Jakie wskaźniki musi wziąć pod uwagę rada gminy (powiatu) przy uchwalaniu budżetu na kolejny rok? Co powinna zrobić rada gminy, jeśli wskaźniki przyjęte do sporządzenia projektu budżetu zmienią się przed końcem roku? Czy trzeba aktualizować dane lub zmieniać budżet?

W sytuacji gdy w okresie od przekazania projektu uchwały budżetowej właściwej radzie gminy, powiatu bądź sejmikowi województwa do uchwalenia budżetu, zmienią się wskaźniki, od których zależeć będzie ostateczny kształt budżetu, muszą być one uwzględnione w uchwale budżetowej. W zależności od tego, czego te wskaźniki będą dotyczyć, zmiany zaproponować może organ wykonawczy, wnosząc autopoprawkę lub też organ stanowiący.

Zmiana taka nie nastąpi, gdyż wysokość wskaźników wzrostu lub spadku określonych grup wydatków podana została do informacji publicznej na tyle wcześnie, że zostały uwzględnione w projekcie uchwały budżetowej – np. wzrost wynagrodzeń nauczycieli został określony we wrześniu. Możliwa jest sytuacja, gdy podczas planowania budżetu państwa, ze względu na zmianę istotnych założeń, takich jak stopa bezrobocia lub wzrost wynagrodzeń, przeszacowaniu ulegną dochody z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, co wiązać się będzie także z inną kwotą tego podatku, która trafiać będzie do budżetu gminnego lub powiatowego.

Podobnie w przypadku subwencji ogólnej, a w szczególności części oświatowej, ostateczna kwota uchwalona w budżecie państwa może być inna niż planowana, co bezpośrednio wpłynie na dochody każdego samorządu z tego tytułu. Istotne znaczenie w zakresie zmian w budżecie będą miały stawki podatków i opłat lokalnych, w zakresie których rada gminy ma kompetencje ich ustalania.

W przypadku podatku rolnego, stawka, tj. średnia cena skupu żyta, ogłaszana jest w terminie 20 dni po upływie III kwartału, a zatem całkiem prawdopodobne będzie, że ostateczna decyzja o obniżeniu owej ceny będzie podjęta dopiero w listopadzie. W przypadku gmin o charakterze wiejskim, gdzie znaczenie tego podatku jest istotne, zmiana taka z pewnością powinna wpłynąć na kształt uchwały budżetowej. Podobnie będzie to miało miejsce w przypadku wielu usług publicznych, takich jak np. transport publiczny, dostarczanie wody etc., które są co do zasady dofinansowywane ze środków budżetowych, w większym lub mniejszym stopniu w zależności od ceny usług ustalonej właśnie przez radę gminy.

W niektórych przypadkach istotny może być poziom wykorzystania środków finansowych w mijającym roku budżetowym. Zdarzyć się może bowiem sytuacja, w której zaawansowanie realizacji inwestycji będzie inne, niż zakładano, planując budżet, czego skutkiem będzie konieczność uwzględnienia tych wydatków w roku kolejnym.

Marcin Będzieszak; Katedra Finansów, Uniwersytet Szczeciński