Czynności podatnika wynikające z nakazu organu władzy publicznej mogą być opodatkowane VAT. Czy podatkowi temu podlega ustanowienie przez sąd służebności gruntowej?
Opodatkowanie VAT czynności podejmowanych w wyniku nakazu organu państwa lub z mocy samego prawa budzi często wątpliwości podatników. W ich wyjaśnieniu może być pomocny wyrok WSA w Warszawie z 11 czerwca 2010 r. (sygn. akt III SA/Wa 851/10). Dotyczył on spółki, która jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej. Sąd cywilny za wynagrodzeniem obciążył grunt służebnością dojścia i dojazdu do działki sąsiedniej, na rzecz każdorazowego właściciela lub użytkownika tej działki. Sprawa ta powróciła do WSA po uchyleniu wyroku I instancji przez NSA (sygn. akt I FSK 47/09).
Na otrzymane wynagrodzenie można ekonomicznie patrzeć jak na odszkodowanie, co pociągałoby za sobą twierdzenie, że nie powinno być ono uznane za wynagrodzenie za usługę opodatkowaną VAT. Można także podnosić, jak zrobiła to spółka, że służebność została ustanowiona na rzecz każdorazowego właściciela, a ewentualne wystawienie faktury jest możliwe tylko na rzecz konkretnego podmiotu.
Organ podatkowy uznał, że ustanowienie służebności należy traktować jak tolerowanie pewnej sytuacji, które stanowi usługę i powinno zostać opodatkowane VAT. Także NSA, a następnie WSA uznały, że ustanowienie służebności gruntowej za wynagrodzeniem na mocy orzeczenia sądu powszechnego posiada znamiona usługi i w związku z tym podlega VAT. Wiąże się z tym obowiązek wystawienia faktury dla podmiotu, na rzecz którego ustanawiana jest służebność.
Rozstrzygnięcia te należy uznać za słuszne. Brak zgody na ustanowienie służebności gruntowej nie ma znaczenia dla opodatkowania VAT. Zgoda ta została zastąpiona orzeczeniem sądu powszechnego. Zgodnie z art. 8 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, także gdy do takiego zachowania podatnik jest przymuszany przez organ państwowy lub sąd.
not. mgm