Podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, muszą założyć różnego rodzaju ewidencje podatkowe. Jedną z nich stanowią kasy rejestrujące, które są niezależne od innych ewidencji prowadzonych dla celów rozliczeń podatku dochodowego lub podatku od towarów i usług.

Rozpoczęcie ewidencjonowania przy użyciu kas nie zwalnia podatników od prowadzenia dotychczasowych ewidencji.
Wprowadzenie kasy
Do ewidencji poprzez kasy rejestrujące są zobowiązani podatnicy niezależnie od wykonywanej działalności i pozycji podatkowej. Na gruncie podatku od towarów i usług obowiązek prowadzenia ewidencji przy pomocy kas fiskalnych nie zależy od statusu podatnika. Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Podatnicy zwolnieni podmiotowo lub przedmiotowo z VAT osiągnięty obrót ewidencjonują w kasie fiskalnej jako obrót zwolniony od podatku od towarów i usług.
Zwalnia się jednak z tego obowiązku niektórych przedsiębiorców. Dla podatników rozpoczynających sprzedaż towarów lub usług w danym roku zwolnienie przysługuje do przekroczenia kwoty obrotów w wysokości 20 tys. zł. W przypadku osób kontynuujących działalność gospodarczą zwolnienie traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło w trakcie roku przekroczenie kwoty obrotów w wysokości 40 tys. zł. Istnieją również inne szczegółowe zwolnienia uzależnione od wykonywanych czynności.
Rozliczenia VAT
Bez w względu, czy jest to podatnik VAT czynny, podatnik VAT zwolniony czy podatnik zwolniony podmiotowo czy przedmiotowo, jeśli spełnia warunki do objęcia ewidencją kasową, powinien rozpocząć sprzedaż przy użyciu kasy fiskalnej. Pomimo ewidencji kasowej podatnicy są obowiązani do prowadzenia dokumentacji papierowej (z możliwością użycia komputera). I tak, podatnicy VAT czynni, którzy rozliczają ten podatek w składanych deklaracjach miesięcznych VAT-7 lub kwartalnych VAT-7K powinni prowadzić także rejestry zakupu i sprzedaży VAT. Z kolei podatnicy zwolnieni podmiotowo z VAT, czyli ci, którzy nie przekroczyli kwoty sprzedaży odpowiadającej równowartości 10 tys. euro, powinni prowadzić ewidencję sprzedaży dla celów VAT.
Podatek dochodowy
Podatnicy podatku dochodowego prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów (opodatkowani na zasadach ogólnych) lub ewidencję przychodów (opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym). Wprowadzenie kas fiskalnych nie zmienia u nich dotychczasowych obowiązków ewidencyjnych, chociaż niekiedy je modyfikuje.
Zapisy w ewidencji przychodów są dokonywane na podstawie wystawionych faktur VAT, dokumentów celnych, rachunków oraz faktur korygujących i not korygujących, jeżeli sprzedaż jest udokumentowana fakturami. Zapisy dotyczące przychodów mogą być również dokonywane na podstawie dziennego zestawienia faktur. W przypadku sprzedaży bez faktur zapisy są dokonywane na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego, w którym w jednej kwocie jest wykazana wartość tych przychodów za ten dzień z podziałem na przychody objęte poszczególnymi stawkami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Księga przychodów
Nieco inaczej będzie w przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów, a rozliczanych przez biuro rachunkowe. Jeżeli na zlecenie podatnika prowadzenie księgi zostało powierzone biuru rachunkowemu, podatnik jest między innymi obowiązany prowadzić w miejscu wykonywania działalności ewidencję sprzedaży. W tym przypadku obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży nie dotyczy jednak podatników, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Podatnicy, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących, dokonują zapisów w księdze na podstawie danych wynikających z raportów dobowych, skorygowanych o wartości dotyczące zwrotów towarów wynikające z odrębnych ewidencji. Podatnicy mogą dokonywać zapisów w księdze na podstawie danych wynikających z miesięcznych zestawień raportów dobowych. Podatnicy nie wpisują do księgi kwot wynikających z faktur dokumentujących dokonanie sprzedaży uprzednio zarejestrowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących, natomiast są obowiązani do połączenia w sposób trwały zwróconych oryginałów paragonów fiskalnych z kopiami wystawionych faktur.
GDZIE EWIDENCJONOWAĆ OBRÓT VAT
Podatnicy VAT czynni - kasa rejestrująca, rejestr zakupu i sprzedaży VAT
Podatnicy zwolnieni podmiotowo - kasa rejestrująca, ewidencja sprzedaży
Podatnicy zwolnieni przedmiotowo - kasa rejestrująca
GDZIE ZAPISYWAĆ SPRZEDAŻ W PIT
Podatnicy karty podatkowej - kasa rejestrująca (tylko niektórzy)
Podatnicy ryczałtu - kasa rejestrująca, ewidencja przychodów
Podatnicy PIT - kasa rejestrująca, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja sprzedaży
JAKIE EWIDENCJE PROWADZIĆ
Oprócz kasy fiskalnej oraz ewidencji dokumentujących sprzedaż lub obrót niektórzy podatnicy są zobowiązani do prowadzenia innych rejestrów dla celów rozliczania podatków. Wśród nich należy wymienić: wykaz środków trwałych i wartości niematerialnych, ewidencję przebiegu pojazdów, ewidencję wyposażenia, ewidencją kupna i sprzedaży wartości dewizowych, ewidencje pożyczek, karty przychodów, ewidencję zatrudnienia.
BOGDAN ŚWIĄDER
bogdan.swiader@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Par. 3 oraz par. 7 rozporządzenia ministra finansów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U. nr 219, poz. 1836 z późn. zm.).
■ Par. 3 oraz par. 5 rozporządzenia ministra finansów dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. nr 116, poz. 804).
■ Par. 8 oraz par. 20 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.).