Zasadniczym celem sporządzenia i złożenia formularza PIT-36 jest rozliczenie się z fiskusem z dochodu lub straty poniesionej przez podatnika w roku podatkowym. W tym celu podatnik ujawnia w zeznaniu osiągnięte przychody, koszty ich uzyskania, a także kwoty należnych zaliczek.

W zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2007 rok jedną z nowości jest obowiązek wykazania podatku z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o PIT. Podatnicy nie będą również wypełniać załącznika PIT/X do zeznania. Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym od dochodów podatnika uzyskanych w roku podatkowym, chyba że właściwy organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. Termin złożenia zeznania podatkowego za 2007 roku upływa 30 kwietnia 2008 r. Podatnicy, którzy jednak nie lubią zostawiać tego obowiązku na ostatnią chwilę, mogą wcześniej złożyć formularz.
A Kto wybiera zeznanie PIT-36
Zobowiązani do sporządzenia zeznania
Przede wszystkim należy wyjaśnić, do kogo kierowany jest formularz rocznego zeznania podatkowego PIT-36. W powszechnym przekonaniu wypełniają go osoby prowadzące działalność gospodarczą, ale nie tylko. Formularz PIT-36 sporządzają podatnicy, którzy uzyskali dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli według progresywnej skali podatkowej, a osiągnięte przez nich dochody (poniesione straty) nie mieszczą się w zakresie zeznania PIT-37. Do złożenia deklaracji zobowiązani są podatnicy, którzy niezależnie od liczby źródeł przychodów:
  •  prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną przy zastosowaniu skali podatkowej,
  •  prowadzili działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane przy zastosowaniu skali podatkowej,
  •  uzyskali przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze opodatkowane przy zastosowaniu skali podatkowej,
  •  byli obowiązani samodzielnie opłacać zaliczki na podatek,
  •  uzyskali przychody z zagranicy,
  •  uzyskali przychody z innych źródeł opodatkowanych przy zastosowaniu skali podatkowej, od których ani płatnik, ani podatnik w ciągu roku podatkowego nie miał obowiązku odprowadzania zaliczek,
  •  korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a ustawy o PIT (tzw. kredyt podatkowy),
  •  są obowiązani dokonać doliczenia w związku z korzystaniem z kredytu podatkowego,
  •  sporządzili remanent likwidacyjny w grudniu roku podatkowego,
  •  są obowiązani dokonać doliczenia do swoich dochodów dochodów małoletnich dzieci (np. rentę rodzinną),
  •  obniżają dochód o straty z lat ubiegłych,
  •  wykazują należny zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29, 30 i 30a ustawy o PIT, jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika,
  •  wykazują należny podatek dochodowy, o którym mowa w art. 30e ustawy o PIT (od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw związanych z nieruchomością).
Druk PIT-36 przeznaczony jest nie tylko dla podatników, którzy opodatkowują swoje dochody indywidualnie, ale również dla osób, które korzystają z możliwości wspólnego opodatkowania dochodów z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem. W przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim, którzy wnioskują o wspólnie opodatkowanie dochodów, jeden z powyższych warunków musi spełniać co najmniej jeden z małżonków.
Łączne opodatkowanie małżonków
Wypełnienie formularza PIT-36 podatnik rozpoczyna od wskazania sposobu opodatkowania. W tym celu należy zaznaczyć właściwy kwadrat. Podatnik ma do wyboru cztery możliwości: może rozliczyć się indywidualnie, wspólnie z małżonkiem, zgodnie z wnioskiem, o którym mowa w art. 6 ust. 2 lub art. 6a ust. 1 ustawy o PIT, albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Trzeba pamiętać, że możliwość wyboru łącznego opodatkowania dochodów z małżonkiem lub dzieckiem została uzależniona od spełnienia szeregu ustawowych warunków.
Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów mogą złożyć wyłącznie podatnicy pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy i między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa. Wspólnie mogą rozliczyć się tylko małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli mający miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Urząd skarbowy uwzględni wniosek o wspólne rozliczenie podatku pod warunkiem, że został on złożony nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy. W przeciwnym wypadku urząd skarbowy nie uwzględni wniosku o wspólne rozliczenie małżonków.
Trzeba pamiętać, że wspólne rozliczenie możliwe jest tylko wtedy, gdyż żadne z małżonków nie uzyskuje dochodów opodatkowanych na zasadach uproszczonych, tj. według 19-proc. stawki liniowej oraz dochodów opodatkowanych w sposób zryczałtowany (w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej). W tym drugim wypadku, warunek ten nie dotyczy jednak podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tzn. podatników osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów mogą wystąpić małżonkowie, jeżeli do żadnego z nich nie mają również zastosowania przepisy ustawy o podatku tonażowym.
PRZYKŁAD
Przychody z najmu
Janina i Stefan Kowalscy są małżeństwem z dwuletnim stażem. Łączy ich wspólność majątkowa małżeńska. Pan Stefan jest przedsiębiorcą, prowadzi własną firmę cateringową. Dochody z prowadzonej działalności opodatkowuje na zasadach ogólnych. Pani Janina od połowy 2006 roku nie pracuje. Osiąga jednak przychody z wynajmu mieszkania odziedziczonego po rodzicach przed zawarciem związku małżeńskiego. Podatniczka opodatkowuje dochody ryczałtem ewidencjonowanym. W opisanej sytuacji podatnicy zachowają prawo do łącznego opodatkowania dochodów. Zgodnie z ogólną zasadą wspólne rozliczenie wyłączone zostało w przypadku, gdy choćby jedno z małżonków korzysta z uproszczonych zasad rozliczeń z fiskusem, w tym w sposób zryczałtowany, czyli w formie karty podatkowej lub ryczałtu ewidencjonowanego. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek od tej reguły. Warunek ten nie dotyczy podatników osiągających wyłącznie przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowane ryczałtem oczywiście pod warunkiem, że umowy te nie były zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Małżonkowie, którzy spełnią wszystkie wymienione powyżej warunki, mogą na swój wniosek być opodatkowani od sumy swoich dochodów (ustalonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o PIT), po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i 26c tej ustawy. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Trzeba jednak pamiętać, że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany, np. od dywidend, wygranych w grach liczbowych, odsetek od lokat bankowych. Zasada obliczania podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków znajduje zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 ustawy, czyli według progresywnej skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2007 roku jest to kwota 3015 zł).
