Praktyka obrotu gospodarczego wskazuje na liczne transakcje dokonywane pomiędzy spółkami cywilnymi a ich wspólnikami. W jaki sposób ustalać przychody i koszty w przypadku, gdy usługa świadczona jest na rzecz spółki cywilnej przez wspólnika tej spółki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej?
dr JANUSZ MARCINIUK
doradca podatkowy, Marciniuk i Wspólnicy
Transakcje dokonywane między spółką cywilną a jej wspólnikami często są źródłem wątpliwości na gruncie prawa podatkowego. Wątpliwości te dotyczą zasad ustalania wysokości przychodu wspólnika z tytułu wykonanej usługi oraz przypisania poszczególnym wspólnikom spółki cywilnej odpowiedniej kwoty kosztów dotyczących nabycia tej usługi. Zasady rozliczania przychodów i kosztów w spółce osobowej są przedmiotem regulacji art. 8 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Zgodnie z nimi przychody u każdego podatnika (którym w przypadku spółki cywilnej jest każdy ze wspólników) określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Zasada ta dotyczy także rozliczania kosztów uzyskania przychodów.
Jednocześnie art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej, także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Przepis ten dotyczy czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy, czy też zlecenia, a nie usług świadczonych na rzecz spółki cywilnej przez odrębny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Stanowisko takie jest powszechnie podzielane przez organy podatkowe.
Uwzględniając powyższe regulacje, wydatek spółki cywilnej z tytułu zakupu usługi od przedsiębiorcy będącego wspólnikiem udokumentowany fakturą wystawioną przez tego wspólnika stanowi koszt uzyskania przychodu z tytułu uczestniczenia w spółce cywilnej dla wszystkich wspólników, także dla tego, który wykonał usługę rozliczoną, po równo między wspólników albo proporcjonalnie do udziału w przychodach określonego w umowie spółki. Taka klasyfikacja powoduje, że część ponoszonego przez spółkę cywilną wydatku jest dla wspólnika świadczącego usługę jednocześnie przychodem i kosztem podatkowym. Zgodnie z art. 14 ustawy o PIT kwota otrzymana przez wspólnika, jako wynagrodzenie za wykonanie usługi, stanowi bowiem w całości przychód podatkowy. Taka kwalifikacja jest także potwierdzana przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach. Sytuacja ta z kolei powoduje, że w przypadku odsprzedaży usługi nabytej przez spółkę od wspólnika, z ekonomicznego punktu widzenia u wspólnika tego kreuje ponownie przychód podatkowy związany z wykonaniem tej samej usługi.