartości godziwej przekazywanego majątku. Jeżeli tak ustalona wartość godziwa różni się od aktualnej wartości bilansowej przekazanego aktywu, to różnicę tę należy odnieść do rachunku zysków i strat. Na dzień wypłaty dywidendy przekazany majątek, wyceniony według wartości godziwej, należy rozliczyć w korespondencji z kapitałem własnym.
Proponowane w MSR rozwiązanie prowadzi do takich samych skutków finansowych, jakie by wystąpiły, jeżeli jednostka najpierw by sprzedała dany składnik majątkowy osobie trzeciej po wartości rynkowej (godziwej) i otrzymane środki pieniężne przeznaczyła na dywidendę dla akcjonariuszy.
Ujęta w rachunku zysków i strat różnica z wyceny odzwierciedla zysk/stratę z aktualizacji wyceny składnika majątkowego, jaki jednostka uzyskała w okresie, w którym była jego właścicielem. Ujęcie zysku z aktualizacji wyceny w rachunku zysków i strat odzwierciedla skutki transakcji z punktu widzenia jednostki, jest też prawdopodobnie zgodne z przepisami podatkowymi. Jeżeli omawiany projekt zostanie zatwierdzony, to można przewidywać, że ujęcie zobowiązania związanego z przekazaniem dywidendy w postaci aktywów niepieniężnych według aktualnej wartości godziwej oraz wykazanie zysków lub strat rachunku zysków i strat w momencie uregulowania zobowiązania będzie stanowiło zmianę stosowanych zasad rachunkowości dla wielu jednostek, jak i może w przyszłości stanowić wytyczne w przypadku podziału przedsiębiorstw.
Dotychczas, zarówno w praktyce krajowej, jak i międzynarodowej, wiele jednostek wykazywało zobowiązanie z tytułu dywidendy w postaci aktywów innych niż środki pieniężne w wartości bilansowej składnika aktywów, a więc nie ujmowano zysku/straty w momencie dokonania wypłaty.
dr ANDRÉ HELIN
prezes firmy audytorskiej BDO Numerica