O wspólne opodatkowanie dochodów może wnioskować również wdowa lub wdowiec. Zgodnie z art. 6a ust. 1 ustawy, wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być złożony przez podatnika, który:
  •  zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
  •  pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego, przed złożeniem rocznego zeznania.
PRZYKŁAD
Rozliczenie wdów i wdowców
Mąż pani Wandy zmarł w grudniu 2007 roku. Podatnicy byli małżeństwem 25 lat. Mąż od dwóch lat nie pracował. Pani Wanda prowadzi kwiaciarnię, a dochody z działalności opodatkowuje według skali podatkowej. Podatniczka może rozliczyć się wspólnie ze zmarłym mężem. Zgodnie z przepisami wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być złożony m.in. przez podatnika, który zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego. Ta sytuacja dotyczy pani Wandy. Trzeba jednak pamiętać, że podatniczkę obowiązują pozostałe warunki dotyczące wspólnego rozliczenia. Konieczny jest zatem wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów złożony nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy. W tym przypadku formularz podpisuje tylko żyjący małżonek.
Również w tym wypadku do żadnego z małżonków nie mogą mieć zastosowania przepisy dotyczące opodatkowania dochodów według 19-proc. stawki liniowej, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz podatku tonażowym. Wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów nie ma zastosowania, jeżeli został on złożony po terminie określonym dla złożenia zeznania podatkowego.
PRZYKŁAD
Zeznanie po terminie
Państwo Kowalscy w zeznaniu podatkowym za 2007 rok złożyli wniosek o łączne opodatkowanie dochodów. W kwietniu małżonkowie załatwiali sprawy związane ze ślubem syna. Z powodu zamieszania podatnicy pomyli się i zamiast listem poleconym wysłali PIT-36 zwykłym listem tuż przed zamknięciem poczty, ostatniego dnia składania zeznań, czyli 30 kwietnia 2008 r. Deklaracja wpłynęła do urzędu skarbowego po terminie złożenia zeznania. Stempel pocztowy na liście zwykłym niestety nie stanowi potwierdzenia wysłania zeznania w terminie. Za termin złożenia zeznania urząd skarbowy uznał datę jego otrzymania. Ponieważ formularz został złożony po upływie terminu, organ podatkowy nie uwzględni wniosku małżonków o dokonanie wspólnego rozliczenia. Dodatkowo podatnikom grozi kara grzywny za niezłożeni w terminie deklaracji podatkowej.
Pamiętać należy, że podatnikom, którzy złożyli wniosek, o którym mowa w art. 6a ust. 1 ustawy, nie przysługuje już prawo opodatkowania dochodów przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.
Rozliczenie z dzieckiem
Z preferencyjnego sposobu rozliczenia, który polega na obliczeniu podatku w podwójnej wysokości, ale od połowy dochodów może skorzystać podatnik samotnie wychowujący dzieci. W tym wypadku również konieczne jest spełnienie kilku ustawowych warunków. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli ta osoba jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą w stosunku do której sąd orzekł separację. Osobą samotnie wychowującą dzieci, na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest również osoba pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Ustawowe wymogi muszą również spełniać wychowywane przez podatnika dzieci. Preferencyjny sposób rozliczeń mogą wybrać osoby samotnie wychowujące dzieci małoletnie, bez względu na wiek, jeżeli otrzymywały one zasiłek pielęgnacyjny. Wspólne rozliczenie jest możliwe także w przypadku wychowywania dzieci do ukończenia 25 lat, pod warunkiem że dzieci te uczą się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli dzieci te nie uzyskały w roku podatkowym dochodów.
PRZYKŁAD
Rozliczenie z dzieckiem
Pani Katarzyna prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Posiada jedno dziecko - córkę studentkę studiów doktoranckich. Córka podatniczki ukończyła we wrześniu 2007 roku 25 lat, w tym roku otrzymywała również rentę rodzinną po zmarłym ojcu, w roku podatkowym nie uzyskała innych dochodów. Pani Katarzyna nie wie, czy w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok będzie mogła skorzystać z opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci. W opisanym przypadku podatniczka zachowa prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów. Pełnoletnia córka podatniczki spełnia kryterium pobierania nauki, przez część roku podatkowego spełniała również kryterium wieku. Zauważyć należy, że w przypadku opodatkowania dochodów osób samotnie wychowujących dzieci ustawodawca nie wprowadził wymogu spełniania powyższych warunków przez cały rok podatkowy, w przeciwieństwie do warunków mających zastosowanie w przypadku wspólnego rozliczenia małżonków (zarówno małżeństwo, jak i wspólność majątkowa muszą trwać przez cały rok podatkowy). Podatniczka zachowa zatem prawo do wspólnego rozliczenia z córką, które utraci dopiero od następnego roku podatkowego. Podkreślić również należy, że córka podatniczki spełnia również wymogi dotyczące dochodów. Otrzymywana przez córkę renta rodzinna nie stanowi przeciwwskazania do skorzystania przez podatniczkę z preferencyjnej metody obliczenia podatku. Renta rodzinna, obok dochodów wolnych od podatku dochodowego, oraz w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku, stanowi wyjątek od zasady ogólnej, zgodnie z którą dziecko pełnoletnie, uczące się, nie może uzyskiwać dochodów, aby samotny rodzic mógł wspólnie z nim rozliczyć swoje dochody.
Wyjątek stanowią tutaj dochody wolne od podatku dochodowego (np. wygrane i nagrody otrzymane przez uczniów za udział w olimpiadach, turniejach, stypendia socjalne i naukowe przyznane przez szkoły i uczelnie), renta rodzinna oraz dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku, czyli 3015 zł.
Wspólne rozliczenie jest możliwe, jeżeli do osoby samotnie wychowującej ani do jej dziecka niemiały zastosowania przepisy o 19-proc. podatku liniowym lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem opodatkowania ryczałtem przychodów z tytułu umów najmu, dzierżawy i innych o podobnym charakterze, jeżeli nie są one zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej). Wniosek o opodatkowanie dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci musi zostać złożony w zeznaniu złożonym najpóźniej 30 kwietnia 2008 r.
