Od 1 stycznia 2012 r. rozpoczął się nowy trzyletni okres, w którym można stosować pełne limity zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla pożyczek udzielanych dalszym członkom rodziny i osobom obcym. Limity te wynoszą: 5 tys. zł – w przypadku pożyczki otrzymanej od jednej osoby oraz 25 tys. zł – od wielu podmiotów.

Opodatkowanie umów

Karolina Gierszewska, doradca podatkowy w ECDDP, tłumaczy, że pożyczki udzielane najbliższym członkom rodziny (w tym małżonkowi, zstępnym, wstępnym, pasierbom, rodzeństwu, ojczymowi i macosze) są zwolnione z PCC, bez względu na ich częstotliwość oraz wielkość przekazywanych kwot. Pożyczki powyżej określonej kwoty (9637 zł) należy jednak zgłaszać do organu podatkowego i odpowiednio dokumentować.
ikona lupy />
Rozliczenie pożyczek / DGP
– Pożyczki udzielane dalszym krewnym i osobom spoza rodziny zasadniczo podlegają opodatkowaniu PCC, jednak dopiero po przekroczeniu ustawowych limitów – wyjaśnia nasza rozmówczyni.
Obowiązują one w okresie trzech kolejnych lat kalendarzowych, począwszy od 1 stycznia 2009 r., co wynika z art. 9 pkt 10 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.). Zdaniem Karoliny Gierszewskiej oznacza to, że od 1 stycznia 2012 r. osoby zawierające umowy pożyczki z osobami spoza rodziny mogą zaciągać nowe zobowiązania w ramach pełnych limitów (stare limity niejako się wykasowały).
– Dotyczy to nawet sytuacji, gdy poprzednia pożyczka została zaciągnięta np. w listopadzie 2011 r., gdyż od stycznia 2012 r. pełny limit biegnie na nowo – podkreśla ekspert z ECDDP.

Zwolnienia trzyletnie

Jest to skutek nowelizacji ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z 7 listopada 2008 r. Justyna Pomorska, starszy konsultant podatkowy w Rödl & Partner w Warszawie wyjaśnia, że przed zmianą przepisu regulującego zasady zwolnienia limity kwotowe obowiązywały dla 3 kolejnych lat. Przepis w tym brzmieniu funkcjonował do końca 2008 r. i powodował wiele wątpliwości wśród podatników.
– Ustawodawca nie wskazał bowiem, w jakim momencie rozpoczyna się bieg trzyletniego terminu, więc nie było wiadomo, czy następowało to wraz z rozpoczęciem danego roku kalendarzowego, czy też w dniu, w którym podatnik zawarł pierwszą umowę pożyczki – mówi Justyna Pomorska.
W nowelizacji doprecyzowano, że okres ten liczyć należy od początku 2009 roku. Taka konstrukcja przepisu powoduje, że zwolnienie przysługuje w kolejnych trzyletnich okresach kalendarzowych (2009-2011; 2012-2014; 2015-2017; 2018-2020 itd.), bez względu na to, czy osoba zaciągała już pożyczkę zwolnioną od podatku, czy też zaciąga ją po raz pierwszy.
– Tym samym z końcem 2011 r. upłynął pierwszy od nowelizacji przepisów okres, w którym przysługiwał limit zwolnienia, a od początku tego roku zaczął biec nowy, który będzie trwał do 31 grudnia 2014 r. – tłumaczy Justyna Pomorska.
Takiego samego zdania jest dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy prowadzący Kancelarię Initium.

Obowiązek podatkowy od pożyczki powstaje po przekroczeniu kwot zwolnionych

– Ponieważ limity się odnowiły, dalsi członkowie rodziny i osoby niespokrewnione mogą ponownie udzielać sobie w ich ramach pożyczek bez konieczności zapłaty podatku – podkreśla ekspert.



Danina od nadwyżki

Przekroczenie progów zwolnienia skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku przez pożyczkobiorcę. Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy, młodszy konsultant w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy wskazuje, że podatnik powinien kontrolować, czy w okresie od 1 stycznia 2012 r. do końca 2014 r. kwota udzielonych mu pożyczek nie przekroczy – 5 tys. zł od jednej osoby i 25 tys. zł od wielu podmiotów.
– Dopiero po przekroczeniu limitu należy złożyć deklarację podatkową i zapłacić 2-proc. podatek od czynności cywilnoprawnych od nadwyżki pożyczki (pożyczek) ponad limit – wyjaśnia Rafał Sidorowicz.
Podatnik ma 14 dni na wypełnienie formularza PCC-3 i zapłatę obliczonego podatku, bez wezwania organu podatkowego.

Sankcyjna stawka

Krzysztof Biernacki zwraca uwagę, że możliwość korzystania z odnowionych limitów jest także istotna ze względu na dodatkowe sankcje, stosowane wobec pożyczkobiorców, którzy wbrew ustawowemu obowiązkowi nie odprowadzają podatku od czynności cywilnoprawnych.
– W sytuacji powołania się przed organem podatkowym w ramach prowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających na zawartą umowę pożyczki, która nie została wcześniej opodatkowana, zastosowanie ma karna 20-proc. stawka podatku od kwoty udzielonej pożyczki – ostrzega nasz rozmówca.
Jest to zatem dziesięciokrotnie wyższa stawka PCC od stosowanej w sytuacji, gdy podatnik zgodnie z przepisami w ciągu dwóch tygodni od otrzymania pożyczki składa deklarację podatkową i uiszcza swoje zobowiązanie.