Przepisy ustawy o VAT przewidują możliwość opodatkowania dostawy towarów, wykonywanej przez trzech podatników w ramach procedury uproszczonej. Jak przebiega opodatkowanie takich wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych?

DOMINIK STACHERSKI
ekspert podatkowy, wspólnik w firmie księgowej Open Profit Drejling i wspólnicy
Za wewnątrzwspólnotową transakcję trójstronną uznaje się transakcję, w której są spełnione łącznie następujące warunki. Po pierwsze, trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności. Po drugie, przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.
Należy pamiętać, że w wybranych przypadkach, występując jako pośrednik (druga strona) w transakcjach trójstronnych, należy dokonać rejestracji w kraju odbiorcy towaru (strony trzeciej). Ponieważ nie we wszystkich przypadkach tego typu rejestracja byłaby uzasadniona ekonomicznie, ustawodawstwo europejskie znalazło rozwiązanie polegające na możliwości korzystania z uproszczonej procedury rozliczania transakcji trójstronnych.
Uogólniając, obowiązek rozliczenia podatku z tytułu dostawy dokonanej w procedurze uproszczonej przez pośrednika (drugą stronę) zostaje przeniesiony na stronę trzecią. W praktyce pierwsza strona transakcji stosuje rozliczenie VAT w ten sam sposób, w jaki dokonywana jest wewnątrzwspólnotowa dostawa, trzecia (ostateczna) strona w sposób przewidziany dla wewnątrzwspólnotowego nabycia, a druga nie rozlicza go wcale (w polskich realiach w odpowiedniej rubryce deklaracji VAT zaznacza się zastosowanie procedury uproszczonej). Również w deklaracji VAT-UE zaznacza się tego typu transakcję.
Transakcje w procedurze uproszczonej mają miejsce w sytuacji łącznego spełnienia trzech warunków: pośrednik (druga strona) jest zarejestrowany jako podatnik VAT we Wspólnocie Europejskiej, pośrednik nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT w kraju, do którego towary są dostarczane, odbiorca towarów (strona trzecia), jest zarejestrowany jako podatnik VAT w kraju odbiorcy towarów.
Istotą procedury uproszczonej w transakcjach trójstronnych jest możliwość stosowania zasad zbliżonych do wewnątrzwspólnotowego nabycia i dostawy towarów u drugiej strony (pośrednika) w sytuacjach, gdy przedmiot dostawy nigdy nie znajdzie się na terytorium jego kraju. W związku z tym, pośrednik musiałby opodatkowywać dostawy na rzecz trzeciej strony (odbiorcy) stawką podstawową, właściwą dla kraju pośrednika, a odbiorca zmuszony by został do występowania o zwrot zapłaconego VAT do kraju pośrednika. Rozbudowałoby to znacznie aparat podatkowy w krajach członkowskich i realnie podrożyło koszty obsługi tego typu transakcji w ujęciu makroekonomicznym.
W konsekwencji stosowanie obu z wyżej wymienionych metod w transakcjach trójstronnych, tj. podstawowej, z rejestracją pośrednika (drugiej strony) w kraju dostawy (strony trzeciej) oraz uproszczonej prowadzi do stosowania zbliżonych procedur, lecz bardziej rozbudowanych formalnie w przypadku procedur uproszczonych. Z tych drugich korzystają podmioty należące do małych i średnich podatników, którym zależy na ograniczeniu kosztów obsługi finansowo-biurowej, lub duże firmy dokonujące transakcji trójstronnych wyłącznie sporadycznie.
(SVB)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 135-138 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).