Trzeba pamiętać, że przy ustalaniu podatku do dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie (np. od wygranych w grach liczbowych) oraz nie dolicza się dochodów uzyskanych przez pełnoletnie dziecko. Warto również podkreślić, że pełnoletnie dziecko, które uzyskało w roku podatkowym dochody podlegające opodatkowaniu, jest zobowiązane do samodzielnego złożenia zeznania podatkowego o wysokości dochodów osiągniętych od dnia uzyskania pełnoletniości, nawet jeśli uzyskany dochód nie przekroczył w 2007 roku kwoty 3015 zł.
Identyfikacja urzędu i podatnika
Tak jak w przypadku każdego innego zeznania podatkowego, również wypełnianie formularza PIT-36 podatnik, rozpoczyna od określenia urzędu, do którego kierowane jest zeznanie oraz wpisania danych, które pozwolą na właściwe zidentyfikowanie podatnika (część A deklaracji). Zgodnie z obowiązującymi przepisami adresatem zeznania podatkowego jest urząd skarbowy, którym kieruje właściwy dla podatnika naczelnik urzędu skarbowego. Podatnicy mający miejsce zamieszkania na terytorium Polski, czyli podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, składają zeznanie podatkowe do urzędu skarbowego ustalonego według swojego miejsca zamieszkania w ostatnim dniu roku podatkowego. W przypadku gdy zamieszkanie na terytorium Polski ustało przed tym dniem - według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium.
PRZYKŁAD
Zeznanie małżonków
Małżonkowie, którzy w zeznaniu podatkowym składają wniosek o łączne opodatkowanie dochodów, powinni złożyć zeznanie do urzędu skarbowego ustalonego według miejsca zamieszkania małżonków w ostatnim dniu roku podatkowego. Małżonkowie, którzy mają różne miejsca zamieszkania, składają zeznanie do urzędu skarbowego ustalonego według miejsca zamieszkania jednego z nich.
Natomiast podatnicy mający miejsce zamieszkania poza granicami kraju powinni złożyć zeznanie do urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, określonego w rozporządzeniu ministra finansów wydanym na podstawie Ordynacji podatkowej.
Podatnik w części A zeznania poprzez zaznaczenie odpowiedniego kwadratu określa również cel jego złożenia. Przypomnijmy, że oprócz zeznania pierwotnego podatnik na podstawie art. 81 Ordynacji podatkowej może również skorygować wcześniej złożoną deklarację poprzez złożenie deklaracji korygującej (zakreślenie kwadratu nr 2) wraz z pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty.
Kolejny etap wypełnienia zeznania podatkowego polega na wskazaniu danych identyfikacyjnych. Części B.1 oraz B.2 formularza PIT-38 zostały przeznaczone na wpisanie danych identyfikacyjnych oraz adresu odpowiednio podatnika oraz małżonka podatnika. Wyjaśnijmy, że podatnicy, którzy zdecydowali się na łączne opodatkowanie swoich dochodów, wypełniają w całym zeznaniu podatkowym zarówno pozycję podatnik, jak i małżonek.
PRZYKŁAD
Przywrócenie terminu na złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie
Małżonkowie złożyli w urzędzie skarbowym odrębne rozliczenia podatkowe. Chcieliby jednak dokonać korekty deklaracji i wnioskować o wspólne rozliczenie. Podatnicy nie wiedzą jednak, czy możliwe jest przywrócenie terminu na złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie. Przepisy prawa podatkowego przewidują dwa rodzaje terminów: materialne, które stanowią granicę okresu, w którym podmiot prawa, podatnik, może poprzez swoje zachowanie ukształtować swoje prawa lub obowiązki w ramach stosunków publicznoprawnych z organem podatkowym.
Drugim rodzajem terminów są terminy procesowe, które stanowią okres, w którym strona postępowania podatkowego może dokonać określonej czynności w ramach tego postępowania. Ustawa o PIT umożliwia małżonkom dokonanie wspólnego rozliczenia podatkowego m.in. pod warunkiem złożenia stosownego wniosku w zeznaniu podatkowym. Możliwość skorzystania z łącznego opodatkowania dochodów jest wyłączona, jeżeli wniosek zostanie złożony po upływie terminu na złożenie rocznego zeznania podatkowego. Termin na złożenie wniosku o łączne opodatkowanie małżonków jest terminem materialnym. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej regulacje dotyczące przywrócenia terminów stosuje się wyłącznie do terminów procesowych. Nie jest zatem możliwe przywrócenie terminu na złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie małżonków. Skutków przywrócenia terminu nie wywoła dokonanie korekty zeznania podatkowego, gdyż nie jest możliwe przywrócenie terminu prawa materialnego poprzez dokonanie jakiejkolwiek czynności faktycznej, w tym i dokonanie korekty zeznania. Korekta zeznania powoduje wyrażenie przez podatnika wniosku o łączne opodatkowanie, jednakże wniosek ten zostanie wyrażony po upływie terminu wskazanego przez przepisy prawa.
Wymagane w deklaracji dane indentyfikacyjne obejmują nazwisko, pierwsze imię, datę urodzenia. Aktualny wzór formularza został uzupełniony o numer PESEL (w przypadku podatników, którym nadano ten numer). Celem zmiany było zachowanie ustalonych standardów danych identyfikacyjnych. Oprócz tego podatnik zobowiązany jest do wskazania miejsca zamieszkania w ostatnim roku podatkowym, za który składane jest zeznanie. W kolejnej części zeznania (część C Informacje dodatkowe) podatnik zobowiązany jest poinformować urząd skarbowy, czy uzyskiwał przychody z emerytury - renty zagranicznej, dokonywał transakcji z podmiotami powiązanymi, a także, czy korzystał z kredytu podatkowego.
B Ustalenie dochodu
Wskazanie źródeł przychodów
Podstawowym celem sporządzania i złożenia formularza PIT-36 jest rozliczenie się z fiskusem z dochodu lub straty poniesionej przez podatnika w roku podatkowym. Przychody, koszty uzyskania przychodów, dochody lub straty, a także kwoty należnych zaliczek, w tym również zaliczek pobranych przez płatników podatnicy wykazują w części D deklaracji. Zawiera ona dwie tabele: D.1. i D.2., przy czym tę drugą należy wypełnić wyłącznie w przypadku łącznego opodatkowania dochodów małżonków. Wypełnić należy tylko te wiersze, które dotyczą źródeł, z których zostały osiągnięte przychody (dochody) lub poniesione straty. W deklaracji PIT-36 podatnik ujawnia przychody uzyskane z różnych źródeł, m.in. z działalności gospodarczej, umów o pracę i stosunków pokrewnych, z praw autorskich, działalności wykonywanej osobiście.
