Wynikające z rozporządzenia wykonawczego ograniczenie prawa nabywcy do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupu wystawionych przez podmiot nieuprawniony do ich wystawiania jest niezgodne z konstytucją i prawem wspólnotowym.

STAN FAKTYCZNY
Organy podatkowe zarzuciły podatnikowi błędne rozliczenie VAT. Ustaliły, że podatnik od czerwca do grudnia 2004 r. oraz w lutym i kwietniu 2005 r. rozliczał VAT z naruszeniem obowiązujących przepisów. W ocenie organów podatnik uwzględniał przy rozliczaniu podatek naliczony wynikający z faktur zakupu wystawionych przez podmiot nieuprawniony do ich wystawiania. Dlatego zakwestionowały jego prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z tych faktur.
UZASADNIENIE
Ostatecznie sprawa trafiła do sądu administracyjnego, który rację przyznał podatnikowi. Sąd wyjaśnił, że VAT, będący podatkiem od wartości dodanej, jest podatkiem, którego zasadniczą cechą konstrukcyjną jest fundamentalne prawo podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
Podstawą pozbawienia skarżącego prawa do obniżenia podatku naliczonego był par. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a) rozporządzenia ministra finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.). Zgodnie z jego treścią, w sytuacji gdy sprzedaż towarów lub usług została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawania faktur lub faktur korygujących, faktury te nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Jego zastosowanie wynikało z ustalenia, że wystawca faktury nie posiadał statusu czynnego podatnika VAT.
Jak podkreślił sąd, kluczową rolę w sprawie odegrała informacja o tym, że organ podatkowy z dniem 13 kwietnia 2004 r. zamknął obowiązek podatkowy w VAT dla wystawcy faktur. Przyczyną tego było niedopełnienie przez niego obowiązków wynikających z przepisów przejściowych w sposób, który pozwalałby go uznawać za czynnego podatnika VAT.
W ocenie sądu jednak w takiej sytuacji skarżący nie może ponosić konsekwencji zaniedbań wystawcy faktur.
Sąd zgodził się ze skarżącym, że ograniczenie w zakresie możliwości odliczenia podatku naliczonego powinno wynikać z samej ustawy o VAT, a nie z przepisu podustawowego. Dlatego, powołując się na konstytucję i przepisy prawa wspólnotowego, uznał działanie organów podatkowych za niedopuszczalne.
Sporna regulacja - w ocenie sądu - ewidentnie narusza zasadę neutralności i proporcjonalności. Skoro sprzedaż wystąpiła, a jedynie podmiot jej dokonujący nie dopełnił stosownych wymagań, chociaż w rzeczywistości musiało dojść do wydania towaru lub wykonania usługi i wystawienia faktury VAT, to trudno uznać, że w takim przypadku nabywca powinien ponosić negatywne skutki takiego działania sprzedawcy. Tym bardziej pogląd ten dotyczy sytuacji, jaka miała miejsce w rozpatrywanym stanie faktycznym, w którym podatnik dokonał odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmiot, który zdaniem organów podatkowych nie posiadał statusu czynnego podatnika VAT, zwłaszcza że sama okoliczność zrealizowania czynności opodatkowanych nie została podważona w toku postępowania podatkowego.
Za nie do obronienia sąd uznał pogląd organów podatkowych, że zaistniała w sprawie sytuacja mogła pozbawić skarżącego prawa do odliczenia podatku wynikającego z faktur wystawionych przez sprzedawcę, tylko dlatego że ten został uznany za nieczynnego podatnika VAT. Aprobowanie wyniku interpretacji przepisów prawa wewnętrznego w kierunku prowadzącym do rezultatu odmiennego niż wynikający z prawa wspólnotowego nie daje się pogodzić z ideą VI Dyrektywy, konkludował sąd w swoim wyroku.
Wyrok WSA w Lublinie z 18 października 2006 r.
SYGN. AKT I SA/Lu 225/06, opublikowany w ZNSA 2007/2/105
ALEKSANDRA TARKA