11 grudnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok dotyczący zgodności z konstytucją par. 16 ust. 4 rozporządzenia ministra finansów w sprawie fakturowania dotyczącego obowiązku posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę (sygn. akt U 6/06). Trybunał orzekł, że sporny przepis jest niezgodny z art. 29 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz z art. 92 ust. 1 i z art. 217 konstytucji. Trybunał uznał też, że przepis ten traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Jakie znaczenie to rozstrzygnięcie ma dla podatników?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Wyrok ten jest dobrą informacją dla podatników, gdyż potwierdza, że wymóg otrzymania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez sprzedawcę, jako warunek obniżenia obrotu i podatku należnego, jest niezgodny z konstytucją. Stanowisko takie było zresztą kilkakrotnie potwierdzane przez sądy administracyjne.
Można odczuwać pewien niedosyt ze względu na pozostawienie w mocy spornego przepisu przez okres najbliższego roku. Przepis ten jest bowiem powszechnie krytykowany nie tylko za samo naruszenie konstytucji czy prawa wspólnotowego, lecz również ze względu na ogromną jego uciążliwość dla podatników.
Z punktu widzenia zgodności z konstytucją organy podatkowe będą mogły nadal kwestionować prawo do obniżenia obrotu. Należałoby jednak uznać, że sądy, które nie są związane rozporządzeniami (lecz tylko konstytucją i ustawami), będą nadal mogły orzekać o braku możliwości stosowania par. 16 ust. 4 rozporządzenia ze względu na naruszenie konstytucji (tym bardziej że obecnie nie powinno już być żadnych wątpliwości dotyczących tego naruszenia).
Warto też pamiętać, że omawiany przepis rozporządzenia jest niezgodny z prawem wspólnotowym (co obok niezgodności z konstytucją może stanowić samodzielną przesłankę do braku możliwości jego stosowania). Przepis ten narusza zasadę proporcjonalności. Zgodnie z tą zasadą przepisy nie powinny być nadmiernie formalistyczne i uciążliwe dla podatników, jeżeli spełnienie zamierzonych przez prawodawcę celów jest możliwe za pomocą mniej rygorystycznych środków. Prawo do obniżania obrotu nawet pomimo braku wystawienia faktury korygującej potwierdził ETS w wyroku w sprawie Elida Gibbs (C-317/94).
Dodatkowo par. 16 ust. 4 rozporządzenia narusza też zasadę neutralności VAT. W przypadku braku otrzymania potwierdzenia odbioru faktury korygującej podstawa opodatkowania jest bowiem wyższa niż efektywnie otrzymana kwota należna, przez co, w konsekwencji, podatnik ponosi ekonomiczny ciężar opodatkowania.
Not. EM