W zeznaniu nie wykazuje się m.in. przychodów (dochodów):
  •  z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej,
  •  z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
  •  podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn,
  •  wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
  •  zwolnionych z opodatkowania na postawie art. 21 (z wyjątkiem zwolnienia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej), art. 52, 52a 52c ustawy o PIT,
  •  od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechany został pobór podatku dochodowego w drodze rozporządzenia ministra finansów,
  •  z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanych według 19-proc. stawki liniowej, lub w sposób zryczałtowany,
  •  z działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych według 19-stawki liniowej,
  •  z umów najmu, dzierżawy lub innych o podobnym charakterze opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Pamiętać należy, że w zeznaniu nie wykazuje się również przychodów (dochodów) opodatkowanych w formie ryczałtu. Dotyczy to bardzo różnych kategorii przychodów, w szczególności uzyskanych z tytułu: wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych, świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów od byłych pracodawców, wynagrodzeń za udzielanie pomocy podmiotom państwowym (np. Policji), gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, odsetek i dyskonta od papierów wartościowych, udziału w funduszach kapitałowych, dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Podatnicy w części D.1. i D.2 wykazują przychody (w tym uzyskane bez pośrednictwa płatnika), koszty ich uzyskania, dochody bądź straty, a także zaliczki na podatek dochodowy na podstawie m.in. danych zawartych w formularzach sporządzonych przez płatników (PIT-8S, PIT-11, PIT-11A, PIT-40, PIT-40A oraz PIT-R).
Dochody z pracy
Wiersz 1 części D.1. i D.2. wypełniają podatnicy, którzy otrzymali należności ze stosunku pracy, służbowego, spółdzielczego i z pracy nakładczej, a także zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacone przez zakład pracy. Podatnik w pierwszej kolejności wykazuje sumę przychodów z tego źródła. Przypomnijmy, że przychodami ze stosunku pracy oraz stosunków pokrewnych są nie tylko wynagrodzenia zasadnicze, ale również np. wynagrodzenia za godziny nadliczbowego, dodatki, nagrody oraz ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika przez zakład pracy. Następnie należy wykazać sumę przysługujących kosztów uzyskania przychodów. Osobom uzyskującym przychody z pracy na etacie co do zasady przysługują zryczałtowane koszty uzyskania przychodów.
PRZYKŁAD
Brak informacji od płatnika
W przypadku gdy płatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie wystawi podatnikowi stosownej informacji na formularzu PIT-8S, PIT-11, PIT-11A lub PIT-R, nie zwalnia to podatnika z obowiązku rozliczenia w zeznaniu podatkowym należności otrzymanych za pośrednictwem płatnika. W takiej sytuacji podatnik może złożyć rozliczenie roczne uwzględniając w nim dochód uzyskany od tego płatnika w oparciu o inne posiadane dowody. Tytułem przykładu można tutaj wymienić druki ZUS-RMUA, paski płacowe, zawarte umowy, pokwitowania, itp. Warto pamiętać jednak o jednoczesnym powiadomieniu urzędu skarbowego o tym, że płatnik nie wypełnił ciążących na nim obowiązków, oraz o fakcie oparcia rozliczenia rocznego na innych dowodach.
PRZYKŁAD
Pracownicze koszty uzyskania przychodów
Do obliczenia dochodu uzyskanego w 2007 roku z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy oraz pracy nakładczej, roczne koszty uzyskania przychodów wynoszą nie więcej niż:
  •  1302 zł (miesięcznie 108,50 zł) miesięcznie, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
  •  1953,23 zł, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
  •  1627,56 zł (135,63 zł miesięcznie), w przypadku gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę lub nie otrzymywał zwrotu kosztów dojazdu (z wyjątkiem, gdy zwrócone koszty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu),
  •  2441,54 zł za rok podatkowy, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, a miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę lub nie otrzymywał zwrotu kosztów dojazdu (z wyjątkiem, gdy zwrócone koszty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu).
Warto jednak pamiętać, że w przypadku, gdy roczne koszty uzyskania przychodów są niższe od wydatków poniesionych na dojazd do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu publicznego, koszty te mogą być przyjęte w zeznaniu w wysokości faktycznie poniesionych wydatków. Takie wydatki muszą być jednak udokumentowane przez podatnika wyłącznie imiennymi biletami okresowymi.
Podatnik nie będzie mógł jednak uwzględnić wyższych kosztów uzyskania przychodów, w przypadku gdy otrzymał zwrot kosztów dojazdu (z wyjątkiem, gdy zwrócone koszty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu).
PRZYKŁAD
Koszty w wysokości rzeczywistej
Krzysztof Malinowski pracował na pół etatu w firmie, której siedziba znajdowała się w innej miejscowości. Podatnik dojeżdżał do pracy cztery razy w tygodniu pociągiem. Wydatki poniesione przez podatnika na dojazdy wyniosły 3,5 tys. zł. W opisanej sytuacji podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia kosztów uzyskania przychodów w takiej wysokości. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku gdy określone kwotowo roczne koszty uzyskania przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej są niższe od wydatków poniesionych przez podatnika na dojazd do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym zeznaniu podatkowym podatnik może przyjąć koszty w wysokości wydatków faktycznie poniesionych. Przywilej ten nie został jednak przyznany bezwarunkowo. Pan Krzysztof będzie mógł uwzględnić wyższe koszty uzyskania przychodów, pod warunkiem że jest w stanie udokumentować poniesione wydatki. Ustawodawca wprowadza tutaj obowiązek ich potwierdzenia imiennymi biletami okresowymi. W przeciwnym wypadku prawo do odliczenia rzeczywiście poniesionych kosztów nie przysługuje. Trzeba oczywiście pamiętać, iż przyjęcie kosztów w wysokości rzeczywistej nie oznacza, że można zsumować koszty określone kwotowo w ustawie i te faktycznie poniesione.
