Złożenie odwołania od decyzji urzędu skarbowego lub kontroli skarbowej oznacza, że nie trzeba uiszczać wynikającej z niej daniny. Gdy organ odwoławczy utrzyma rozstrzygnięcie w mocy, staje się ono wykonalne i pieniądze należy przelać na konto fiskusa. Podatnik, który składa skargę do sądu, może go poprosić o wstrzymanie wykonania decyzji.
Andrzej Ossowski, adwokat / Media / materialy prasowe
W sytuacji gdy rozliczenie podatnika budzi wątpliwości organów podatkowych (np. naczelnika urzędu skarbowego) lub skarbowych (np. dyrektora urzędu kontroli skarbowej), mogą one wszcząć postępowanie, a następnie wydać decyzję określającą kwotę podatku do zapłaty. Decyzja wydana przez organ pierwszej instancji jest nieostateczna: podatnik ma prawo w terminie 14 dni od jej otrzymania złożyć odwołanie. Jeśli rozstrzygnięcie dotyczyło podatku dochodowego czy od towarów i usług, odwołanie składa się do dyrektora izby skarbowej (za pośrednictwem US lub UKS), jeśli akcyzy – do dyrektora izby celnej (w tym wypadku bowiem w I instancji sprawą zajmował się naczelnik urzędu celnego). Z kolei jeśli decyzję dotyczącą podatku od nieruchomości wydał wójt, burmistrz lub prezydenta miasta, odwołanie rozpatrzy samorządowe kolegium odwoławcze (SKO).
Złożenie odwołania oznacza, że podatnik nie musi płacić podatku wynikającego z decyzji, którą otrzymał. Dopiero gdy dyrektor izby skarbowej albo celnej utrzyma w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, staje się ono ostateczne i podatek należy uregulować.
Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji
Przepisy Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) przewidują jednak procedurę, dzięki której podatnik może uniknąć zapłaty podatku do czasu, aż sprawę rozpatrzy sąd (oczywiście, jeśli w ogóle skierował ją do sądu). W takim wypadku musi złożyć wniosek do organu podatkowego o wstrzymanie wykonania decyzji. Należy dołączyć do niego dokument potwierdzający zabezpieczenie wykonania zobowiązania (chodzi o gwarancję, że kwota należności głównej wynikającej z decyzji oraz ewentualne odsetki za zwłokę zostaną rzeczywiście uregulowane). Jedną z form takiego zabezpieczenia może być upoważnienie organu do wyłącznego dysponowania środkami zgromadzonymi na lokacie terminowej czy poręczenie banku. Rodzaje dopuszczalnych zabezpieczeń określone są w art. 33d par. 2 ordynacji. Podatnik ma swobodę wyboru. Może też ustanowić kilka zabezpieczeń jednocześnie (zwłaszcza gdyby jedno z nich było niewystarczające i nie pokrywało całej kwoty wynikającej z rozstrzygnięcia organu podatkowego).
Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji podatnik może złożyć na piśmie bezpośrednio w siedzibie urzędu skarbowego (celnego) albo wysłać go za pośrednictwem Poczty Polskiej. Może również skorzystać z elektronicznej platformy usług administracji publicznej ePUAP (www.epuap.gov.pl), jeśli ma na niej konto.
Natychmiastowa zapłata pod warunkami
Trzeba się też liczyć z tym, że w niektórych przypadkach organ I instancji może nadać wydanej przez siebie decyzji nieostatecznej rygor natychmiastowej wykonalności. Dzieje się tak wtedy, gdy – po pierwsze – spełniony jest co najmniej jeden z czterech warunków:
● organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych,
● podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia,
● podatnik dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości,
● okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.
Po drugie, urząd musi uprawdopodobnić, że zobowiązanie wynikające z decyzji podatkowej nie zostanie wykonane.
Sądy administracyjne, do których podatnicy kierują zażalenia na postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności, zwracają baczną uwagę, czy zaistniały obie wspomniane przesłanki. Przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 sierpnia 2013 r. (sygn. II FSK 2530/11) stwierdził, że aby zastosować ten szczególny środek zabezpieczenia zobowiązania podatkowego (klauzula natychmiastowej wykonalności), nie wystarczy tylko to, że okres do upływu terminu przedawnienia jest krótszy niż trzy miesiące. Konieczne jest także uprawdopodobnienie przez organ, że podatnik podatku nie zapłaci. Sąd zwrócił uwagę na sytuacje, w których rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest na kilka dni przed upływem terminu przedawnienia, np. w grudniu tego roku, z końcem którego następuje przedawnienie. Jednocześnie za niesłuszne uznał tłumaczenie, że jeśli maksymalny termin na doręczenie decyzji podatnikowi oraz złożenie przez niego odwołania może przekroczyć 30 dni (14 dni na odbiór decyzji z poczty oraz 14 dni na złożenie odwołania – plus czas na doręczenie pism przez pocztę), to za prawdopodobne należy uznać, że podatnik nie zapłaci podatku przed końcem roku, a więc i przed upływem terminu przedawnienia. Zdaniem NSA, w takiej sytuacji przesłanka, zgodnie z którą urząd musi uprawdopodobnić, że zobowiązanie wynikające z decyzji podatkowej nie zostanie wykonane, nie jest spełniona. Organy powinny tak planować prowadzone przez siebie postępowania, aby do takich sytuacji nie dochodziło – stwierdził NSA.
Prawo do zwolnienia z podatku przechodzi na firmę przejmującą
Prawo do zwolnienia z podatku przechodzi na firmę przejmującą

