doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
POSTĘPOWANIA PODATKOWE
Jak prawidłowo należy kwalifikować otrzymane kaucje w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?
Przyjmowanie kaucji jest powszechne w obrocie gospodarczym w przypadku zawierania różnych umów. W szczególności kaucje funkcjonują w umowach zawieranych przez deweloperów i w przypadku umów najmu. W związku z powszechnością przyjmowania kaucji w stosunkach gospodarczych ważne jest poprawne zakwalifikowanie z podatkowego punktu widzenia otrzymanych jako kaucje środków pieniężnych.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.), do przychodów zalicza się między innymi otrzymane pieniądze. Treść powołanego przepisu może sugerować, że kwota otrzymanej kaucji stanowi przychód podatkowy w chwili jej otrzymania. Jednak ze względu na fakt, że otrzymana tytułem kaucji kwota nie ma definitywnego charakteru, takie potraktowanie otrzymanej kaucji byłoby w moim przekonaniu nieuprawnione na gruncie przepisów podatkowych. W przypadku kaucji jej zwrotny charakter i pełnione funkcje mają decydujący wpływ na poprawne zakwalifikowanie otrzymanej kaucji z podatkowego punktu widzenia.
Analizując konsekwencje podatkowe otrzymania kaucji, stwierdzić należy, że obowiązujące przepisy podatkowe nie definiują pojęcia kaucji. Oznacza to, że ustalając znaczenie tego pojęcia dla celów podatkowych przyjąć należy takie znaczenie, jakie pojęcie to ma w języku potocznym. Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku języka polskiego PWN, kaucja to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania. Z istoty kaucji wynika także jej zwrotny charakter. W praktyce postanowienia zawarte w konkretnych umowach przewidujących obowiązek uiszczenia kaucji będą decydujące dla określenia konsekwencji podatkowych jej otrzymania.
Z powołanego wyżej zwrotnego charakteru kaucji wynika, że pozostaje ona w zawieszeniu do momentu zaistnienia okoliczności przewidzianych w konkretnej umowie, które stanowią podstawę jej zwrotu lub są źródłem uprawnienia jednej ze stron umowy do zaspokojenia się z kwoty otrzymanej kaucji, np. z tytułu zaliczki lub zadatku czy też odszkodowania lub kary umownej.
Biorąc pod uwagę brzmienie powołanego art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz istotę i cel otrzymanej kaucji, stwierdzić należy, że warunkiem zaliczenia otrzymanych przez podatnika jakichkolwiek środków pieniężnych (w tym kaucji) do przychodów podatkowych jest ich definitywność.
Dopiero definitywne otrzymanie środków pieniężnych pozwala na ich zaliczenie do przychodów podatkowych, a w przypadku otrzymanej kaucji nie może być mowy o definitywności otrzymanych pieniędzy do momentu spełnienia określonych w umowie warunków, będących podstawą zatrzymania otrzymanych jako kaucja pieniędzy lub obowiązku ich zwrotu.
Podsumowując, należy wskazać, że ukształtowane przez strony stosunków prawnych zasady wpłacania kaucji wskazujące na jej zwrotny charakter oraz uzależniające możliwość dysponowania przez stronę otrzymującą środki pieniężne tytułem kaucji od spełnienia określonych warunków, pozbawiają otrzymywane kaucje definitywnego charakteru, co powoduje, że nie można mówić o powstaniu przychodu podatkowego w chwili otrzymania kaucji.
Zasadne byłoby dodanie przez ustawodawcę w art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zawierającym katalog wyłączeń z przychodów podatkowych otrzymanych jako zwrotne kaucje środków pieniężnych.
Not. KT
