Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega przede wszystkim odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej sprzedaż towarów jest opodatkowana według stawki właściwej na danego typu wyrobu. Jednak nie tylko sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT. Przy likwidacji działalności należy opodatkować towary, które nie zostały odprzedane.
Zakończenie działalności
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
  • rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej,
  • zaprzestania przez podatnika, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Obowiązku tego nie mają podatnicy zwolnieni podmiotowo z podatku. Natomiast przepis ten stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik VAT, będący osobą fizyczną, nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez dziesięć miesięcy.
Ponadto opodatkowanie niesprzedanych towarów stosuje się do towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Remanent likwidacyjny
Podatnicy, którzy zlikwidowali działalność, powinni sporządzić spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Dodatkowo podatnicy są obowiązani:
  • sporządzić spis z natury w terminie 14 dni, licząc od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu,
  • zawiadomić o dokonanym spisie z natury, o ustalonej wartości i o kwocie podatku należnego naczelnika urzędu skarbowego w terminie siedmiu dni, licząc od dnia zakończenia tego spisu.
Obowiązek podatkowy w tym przypadku powstaje w dniu, w którym powinien być sporządzony spis z natury, nie później jednak niż 14 dnia, licząc od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Obowiązek likwidacyjny VAT nie ciąży natomiast na podatniku:
  • zwolnionym podmiotowo, kontynuującym działalność, czyli u którego wartość obrotu nie przekroczyła określonego limitu,
  • zwolnionym podmiotowo, który rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych w ciągu roku,
  • posiadającym osobowość prawną.
Rozliczenie podatku
Dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników spółek, której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury. Podstawą opodatkowania jest wartość towarów podlegających spisowi z natury, czyli cena nabycia towarów, a gdy cena nabycia nie istnieje, koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów.
W przypadku gdy w rozliczeniu podatku za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, kwota podatku naliczonego jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnikowi przysługuje prawo zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku.
Podatnicy są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe VAT-7 za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe VAT-7K za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą również składać deklaracje kwartalne po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana kwartalna deklaracja podatkowa. Rozliczenie podatku z tytułu remanentu likwidacyjnego dokonywane jest w składanej deklaracji VAT-7 lub VAT-7K.
Obowiązki spadkodawcy
Ustawa o podatku od towarów i usług wprowadzając pojęcie podatnika oraz działalności gospodarczej określiła, kto jest zobowiązany do rozliczania VAT. Jednym z podmiotów, które rozliczają VAT, są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Mają one zdolność prawnopodatkową. Zdolność prawną osoby fizycznej ustaje z chwilą jej śmierci. Wynika z tego, że rozliczenia podatku od towarów i usług mogą dokonywać jedynie podatnicy VAT. Ma to swoje konsekwencje przy obowiązkach rozliczeniowych wynikających z tytułu zaprzestania działalności gospodarczej w wyniku śmierci podatnika VAT.
W przypadku zaprzestania przez podatnika, będącego osobą fizyczną, wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów. Zgłoszenia o zaprzestaniu działalności w wyniku śmierci podatnika VAT dokonuje jego następca prawny.
W kontekście przepisów obowiązujących przy zaprzestaniu działalności przez podatnika VAT wynika, że spadkobierca nie ma obowiązku sporządzenia remanentu likwidacyjnego dla podatku od towarów i usług na dzień śmierci spadkodawcy. Przepisy ustawy o VAT nie przewidują obowiązku sporządzenia spisu z natury przez spadkodawcę w wyniku zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych w wyniku śmierci podatnika.
CZYM SĄ TOWARY
Towarami są rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.
PRZYKŁAD
REMANENT PRZY APORCIE
Podatnik VAT, będący osobą fizyczną, postanowił zlikwidować prowadzoną firmę, a majątek wnieść aportem jako udziałowiec do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przeniesienie aportem majątku firmy ma nastąpić w formie całości przedsiębiorstwa. W tym przypadku czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W wyniku wniesienia aportem prowadzonego przedsiębiorstwa osoby fizycznej przed datą likwidacji działalności gospodarczej remanent końcowy wyniesie zero. Oznacza to, że nie wystąpi obowiązek podatkowy z tytułu tego remanentu przy likwidacji działalności gospodarczej. Jednocześnie w przypadku likwidacji firmy prowadzonej przez osobę fizyczną zarejestrowany podatnik VAT, który zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT.
BOGDAN ŚWIĄDER
bogdan.swiader@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 14 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).