Często dla ustalenia właściwej stawki VAT podatnik musi dokonywać analizy cech sprzedawanych przez siebie towarów, czy świadczonych usług. Szczególnie istotna staje się sprawa ich klasyfikacji, gdy jedna grupa towarów lub usług opodatkowana jest stawką 22 proc., a zbliżone produkty lub usługi z innej grupy korzystają ze stawki obniżonej. Jaka jest rola klasyfikacji statystycznej w postępowaniu?

Agnieszka Tałasiewicz partner Ernst & Young W omawianym zakresie duże znaczenie może mieć postanowienie 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 listopada 2006 r. (sygn. akt II FPS 3/06; niepublikowany) dotyczące roli klasyfikacji statystycznej w postępowaniu podatkowym. Postanowienie NSA zostało wydane na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie tzw. uchwały abstrakcyjnej. Ze względów formalnych NSA odmówił podjęcia takiej uchwały, gdyż opinie statystyczne nie są prawem powszechnie obowiązującym i nie rodzą dla podatników bezpośrednich konsekwencji. Już na podstawie tego uzasadnienia wyraźnie widać, jak NSA ocenia opinie klasyfikacyjne organów statystycznych. Kluczowa jest jednak teza postanowienia mówiąca, że opinie klasyfikacyjne zawierające interpretacje standardów i nomenklatur statystycznych nie są formalnie wiążące zarówno dla organów podatkowych, jak i dla podatników. Ponieważ nie są źródłem prawa, prawem czy też aktem administracyjnym tworzącym określone prawa lub obowiązki podatkowe dla ich adresatów, stanowią jedynie dowód w postępowaniu podatkowym mającym na celu ustalenie bądź określenie wysokości zobowiązania podatkowego i jak każdy dowód podlegają swobodnej ocenie fiskusa. W przypadku skargi podlegają natomiast ocenie sądu administracyjnego. Nurt orzecznictwa mówiący, że opinie organów statystycznych stanowią wyłącznie jeden ze środków dowodowych w postępowaniu podatkowym, był silny również w przeszłości. Warto wspomnieć kilka tez z tych orzeczeń. Według nich opinie statystyczne nie są oświadczeniem woli (wyrok WSA w Warszawie z 25 marca 2004 r.; sygn. akt III SA 2864/02; niepublikowany). Opinie statystyczne nie są wiążące dla podatnika ani dla organu, nie są decyzją administracyjną czy innym aktem władzy administracyjnej. Opinie są jedynie oświadczeniem wiedzy organu statystycznego (wyrok NSA z 8 maja 2002 r.; sygn. akt SA/Sz 2279/00; publikowany w ONSA z 2003 r. nr 4, poz. 130). Opinie podlegają swobodnej ocenie organu podatkowego jak każdy inny dowód (postanowienie NSA z 29 maja 2003 r.; sygn. akt II SA 2968/02). W konsekwencji organy podatkowe mogą stwierdzić, że opinia statystyczna nie miała znaczenia w sprawie (wyrok WSA w Warszawie z 30 marca 2005 r.; sygn. akt III SA/Wa 2111/03; niepublikowany). I co istotne, jeśli weźmie się pod uwagę praktykę organów statystycznych – opinia powinna zawierać uzasadnienie przyjętej klasyfikacji. Można zatem oczekiwać, że sprawy podatkowe, których istotą jest określenie właściwego grupowania statystycznego, a przez to właściwej stawki VAT będą rozstrzygane w oparciu o wszystkie dostępne środki dowodowe, a nie tylko w oparciu o lakoniczne i enigmatyczne klasyfikacje organów statystycznych.