Przepisy podatkowe nie regulują bezpośrednio sytuacji nabycia akcji lub udziałów w wyniku przejęcia lub podziału spółki. Szczególnie problematyczne może być ustalenie kosztów uzyskania przychodów przy zbyciu tak nabytych udziałów.
Podstawową przesłanką kwalifikacji wydatków w koszty uzyskania przychodów przyjętą w ustawach o podatkach dochodowych jest zasada, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Wyłączenia z kosztów

W odniesieniu do przekształceń spółek kapitałowych i w konsekwencji tego określania dochodów wspólników z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, z kosztów uzyskania przychodów wyłączone są pewne wydatki. Są to przede wszystkim wydatki poniesione przez udziałowca (akcjonariusza) spółek łączonych lub dzielonych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w tych spółkach w przypadku połączenia lub podziału spółek kapitałowych. Istotne jest jednak to, że wydatki te stanowić będą koszt uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki przejmującej lub nowo zawiązanej.
Wysokość tych kosztów zależy przede wszystkim od sposobu objęcia udziałów (akcji), tj. w wyniku objęcia za gotówkę czy też w drodze aportu.

Rodzaj wkładu

W sytuacji kiedy udziały (akcje) w spółce przejmowanej lub dzielonej zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny, to koszty uzyskania przychodu ustala się w wysokości nominalnej wartości objętych udziałów (akcji), wkładów z dnia ich objęcia.
Jeżeli natomiast udziały (akcje), wkłady zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, koszt uzyskania przychodu ustala się w wysokości wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg przedsiębiorstwa, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji), wkładów, nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia.



Z kolei, gdy udziały (akcje) w spółce przejmowanej lub dzielonej zostały nabyte albo objęte za wkład pieniężny, koszty uzyskania przychodu ustala się w wysokości równej wydatkom na objęcie lub nabycie udziałów albo akcji w spółce.
W przypadku podziału spółki, koszt uzyskania przychodu ustala się w wysokości równej wydatkom na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w spółce dzielonej, ustalonych zgodnie z powyższymi zasadami, w takiej proporcji, w jakiej pozostaje u tego udziałowca (akcjonariusza) wartość nominalna unicestwianych udziałów (akcji) w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów (akcji) przed podziałem. Pozostała część kwoty tych wydatków stanowi koszt uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki podzielonej przez wydzielenie.

Podział spółek

W przypadku podziału spółek, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie także majątek pozostający w spółce, nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest ustalona na dzień podziału nadwyżka nominalnej wartości udziałów (akcji) przydzielonych w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej nad kosztami nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej.
Jeżeli natomiast podział spółki następuje przez wydzielenie, kosztem uzyskania przychodów jest wartość lub kwota wydatków poniesionych przez udziałowca (akcjonariusza) na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w spółce dzielonej, ustalona w takiej proporcji, w jakiej pozostaje u tego udziałowca wartość nominalna unicestwianych udziałów (akcji) w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów (akcji) przed podziałem.
Ważne!
Wydatki poniesione przez udziałowca (akcjonariusza) spółek łączonych lub dzielonych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w tych spółkach w przypadku połączenia lub podziału spółek kapitałowych nie są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów
Podstawa prawna
● Art. 16 ust. 8c, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9; art. 22 ust. 1f, 1g; art. 24 ust. 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
● Art. 10, art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).