Zasadniczą zmianą, którą od 1 stycznia 2007 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o CIT, jest dopuszczenie – na zasadzie wyboru podatnika – rozliczania różnic kursowych dla celów podatkowych zgodnie z zasadami przyjętymi w przepisach ustawy o rachunkowości lub zgodnie z regulacjami podatkowymi. Jakie problemy mogą czekać podatników, którzy muszą rozliczać różnice kursowe?

dr JANUSZ MARCINIUKdoradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy Podatnicy, którzy wybiorą metodę ustalania różnic kursowych w oparciu o ustawę o rachunkowości, będą zaliczali odpowiednio do przychodów lub kosztów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe z tytułu transakcji walutowych i wynikające z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych wyrażonych w walucie obcej. Wycena ta dla celów podatkowych powinna być dokonywana na ostatni dzień każdego miesiąca (kwartału) i na ostatni dzień roku podatkowego albo tylko na ostatni dzień roku podatkowego. Podatnicy posiadają możliwość wyboru terminu jej przeprowadzenia. Wybrany termin musi być jednak stosowany przez cały rok podatkowy. W przypadku wyboru metody ustalania różnic kursowych, zgodnie z przepisami o rachunkowości, podatnicy na pierwszy dzień roku podatkowego, w którym została wybrana ta metoda, zaliczają odpowiednio do przychodów bądź kosztów uzyskania przychodów naliczone różnice kursowe ustalone na podstawie ustawy o rachunkowości na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego. Zasady przeliczania walut obcych i ustalania różnic kursowych obowiązujące w myśl ustawy o rachunkowości nie do końca pokrywają się jednak z zasadami określonymi w przepisach ustawy o CIT. Utrudnia to ewidencję, wymaga tworzenia dodatkowej dokumentacji i komplikuje rozliczenia. Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w walutach obcych operacje ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie: kupna lub sprzedaży walut stosowanych przez bank, z którego usług korzysta jednostka – w przypadku operacji sprzedaży lub kupna walut oraz operacji zapłaty należności lub zobowiązań. W przypadku pozostałych operacji – po kursie średnim ustalonym dla danej waluty przez NBP na ten dzień, chyba że w innym dokumencie ustalony został inny kurs. Z kolei zgodnie z przepisami ustawy o CIT, koszty i przychody wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu bądź osiągnięcia przychodu. Żadne przepisy nie precyzują, co należy rozumieć przez pojęcie kursu ustalonego na dzień. Powszechnie uważa się, że jest to kurs ustalony w tym dniu. Praktycznie taka interpretacja może rodzić wiele niedogodności, czyli może oznaczać, że w pierwszej połowie dnia, tj. do czasu ogłoszenia średnich kursów NBP, jednostka nie mogłaby dokonywać żadnych księgowań dotyczących wartości wyrażonych w walucie obcej, ponieważ nie miałaby informacji, jaki kurs obowiązuje w tym dniu. Oznacza to również, że w celu wyliczenia różnic kursowych zgodnie z ustawą o rachunkowości należałoby przeprowadzać dodatkowe obliczenia. Może się również zdarzyć, że możliwości techniczne jednostki nie pozwalają na uzyskanie informacji o kursach średnich NBP obowiązujących w dniu dokonania transakcji. Wydaje się, że przyjęcie w opisie polityki rachunkowości zasady wyceny wartości w walutach obcych według kursów średnich z dnia poprzedniego nie naruszałoby rzetelności i prawidłowości danych księgowych. Nie wiadomo jednak, jaka będzie interpretacja przepisów ustawy o rachunkowości dotyczących stosowania kursów średnich lub kursów banku, z którego usług korzysta jednostka dla celów obliczania różnic kursowych zgodnie z przepisami o rachunkowości stosowanymi dla potrzeb CIT.