Podatnikowi uzyskującemu przychody ze stosunku pracy i korzystającemu w stosunku do tych przychodów z praw autorskich lub praw pokrewnych przysługują koszty uzyskania przychodów w wysokości 50 proc.
Kwotę dochodu uzyskanego ze stosunku pracy należy obliczyć jako różnicę sumy przychodów i kosztów ich uzyskania. Kwotę straty oblicza się, jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów.
Informacje potrzebne do wypełnienia tej części zeznania dotyczące uzyskanych za pośrednictwem płatnika przychodów, uwzględnionych przez niego kosztów oraz sumę należnych zaliczek podatnik znajdzie w imiennej informacji PIT-11 sporządzanej przez zakład pracy.
Emerytury i renty
Wiersz 2 części D.1. oraz D.2. przeznaczony jest na ujawnienie krajowych emerytur i rent. Podatnicy wypełniają go na podstawie imiennej informacji PIT-11A lub rocznego obliczenia podatku PIT-40A sporządzonych przez organy rentowe. W kolumnie przeznaczonej na określenie przychodu oraz dochodu (w przypadku świadczeń emerytalnych i rentowych) należy wykazać łączną kwotę otrzymanych świadczeń (w tym renty strukturalne oraz socjalne) wraz ze wzrostami i dodatkami. Wyjątek dotyczy dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych. Podatnik wykazuje także świadczenia przedemerytalne i zasiłki przedemerytalne wypłacone przez organ rentowy. Podatnicy nie wypełniają kolumn dotyczących kosztów uzyskania przychodów oraz straty.
Działalność gospodarcza
Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność opodatkowaną według skali podatkowej wykazują roczne przychody, koszty, uzyskany dochód oraz sumę należnych zaliczek w wierszu 3 części D.1. Podkreślić należy, że podatnicy w zeznaniu wykazują przychody należne z działalności gospodarczej po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. W kolumnie przeznaczonej na wykazanie przychodu należy również wykazać kwoty zwiększające przychód z tytułu utraty przez podatnika prawa do ulg inwestycyjnych.
W części dotyczącej kosztów podatnik wykazuje koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT, które zostały wyłączone z kosztów podatkowych.
Kwotę dochodu podatnik oblicza jako różnicę przychodów i kosztów ich uzyskania wpisując uzyskaną kwotę w odpowiednią rubrykę zeznania. Inaczej postępują podatnicy, którzy w latach 2004-2007 korzystali ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a (kredyt podatkowy). Kwotę dochodu obliczają oni w załączniku PIT/Z, którą następnie przenoszą do podstawowego formularza.
Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekroczyły sumę dochodów, podatnik wykazuje w zeznaniu stratę. Podobnie jak w przypadku kwoty dochodu, również wysokość straty podatnicy obliczają w załączniku PIT/Z. Na koniec podatnik prowadzący działalność gospodarczą wykazuje kwotę należnych zaliczek za rok podatkowy.
Działy specjalne
W przypadku podatników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej (wiersz 4 części D.1 zeznania) podatnicy, którzy prowadzą księgi podatkowe, wykazują przychody należne (nawet jeżeli nie zostały faktycznie otrzymane). Podatnicy, którzy rozliczają podatek w sposób ryczałtowo-szacunkowy, wykazują dochód ustalony przy zastosowaniu norm szacunkowych. Osoby takie nie wypełniają ponadto kolumny przeznaczonej na wskazanie kosztów uzyskania przychodów. W rubryce dotyczącej dochodu podatnicy prowadzący księgi obliczają kwotę dochodu jako różnicę przychodu i kosztów jego uzyskania, natomiast podatnicy nieprowadzący ksiąg wpisują dochód ustalony przy zastosowaniu norm szacunkowych. Nie wykazują oni straty. Kwotę należnych zaliczek wpisują na podstawie decyzji PIT-7.
Umowy cywilnoprawne
Kwotę przychodów ze źródła: działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy o PIT, w tym na podstawie umów zlecenia i o dzieło, podatnicy wykazują w wierszu 5 części D.1. W tym celu posługują się informacją sporządzoną przez płatnika na formularzu PIT-11 (w którym również wykazywana jest suma kosztów uzyskania przychodów oraz kwota pobranych przez płatnika zaliczek) oraz PIT-R. Wysokość kosztów uzyskania przychodów uzależniona jest od rodzaju działalności wykonywanej osobiście przez podatnika.
PRZYKŁAD
Koszty z działalności wykonywanej osobiście
20 proc. przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika ze środków podatnika, w danym miesiącu składki przysługują:
  •  z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendiów sportowych oraz przychodów sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,
  •  z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,
  •  osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności (np. przychodów biegłych w postępowaniu sądowym) oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychodów z tytułu działalności w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej,
  •  z umów zlecenia i z umów o dzieło
Jeżeli koszty z działalności wykonywanej osobiście, dla której przewidziano stawkę 20-proc., są wyższe, podatnik może je wykazać w wysokości faktycznie poniesionej, jeżeli podatnik jest w stanie je udowodnić.
Rocznie nie więcej niż 1302 zł (miesięcznie 108,50 zł) albo 1953,23 zł, jeżeli podatnik tego samego rodzaju przychody uzyskuje od więcej niż jednego podmiotu albo od tego samego podmiotu, ale z tytułu kilku stosunków prawnych przysługują od przychodów otrzymywanych przez osoby:
  •  wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,
  •  należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,
wykonujące działalność na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.
Najem lub dzierżawa
Przychody, koszty oraz zaliczki dotyczące umów najmu lub dzierżawy podatnik wykazuje w wierszu 6, części D.1. W tym miejscu uwzględnić należy sumę przychodów z tego źródła otrzymanych lub pozostawionych do dyspozycji podatnika. Następnie podatnik wskazuje kwotę kosztów uzyskania przychodów, dochód oraz ewentualną stratę. Wynajmujący wypełniają tę część zeznania na podstawie wystawionych rachunków lub pokwitowań zapłaty, otrzymanych faktur i rachunków oraz innych dowodów opłat oraz dowodów wpłat zaliczek na podatek dochodowy.
