Przepisy podatkowe, zwłaszcza dotyczące VAT oraz akcyzy, zawierają wiele elementów, które są niezgodne z prawem wspólnotowym. Podatki zapłacone na podstawie krajowych przepisów niezgodnych z prawem wspólnotowym muszą być podatnikom zwracane (dotyczy to również przypadków nieodliczenia podatku naliczonego, gdy brak prawa do odliczenia VAT wynika z przepisu niezgodnego z prawem wspólnotowym). W jaki sposób można starać się o odzyskanie pobranych pieniędzy?

Jerzy Martini doradca podatkowy Baker & McKenzie Do tej pory kwestia związana ze zwrotem pobranych niezgodnie z prawem unijnym podatków zmaterializowała się wyłącznie w odniesieniu do podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia samochodów osobowych z innych państw Unii Europejskiej, jednak najprawdopodobniej w przyszłości podatnicy będą odzyskiwać podatki również w innych przypadkach. Biorąc pod uwagę precedensowy wyrok wrocławskiego WSA, który potwierdził niezgodność z prawem wspólnotowym przepisów zakazujących odliczanie podatku naliczonego od zakupu samochodów z kratką niespełniających wymogów określonych tzw. wzorem Lisaka, a także paliwa do takich samochodów, prawdopodobnie również znaczna część podatników posiadających takie samochody będzie domagać się zwrotu nadpłaty powstałej z powodu sprzecznego z prawem wspólnotowym zakazu odliczania podatku. Niestety, dotychczasowe doświadczenia związane ze zwrotem nadpłaconego (na podstawie przepisów niezgodnych z prawem UE) podatku nie dają podstaw do optymizmu na przyszłość. Mimo że wyrok ETS potwierdzający niezgodność z prawem wspólnotowym części przepisów o podatku akcyzowym dotyczących sprowadzania samochodów z innego państwa członkowskiego zapadł już w styczniu, większość podatników, którzy do tej pory złożyli wniosek o stwierdzenie nadpłaty, nie odzyskała jeszcze kwoty nadpłaty z tego tytułu. Przygotowany projekt specjalnej ustawy regulującej zwrot nadpłaty z tego tytułu budzi istotne zastrzeżenia. Przede wszystkim wątpliwy jest cel tej ustawy – obowiązujące przepisy Ordynacji podatkowej regulują w sposób dostateczny kwestię zwrotów nadpłaty. Projekt nowej ustawy przewiduje dodatkowo m.in., że podatnicy, którzy sprzedali sprowadzony samochód przed wystąpieniem z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, nie będą mieli prawa do zwrotu części zapłaconego podatku akcyzowego (prawo to będzie miał krajowy nabywca, będący właścicielem samochodu). Sytuacja taka z punktu widzenia prawa wspólnotowego jest niedopuszczalna. Dlatego warto przypomnieć jedną z podstawowych zasad prawa UE, jaką jest zasada skuteczności. Zgodnie z tą zasadą korzystanie czy egzekwowanie praw wynikających z przepisów wspólnotowych nie może być nadmiernie uciążliwe lub praktycznie niemożliwe. Z zasady tej wynika więc, że jeśli prawo wspólnotowe przyznaje jednostkom uprawnienia, to prawo krajowe jest zobowiązane je chronić i zapewnić im pełną skuteczność. Również ETS w sposób zdecydowany wypowiadał się o prawie podatników do uzyskania zwrotu podatku nałożonego z naruszeniem prawa wspólnotowego. W orzeczeniu w sprawie BP Soupergaz (C-62/93) ETS wskazał, że podatnik może żądać, ze skutkiem wstecznym od dnia wejścia w życie ustawodawstwa krajowego sprzecznego z VI Dyrektywą, zwrotu VAT zapłaconego nienależnie, postępując zgodnie z zasadami proceduralnymi określonymi przez krajowy system prawny danego państwa członkowskiego, pod warunkiem że takie zasady nie są mniej korzystne, niż zasady dotyczące podobnych roszczeń krajowych, oraz nie są określone w taki sposób, by praktycznie uniemożliwić wykonanie uprawnień przyznanych prawem wspólnotowym. Natomiast w orzeczeniu w sprawie Marks & Spencer (C-62/00) ETS stwierdził, że ustawodawstwo, którego skutek wsteczny pozbawia podatników jakiejkolwiek możliwości wykonania prawa, które przysługiwało im wcześniej w odniesieniu do zwrotu VAT pobranego z naruszeniem przepisów VI Dyrektywy mających skutek bezpośredni, należy uznać za niezgodne z zasadą skuteczności.