Z początkiem tego roku zmieniły się zasady opodatkowania pożyczek podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na czym polegają te zmiany?

ANDRZEJ DĘBIECpartner Kancelaria Lovells Zgodnie z brzmieniem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., umowy pożyczki podlegały, co do zasady, opodatkowaniu PCC w wysokości 2 proc. kwoty pożyczki. Obowiązek podatkowy powstawał w chwili zawarcia umowy pożyczki i ciążył solidarnie na wszystkich stronach transakcji. Jednocześnie ustawa przewidywała kilka zwolnień z podatku. Nie podlegały opodatkowaniu m.in. pożyczki udzielane: • przez wspólnika spółce kapitałowej, • na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej, pod warunkiem udokumentowania, że pieniądze będące przedmiotem pożyczki zostaną przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy albo wykorzystania w tym okresie rzeczy oznaczonych co do gatunku, stanowiących przedmiot pożyczki, • przez przedsiębiorców niemających na terytorium RP siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek. Od 1 stycznia 2007 r. w istotny sposób zmieniły się zasady opodatkowania pożyczek. Bez zmian pozostaje podstawowa stawka podatku. Pojawia się jednak nowa stawka w wysokości 20 proc. Do zapłaty podatku w tej wysokości zobowiązani będą m.in. podatnicy, którzy na fakt zawarcia umowy pożyczki powołują się w trakcie postępowania kontrolnego lub podatkowego, albo czynności sprawdzających, a podatku wcześniej nie zapłacili. Ograniczeniu ulegają zwolnienia podatkowe. Nie będzie można już korzystać ze zwolnień w sytuacji udzielania pożyczek przez wspólnika na rzecz spółki kapitałowej oraz na rozpoczęcie i prowadzenie działalności gospodarczej. W ustawie pojawia się nowe zwolnienie dla pożyczek o niewielkiej wartości. Ze zwolnienia korzystać będą pożyczki otrzymane przez pożyczkobiorcę, jeżeli ich łączna wartość w okresie 3 lat nie przekroczy 5000 zł od jednego darczyńcy i 25 000 zł od wielu darczyńców. W dalszym ciągu ze zwolnienia korzystają pożyczki udzielane przez podmioty zagraniczne prowadzące działalność w przedmiocie kredytowania oraz udzielania pożyczek. W przypadku tych pożyczek organy podatkowe wymagają często przedstawienia dokumentów, z których wynika przedmiot działalności pożyczkodawcy. Dlatego też decyzje o niepłaceniu podatku warto poprzedzić lekturą umowy spółki zagranicznego pożyczkodawcy. Istotne zmiany dotyczą podmiotów zobowiązanych do zapłaty podatku. Ustawodawca zrezygnował z solidarnej odpowiedzialności za zapłatę podatku. Od nowego roku obowiązek podatkowy ciążyć będzie jedynie na pożyczkobiorcy. Wprowadzone rozwiązanie wyeliminuje ryzyko ponoszone przez pożyczkodawców, którzy mimo umownego przeniesienia obowiązku zapłaty podatku na pożyczkobiorcę byli obciążani podatkowymi skutkami niewywiązania się przez niego z obowiązku zapłaty podatku. Opisana zmiana znacznie uprości formalności związane z rozliczeniem podatku. Nie będzie już konieczności wspólnego składania deklaracji przez strony umowy, co było szczególnie uciążliwe, gdy jedna ze stron miała siedzibę w innym państwie. Wprowadzono szczególne uregulowania dotyczące pożyczek udzielanych przez wspólników spółkom akcyjnym i z ograniczoną odpowiedzialnością. Od 2007 roku tego typu pożyczki traktowane są jak zmiana umowy spółki i w konsekwencji podlegają opodatkowaniu na takich samych zasadach jak podwyższenie kapitału spółki. Oznacza to w praktyce, że pożyczki takie są opodatkowane według stawki 0,5 proc. Podatnikiem jest spółka otrzymująca pożyczkę. Na zakończenie warto przypomnieć, że pcc nie podlegają umowy pożyczki, jeżeli pożyczkodawca z tytułu udzielania pożyczki podlega opodatkowaniu VAT, w tym również korzysta ze zwolnienia z tego podatku. Zwolnienie to dotyczy oczywiście banków i instytucji kredytowych, ale również innych podatników VAT, którzy prowadzą działalność w zakresie udzielania pożyczek, np. spółek holdingowych.