PRZYKŁAD
Łączna kwota zaliczek
W przypadku gdy podatnik osiągnął w roku podatkowym jednocześnie dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z najmu lub dzierżawy, w części D.1 zeznania wykazuje tyko raz łączną kwotę należnych z tych źródeł zaliczek. Kwotę tę podatnik może wykazać albo w wierszu 3 Pozarolnicza działalność gospodarcza albo w wierszu 6 Najem lub dzierżawa. Reguła ta nie ma zastosowania do podatników, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek oraz podatników korzystających w roku podatkowym z tzw. kredytu podatkowego.
Prawa autorskie
Wiersz 7 części D.1 formularza został przeznaczony na ujawnienie przychodów z praw majątkowych, w szczególności z praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Koszty uzyskania przychodów uwzględnione przez płatnika podatnik wpisuje na podstawie informacji PIT-11.
PRZYKŁAD
Koszty z praw autorskich oraz innych praw majątkowych
50 proc. uzyskanego przychodu przysługuje z tytułu:
  •  zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
  •  opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną
50 proc. uzyskanego przychodu przysługuje z tytułu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, przysługuje z:
■ z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami
Podatnik może wykazać wyższe koszty faktycznie poniesione, jeżeli jest w stanie je udowodnić.
Pozostałe przychody podatnicy ujawniają w wierszu 8 części D.1 zeznania (inne źródła, niewymienione w wierszach od 1 do 7). W części D.2 wypełnia się rubryki analogicznie jak w części D.1 w odniesieniu do danych małżonka (jeśli następuje wspólne rozliczenie z małżonkiem).
Dochody małoletnich dzieci
W części D.3. zeznania podatnicy mają obowiązek doliczyć do swoich dochodów dochody małoletnich dzieci (własnych lub przysposobionych do lat 18). Przykładowo można tutaj wymienić dochody z tytułu renty rodzinnej, praw majątkowych, najmu i dzierżawy. Jeżeli małżonkowie opodatkowują swoje dochody indywidualnie, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków, chyba że prawo pobierania pożytków przysługuje tylko jednemu z nich.
Zanim podatnik uzupełni część D.3. formularza, powinien wypełnić załącznik PIT/M. Obliczoną w tym załączniku kwotę dochodu przenosi następnie do podstawowego formularza.
PRZYKŁAD
Doliczanie dochodów dzieci
Z dochodami podatników nie łączy się dochodów małoletnich dzieci z ich pracy, stypendiów oraz z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku. W przypadku uzyskiwania przez małoletnie dziecko tych dochodów rodzic składa w imieniu małoletniego dziecka zeznanie majątkowe. W przypadku, gdy dziecko uzyskuje dochód podlegający opodatkowaniu, ukończyło w roku podatkowym 18 lat, samodzielnie składa zeznanie podatkowe o wysokości dochodów osiągniętych od dnia uzyskania pełnoletniości.
C Odliczenia od dochodu i obliczenie podatku
W części E formularza odliczeń mogą dokonywać podatnicy, korzystający ze zwolnienia od podatku dochodowego w związku z prowadzeniem działalności w specjalnej strefie ekonomicznej na podstawie zezwolenia otrzymanego po 31 grudnia 2000 r. oraz podatnicy, którzy mają prawo do odliczania straty z lat ubiegłych. Przypomnijmy, że stratę można odliczać od dochodu w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, przy czym wysokość odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.
Kolejna kategoria odliczeń od dochodu w ramach części E formularza to odliczenia składek ZUS. Kwotę wydatków z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.
PRZYKŁAD
Odliczanie składek na ubezpieczenie społeczne
Odliczeniu podlegają składki określone w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
■ zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
■ potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, z tym że w przypadku podatników osiągających przychody z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, tylko w części obliczonej od przychodu podlegającego opodatkowaniu.
Nie podlegają odliczeniu od dochodu składki:
■ odliczone od dochodów opodatkowanych według 19-proc. stawki linowej,
■ odliczone od przychodów na podstawie przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
■ odliczone od dochodu na podstawie ustawy o podatku tonażowym,
■ zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT, oraz od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W części F podatnik ma możliwość dokonania odliczeń wynikających z załączników do zeznania. Chodzi tu przede wszystkim o odliczenia wynikające z części B załącznika PIT/O oraz części B.1. PIT/D. Przypomnijmy, że w ramach odliczeń od dochodu można wymienić: ulgę internetową, rehabilitacyjną, odliczenie z tytułu przekazanych darowizn, a w ramach praw nabytych - odliczenia ulgi odsetkowej (szerzej na temat ulg i odliczeń pisaliśmy w dodatku do Gazety Prawnej nr 251/2007).
Niektórzy podatnicy mają obowiązek wykazania kwoty zwiększającej podstawę opodatkowania lub zmniejszającej stratę w przypadku utraty prawa do wcześniejszych pomniejszeń (część G) formularza. Dotyczy to m.in. utraty prawa do odliczeń związanych z nabyciem nowych technologii.
Obliczenie podatku
Obliczenia podatku podatnicy dokonują w części H formularza. Podstawą obliczenia podatku dla podatników rozliczających swoje dochody indywidualnie jest kwota z poz. 161 zeznania (po zaokrągleniu do pełnych złotych), w przypadku osób, które wybrały wspólne opodatkowanie z małżonkiem połowa tej kwoty.
Podatnicy obliczają podatek od kwoty wykazanej w poz. 164 stanowiącej podstawę obliczenia podatku według progresywnej skali podatkowej obowiązującej w 2007 roku.
Podatek obliczony w sposób opisany powyżej podatnicy rozliczający się z fiskusem indywidualnie wpisują w poz. 165 zeznania, a rozliczający się wspólnie z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci - mnożą przez dwa i wpisują w poz. 165 zeznania.
Niektórzy podatnicy w zeznaniu PIT-36 będą musieli wykazać i doliczyć kwoty wcześniej odliczone od podatku. Pozycję 166 zeznania wypełniają m.in. podatnicy, którzy:
  •  wycofali ze spółdzielni wniesiony wkład mieszkaniowy lub budowlany,
  •  w całości zmienili przeznaczenie lokalu lub budynku z mieszkalnego na użytkowy,
  •  przenieśli uprawnienia do rachunku oszczędnościowo-kredytowego na rzecz osób trzecich, z wyjątkiem dzieci własnych lub przysposobionych,
  •  w roku podatkowym otrzymali zwrot uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne.
