Ustawa o rachunkowości wprowadza rozróżnienie pomiędzy okresem sprawozdawczym a rokiem obrachunkowym. W niektórych sytuacjach operuje też terminem dzień bilansowy jako dzień, na który jednostka zobowiązana jest do dokonania określonych czynności. Co oznaczają wszystkie te pojęcia?
dr André Helin prezes firmy audytorskiej BDO Numerica Okres sprawozdawczy to okres, za który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą o rachunkowości lub inne sprawozdania sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych. Pojęcie okresu sprawozdawczego występuje obok pojęcia roku obrotowego, co eliminuje lukę, jaka istniała w przypadku jednostek zobowiązanych do sporządzania sprawozdań finansowych za inne okresy sprawozdawcze niż rok obrotowy. Typowym przykładem są tutaj spółki kapitałowe dopuszczone do publicznego obrotu, które są zobowiązane do sporządzania sprawozdań okresowych, np. raportów kwartalnych i półrocznych. Pierwotne sformułowanie ustawy o rachunkowości stanowiło w wielu przypadkach, że określone ustawą zasady wyceny bilansowej należy stosować najpóźniej na dzień bilansowy, rozumiany jako koniec roku obrotowego. W praktyce było to wykorzystywane przez niektóre podmioty do zaniechania tworzenia rezerw, odpisów aktualizujących lub konkretnych zasad wyceny w trakcie roku obrotowego, jeżeli było to niekorzystne dla wyniku finansowego jednostki. Nowe sformułowanie ustawy o rachunkowości wymaga zastosowania przepisów ustawy do wszystkich okresów sprawozdawczych, również w stosunku do sprawozdań śródrocznych. W odniesieniu do innych jednostek zarząd może określić dowolne okresy sprawozdawcze, ograniczając tym samym wiele czynności okresowych, takich jak miesięczne naliczanie amortyzacji, czy wprowadzając rzadsze niż raz na kwartał przeprowadzanie spisu z natury zapasów, pierwotnie odniesionych w koszty. Okres sprawozdawczy powinien być określony w zakładowym planie kont. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również dla celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której tworzono spółkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy. Jednostka ma elastyczne możliwości wyboru roku obrotowego, uwzględniającego specyfikę jej działalności. Zazwyczaj rok obrachunkowy powinien się kończyć w okresie, w którym pozycje sprawozdania finansowego, tradycyjnie trudne do prawidłowej wyceny (np. zapasy i należności), są stosunkowe małe. Zbyt elastyczne wydają się natomiast przepisy odnośnie do zmiany roku obrotowego, mogące w krańcowej sytuacji przedłużyć rok obrotowy (a tym samym odroczyć publikację sprawozdania finansowego) aż o 23 miesiące. W przypadku wyboru pierwszego roku obrotowego (podatkowego) innego niż rok kalendarzowy lub zmiany dotychczasowego roku obrotowego jednostka ma obowiązek poinformować właściwy urząd skarbowy w oznaczonym przez ustawodawcę terminie. Dzień bilansowy to taki dzień, na który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe. Za taki dzień uważa się: dzień zamknięcia roku obrachunkowego, dzień zakończenia działalności, dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę, dzień poprzedzający zmianę formy prawnej (z wyjątkiem przekształcenia spółek kapitałowych z zachowaniem sukcesji uniwersalnej oraz w przypadku połączenia spółek kapitałowych metodą łączenia udziałów, kiedy połączenie nie powoduje powstania nowej jednostki). Ustawa o rachunkowości operuje także pojęciem inny dzień bilansowy. Za inny dzień bilansowy rozumie się dzień, na który jednostka jest zobowiązana sporządzić sprawozdanie finansowe bez równoczesnego zamknięcia ksiąg rachunkowych.
Not. EM