W jaki sposób poprawnie opodatkować VAT usługi pośredników kredytowych, uniknąć ryzyka podatkowego i być konkurencyjnym?

Hubert Jądrzyk partner PricewaterhouseCoopers Banki i instytucje finansowe udzielające kredytów i pożyczek często korzystają z usług zewnętrznych wyspecjalizowanych firm, tzw. pośredników kredytowych. W praktyce pośrednik kredytowy, oprócz pośredniczenia w zawieraniu umów, często wykonuje dodatkowe czynności, związane z doprowadzeniem do zwarcia umowy kredytu lub pożyczki, jak też dalszą obsługą pozyskanych klientów i udzielonych im kredytów. Stąd pojawia się wątpliwość, w jaki sposób poprawnie opodatkować VAT usługi pośredników kredytowych i tym samym uniknąć ryzyka podatkowego. W praktyce pośrednicy najczęściej stosują zwolnienie z VAT. Czy na pewno postępują poprawnie? Należy rozważyć, czy wszystkie podejmowane czynności mogą być uznane za elementy jednej usługi, a w konsekwencji potraktowane w ten sam sposób. W przeciwnym razie niektóre z nich mogłyby być potraktowane jako usługa odrębna opodatkowana 22-proc. VAT. Wówczas mogłoby się okazać, że dla pośrednika powstała zaległość podatkowa. Ponadto zainteresowanie nabywaniem usług od takich pośredników byłoby mniejsze ze strony instytucji finansowych, gdyż oznaczałoby to dla nich przede wszystkim większe koszty działalności (pamiętajmy, że banki co do zasady nie odliczają VAT naliczonego). Rozwiązanie znajdziemy w ustawie o VAT i przepisach o statystyce publicznej. W zakresie identyfikacji usług regulacje o VAT odsyłają do przepisów o statystyce publicznej. Jednocześnie zgodnie z ustawą o VAT zwolnieniu podlegają m.in. usługi sklasyfikowane na gruncie PKWiU w sekcji J – usługi pośrednictwa finansowego, które zostały wymienione w pozycji nr 3 załącznika nr 4 do ustawy. Tym samym zaklasyfikowanie omawianej usługi do jednej z tych kategorii usług pozwoli uzasadnić zastosowanie zwolnienia z VAT. Zgodnie z PKWiU dział 67 obejmuje usługi ściśle związane z usługami finansowymi, które jednak nie są usługami finansowymi wykonywanymi na własny rachunek i ryzyko. Ponadto poprzez wyodrębnienie czynności nadającej całości usługi zasadniczy charakter można przyjąć, że wszystkie wykonywane przez pośrednika czynności należy zaklasyfikować tak jak usługę główną. Natomiast czynności poboczne (np. w zakresie późniejszej obsługi umów kredytowych) nie powinny być klasyfikowane odrębnie, gdyż jako takie nie mają racji bytu, tzn. nie byłyby wykonywane, gdyby nie była wykonywana czynność główna. Na poprawność traktowania usług pośredników kredytowych jako jednej kompleksowej usługi wskazują też orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który stwierdził m.in., że świadczenie stanowiące ekonomicznie pojedynczą usługę nie powinno być sztucznie rozdzielane. ETS wskazał, że z jedną usługą mamy do czynienia w przypadku, w którym jedną lub więcej czynności należy traktować jako usługę główną, a jednocześnie jedną lub więcej czynności należy traktować jako czynności pomocnicze, które podatkowo powinny być traktowane tak jak usługa główna (Card Protection Plan, C-349/96 oraz Levob, C-41/04). Trybunał zaznaczył, że za element usługi głównej należy uznać taką czynność, która dla usługobiorcy nie stanowi celu sama w sobie, a jest wykonywana w celu lepszego świadczenia usługi głównej (Dudda, C-327/94). Nieprecyzyjne przepisy budzą wątpliwości, a więc i ryzyko sporu z władzami podatkowym. Podatnicy mają jednak możliwość zabezpieczenia swojej pozycji. Takim rozwiązaniem jest uzyskanie z urzędu statystycznego opinii, że usługi danego pośrednika kredytowego są sklasyfikowane w jednej z kategorii PKWiU objętych zwolnieniem z VAT. Następnie należy wystąpić do urzędu skarbowego ze stosownym wnioskiem o potwierdzenie, iż usługa pośrednika jest kompleksową usługą pomocniczą związaną z pośrednictwem finansowym, które objęte jest zwolnieniem z VAT.

Not. KT