D Ustalenie zobowiązania podatkowego
W części I formularza podatnicy mogą dokonać odliczeń od podatku, w tym składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz uwzględnić odliczenia od podatku wykazane w części C załącznika PIT/O (np. ulga z tytułu wychowywania własnych lub przysposobionych dzieci) oraz w części C.2. załącznika PIT/D.
PRZYKŁAD
Odliczenie od podatku składki zdrowotnej
Odliczeniu podlega składka na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
■ opłacona w roku podatkowym bezpośrednio przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
■ pobrana w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Nie podlegają odliczeniu od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne:
■ odliczone od zryczałtowanego podatku dochodowego, na podstawie przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
■ odliczone od podatku obliczonego według 19-proc. stawki liniowej,
■ odliczonego od podatku tonażowego,
■ których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT oraz od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Wysokość odliczenia nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru składki
W części J formularza podatnicy dokonują obliczenia zobowiązania podatkowego. Również tutaj należy wykazać zryczałtowany podatek od dochodu z likwidacji działalności gospodarczej dokonanej w grudniu 2007 r. W poz. 180 podatnicy wykazują podatek należny po zaokrągleniu do pełnych złotych, w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwoty wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych.
W części J aktualnego wzoru zeznania usunięto dwa z dotychczasowych wierszy: wiersz zatytułowany „Kwota 1 proc. zmniejszenia z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego” oraz „Podatek należny po zmniejszeniu”. Zmiany te wynikają z wprowadzenia nowych zasad przekazywania 1 proc. na rzecz organizacji pożytku publicznego. Dotychczas podatnicy, którzy chcieli wesprzeć taką organizację, musieli w pierwszej kolejności samodzielnie dokonać wpłaty na jej konto. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wystarczy, że podatnik wskaże w zeznaniu organizację, na rzecz której konto chce zasilić (czynność ta traktowana jest na równi ze złożeniem stosownego wniosku przez podatnika), a procedurą przekazania 1 proc. podatku zajmie się już urząd skarbowy, który ma na to trzy miesiące od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.
3 KROKI
Jak przekazać 1 proc. podatku, czyli, co musi zrobić podatnik, aby w rozliczeniu za 2007 rok wesprzeć organizację pożytku publicznego
1. Wybór organizacji pożytku publicznego
2. Sprawdzenie danych organizacji: nazwy oraz numeru wpisu w KRS
3. Złożenie wniosku o przekazanie 1 proc. w części P zeznania PIT-36
Odpłatne zbycie nieruchomości
W części K zeznania PIT-36 podatnicy dokonują obliczenia kwoty do zapłaty albo nadpłaty. W tej części formularza dodany został wiersz dotyczący podatku z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy objętych zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19-proc. od dochodu. Zgodnie z przepisami podatek ten płatny jest w terminie złożenia zeznania podatkowego za rok, w którym dokonano zbycia. Obowiązek wykazania tego rodzaju podatku w rocznym zeznaniu podatkowym wynika z art. 45 ust. 3b ustawy o PIT w brzmieniu nadanym 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw.
PRZYKŁAD
Zwrot nadpłaty
Podatnicy, którzy złożyli wniosek o zwrot nadpłaty podatku na rachunek bankowy, powinni się upewnić, czy w formularzu NIP wskazali numer osobistego rachunku bankowego oraz czy jest on aktualny. W przypadku gdy podatnik nie wskazał numeru osobistego rachunku bankowego lub numer konta się zmienił należy złożyć załącznik aktualizacyjny NIP, podając w nim aktualne dane dotyczące rachunku. Podatnik w ten sam sposób może również dokonać rezygnacji z przekazania zwrotu na rachunek bankowy.
Ustawodawca w formularzu podatkowym PIT-36 mającym zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2007 r. zmodyfikował również wiersze dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego, o którym mowa w art. 29, 30 i 30a ustawy o PIT, od dochodów (przychodów) uzyskanych bez pośrednictwa płatnika. Przypomnijmy, że w rozliczeniu podatkowym za 2006 rok podatek ten wykazywany był w załączniku PIT/X, a następnie, w części, w jakiej wpływał na wysokość odpowiednio kwoty do zapłaty lub kwoty nadpłaty przenoszony do zeznania podatkowego (PIT-36, PIT-36L albo PIT-38). Ponieważ utrzymywanie dotychczasowej konstrukcji załącznika PIT/X w ocenie resortu finansów utrudniłoby obsługę zeznań podatkowych w formie elektronicznej, zdecydowano o włączeniu o włączeniu informacji zawartych w tym załączniku bezpośrednio do zeznania podatkowego. W wyniku dokonanych zmian pozycje od 187 do 198 formularza PIT-36 odpowiadają części B.2 oraz B.3. załącznika PIT/X za 2006 rok.
W części K formularza usunięto również wiersz przeznaczony do wpisania kwoty odsetek naliczonych zgodnie z art. 22e ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy o PIT. Jest to związane z likwidacją, począwszy od 2007 roku obowiązku składania deklaracji miesięcznych. W konsekwencji w zeznaniu pojawiła się nowa część przeznaczona do wpisania kwoty należnych odsetek z podziałem na poszczególne miesiące.
W PIT-36 pojawiła się również nowa część L dotycząca zryczałtowanego podatku dochodowego, o którym mowa w art. 44 ust. 1b ustawy. Wyjaśnijmy, że chodzi tu o podatek, jaki osoby fizyczne, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski i uzyskujące bez pośrednictwa płatnika przychody, o którym mowa w art. 29 ustawy, są zobowiązane wpłacać bez wezwania na rachunek urzędu skarbowego, w terminie do dnia 20 następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Przepis art. 45 ust. 3b w kształcie nadanym nowelizacją ustawy o PIT z 16 listopada 2006 r. nałożył na podatników obowiązek wykazywania tego podatku w zeznaniu podatkowym.