Zobacz również

Przykłady

1. Czy powołanie się na kryzys uchroni przed egzekucją zaległej akcyzy

Dyrektor izby celnej nie uwzględnił odwołania podatnika od decyzji wymierzającej mu akcyzę do zapłaty z tytułu sprowadzenia do Polski samochodów. Dla zainteresowanego kwota wynikająca z decyzji stanowi znaczną sumę i jest wyższa od dochodu, jaki osiągnął w ubiegłym roku. Z uwagi na ogólny kryzys gospodarczy zaprzestał on działalności gospodarczej i obecnie ma status osoby bezrobotnej. Uważa, że egzekucja z jego majątku najprawdopodobniej uniemożliwi mu powrót do biznesu. Czy sąd może przychylić się do jego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji

Do takiego wniosku podatnik powinien dołączyć dokumenty i dowody, które pozwolą sądowi ocenić, jaki wpływ może mieć wykonanie decyzji na jego sytuację oraz czy w związku z tym mogą zostać wyrządzone mu znaczne szkody albo czy nastąpią trudne do odwrócenia skutki. NSA w postanowieniu z 11 lutego 2014 r. (sygn. akt I GSK 184/14) stwierdził, że niewystarczające jest powołanie się przez podatnika na znajdujące się w aktach sprawy zeznanie podatkowe, ponieważ nie jest to dokument, który obrazuje aktualną jego sytuację. Ponadto, jeśli stan zdrowia skarżącego jest zły, to również powinien przedstawić na to odpowiednie dowody.



2. Jak się bronić przed postanowieniem o rygorze natychmiastowej wykonalności

Podatnik odebrał przesyłkę z urzędu skarbowego, w której było postanowienie o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności. Kilka dni później listonosz dostarczył mu drugą przesyłkę – z decyzją określającą kwotę VAT do zapłaty. Czy i jakie odwołanie przedsiębiorca może w tej sytuacji złożyć

Sytuacja, w której w podatnik odbiera najpierw postanowienie o nadaniu decyzji klauzuli natychmiastowej wykonalności, a dopiero potem samą decyzję, nie powinna mieć miejsca. Takie postanowienie musi być automatycznie uchylone – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 października 2011 r. (sygn. akt I FSK 1168/10). W ocenie sądu taka sytuacja prowadzi do tego, że w obrocie prawnym znajduje się postanowienie, które odnosi się do wirtualnego obowiązku, nałożonego na podatnika nieodebraną przez niego decyzją. Najpierw musi więc funkcjonować w obrocie decyzja, aby można jej było nadawać skutecznie rygor wykonalności. Mogłoby się przecież zdarzyć tak, że decyzję doręczono by podatnikowi po upływie 14 dni od dostarczenia postanowienia o nadaniu rygoru, co mogłoby skutkować tym, że utraciłby on prawo do zaskarżenia tego postanowienia.



Podstawa prawna

Art. 33d, art. 41 par. 1 i 2, art. 168, art. 239e, art. 239f, art. 246, art. 252 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749).
Art. 61 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 poz. 270).

Trzy pytania - Decyzja celna jest wykonywana od razu

Co to znaczy, że decyzja podatkowa podlega wykonaniu?

Zgodnie z obowiązującą do końca 2008 r. ordynacją podatkową decyzje organów podatkowych I instancji podlegały wykonaniu. Mimo że postępowanie nie zostało prawomocnie zakończone, organy były więc uprawnione do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w celu wyegzekwowania należności wynikających z takich decyzji. W konsekwencji uchybienie krótkiemu terminowi zapłaty wynikającemu z decyzji skutkowało tym, że konta bankowe, wierzytelności i inne przedmioty majątkowe były niemal natychmiast zajmowane przez urząd skarbowy. Na szczęście ta niezwykle niekorzystna dla podatników sytuacja się zmieniła. Od początku 2009 r. zasadą jest brak wykonalności decyzji, natomiast nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności następuje w sytuacjach wyjątkowych, o czym mówi art. 239b par. 1 ordynacji. Niekiedy jednak w innych przepisach szeroko rozumianego prawa podatkowego występują od tej zasady odstępstwa.

Jakie?

Przykładowo, ordynację podatkową stosuję się także w odniesieniu do zobowiązań celnych. Decyzje wydawane przez organy celne mają jednakże rygor natychmiastowej wykonalności. Jeżeli zatem naczelnik urzędu celnego wydaje decyzję celną oraz podatkową, określając odpowiednio wysokość niezaksięgowanych należności celnych oraz nową (wyższą) kwotę zobowiązania podatkowego w imporcie towarów z tytułu podatku od towarów i usług, to decyzja celna może być egzekwowana z mocy prawa, natomiast podatkowa tylko wówczas, gdy zostanie jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Przy czym nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności w toku postępowania podatkowego może być zwalczane poprzez złożenie zażalenia. Natychmiast wykonalne są natomiast te decyzje, które utrzymane zostały w mocy przez organ odwoławczy (np. dyrektora izby skarbowej).

Po zakończeniu postępowania podatkowego stronie przysługuje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Wtedy może on złożyć wniosek o wstrzymanie wykonalności decyzji.

Tak. Przy czym poza możliwością wstrzymania przez organ wykonania decyzji na wniosek podatnika – po ustanowieniu zabezpieczenia – w grę wchodzi też art. 61 par. 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
Jeżeli podatnik jest w stanie wykazać istnienie ww. przesłanek, np. poprzez pokazanie bilansu przedsiębiorstwa, wyciągów bankowych itp., to ma dużą szansę na wstrzymanie wykonalności decyzji.