Odsetki i zaliczki
Następnym krokiem jest wypełnienie nowej części M zeznania. Zawiera ona rubryki przeznaczone na wpisanie odsetek naliczonych zgodnie z art. 22e ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy. Zmiana ta jest konsekwencją wspomnianej już likwidacji obowiązku składania przez podatników w trakcie roku podatkowego deklaracji, w których powyższe należności wykazywano za okres od stycznia do listopada. Zgodnie z obowiązującym art. 22e ust. 1 pkt 4 ustawy należności te trzeba wykazać w zeznaniu rocznym. W celu umożliwienia organom podatkowym weryfikacji prawidłowości ich regulowania w trakcie roku, podatnik został zobowiązany do wykazywania kwoty odsetek w rozbiciu na poszczególne miesiące.
W formularzu PIT-36 dodano nową część N dotyczącą należnych za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego zaliczek na podatek, o którym mowa w art. 44 ust. 1, 1a i 7 ustawy o PIT, z wyjątkiem zaliczek od dochodów z działalności gospodarczej uiszczanych w formie uproszczonej na podstawie art. 44 ust. 6b ustawy. Przypomnijmy, że w stanie prawnym obowiązującym do końca 2006 roku kwoty zaliczek podatnik wykazywał w zlikwidowanych z początkiem tego roku deklaracjach PIT-5 oraz PIT-53. Ustawodawca utrzymał jednak ciążący na podatnikach obowiązek obliczania i zapłaty należnych zaliczek w przypadku uzyskania dochodów z działalności gospodarczej, z najmu i dzierżawy, ze stosunku pracy lub z emerytur i rent osiągniętych bez pośrednictwa płatników z zagranicy, z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2, 4, 6-9 ustawy, bez pośrednictwa płatnika.
W związku z wprowadzeniem nowej części M zeznania zmianie uległa również treść pouczenia zamieszczonego na pierwszej stronie formularza PIT-36. Zgodnie z jego brzmieniem wykazane w tej części deklaracji kwoty stanowią podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, na odsetki od wykazanych i nieuiszczonych w obowiązujących terminach lub uiszczonych w niepełnej wysokości kwot należnych zaliczek.
Załączniki do zeznania
W następnej kolejności, w części O obowiązującego wzoru formularza podatnik powinien poinformować urząd skarbowy o składanych wraz z zeznaniem załącznikach. Katalog dostępnych załączników do formularza PIT-36 uległ zmianie.
Jak już wiadomo, w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok podatnicy nie składają załącznika PIT/X. W tej części zeznania dodano również pozycję dotyczącą informacji o dołączonym do zeznania Sprawozdaniu o realizacji uznanej metody ustalania ceny transakcyjnej.
PRZYKŁAD
Załączniki do zeznania
Do zeznania składanego za 2007 rok podatnik może dołączyć załączniki
PIT/B - stanowi informację o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej osiągniętego w roku podatkowym. Załącznik ten składają osoby, które w roku podatkowym prowadziły działalność gospodarczą.
PIT/D - składają osoby, które dokonują odliczeń od dochodu lub od podatku z tytułu wydatków mieszkaniowych, w tym z tytułu spłaty odsetek od kredytów mieszkaniowych. PIT-2K - oświadczenie, które wraz z załącznikiem PIT/D składają podatnicy, którzy po raz pierwszy dokonują odliczeń od dochodu z tytułu faktycznie poniesionych wydatków na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) dzielonego na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.
PIT/M - stanowi informację o dochodach małoletnich dzieci podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców.
PIT/O - składają osoby dokonujące odliczeń od dochodu (np. z kwot darowizn, wydatków na cele rehabilitacyjne, wydatków z tytułu użytkowania internetu) lub od podatku (np. z tytułu wychowywania własnych lub przysposobionych dzieci), z wyjątkiem odliczeń wydatków mieszkaniowych.
PIT/ZG - stanowi informację o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym.
PIT/Z - stanowi informację o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej przez podatników korzystających ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a ustawy (tzw. kredyt podatkowy) osiągniętego (poniesionej) w roku podatkowym.
SSE-R - stanowi informację o dołączonym do zeznania rozliczeniu podatku dochodowego od dochodów osiąganych z tytułu prowadzonej działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia za rok podatkowy.
NIP-1 i NIP-3 - stanowią informację o złożonym wraz z zeznaniem zgłoszeniu indentyfikacyjnym/aktualizacyjnym (dla prowadzących samodzielnie działalność gospodarczą - formularz NIP-1, dla pozostałych - NIP-3).
Sprawozdanie finansowe - dołączają do zeznania podatnicy prowadzący księgi rachunkowe
Sprawozdanie o realizacji uznanej metody ustalania ceny transakcyjnej dołączają do zeznania podatnicy, którym właściwy organ na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej.
Zanim podatnik złoży podpis na składanym przez siebie zeznaniu, może wypełnić wniosek o przekazanie 1 proc. podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego. Wniosek ten w związku z wprowadzeniem nowego mechanizmu przekazywania części podatku został zamieszczony w dodanej do zeznania nowej części P. Wniosek składa się z trzech odrębnych pozycji. Pierwsza z nich przeznaczona jest na wpisanie nazwy wybranej przez podatnika organizacji pożytku publicznego, druga - numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, trzecia - do podania kwoty, którą urząd skarbowy przekaże, wskazanej w zeznaniu organizacji pożytku publicznego. Zadeklarowana kwota nie może jednak przekroczyć 1 proc. podatku należnego i musi być zaokrąglona do pełnych dziesiątek groszy w dół. Pamiętać należy, że w zeznaniu podatkowym wskazać można tylko jedną organizację pożytku publicznego na podstawie wykazu organizacji.
PRZYKŁAD
Wykaz organizacji pożytku publicznego
Wyboru organizacji podatnik dokonuje z wykazu zawartego w obwieszczeniu ministra pracy i polityki społecznej z 28 grudnia 2007 r. w sprawie organizacji mających status organizacji pożytku publicznego na dzień 30 listopada 2007 r. (MP nr 99, poz. 1078).
Na sam koniec podatnik składa oświadczenie i podpis (część R zeznania PIT-36). Również tutaj wprowadzono pewne zmiany. W związku z regulacjami zawartymi w art. 80a Ordynacji podatkowej w tej części zeznania dodana została nowa pozycja umożliwiająca złożenie podpisu pełnomocnikowi (wraz z podaniem imienia i nazwiska).
Schemat rozliczenia PIT-36
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
DGP