Izby skarbowe i urzędy kontroli skarbowej przygotowały raporty o oszczędnościach. W urzędach oszczędza się na kosztach administracyjnych, etatach i kontrolach. Urzędnicy wskazują na zagrożenia płynące z oszczędności oraz brak środków na bieżące funkcjonowanie.
ANALIZA
Wszystkie izby skarbowe i urzędy kontroli skarbowej przygotowały dla Ministerstwa Finansów raporty, jak wdrażają program oszczędnościowy, który resort nakazał wprowadzić na początku roku.
Gazeta Prawna otrzymała te dokumenty. Z ich analizy wynika, że urzędnicy oszczędzają na: kosztach administracyjnych – takich jak np. papier, prąd, telefony; etatach – nie zatrudniają nowych pracowników; kontrolach – przeprowadza się kontrole u podatników mających siedziby niedaleko miejsc zamieszkania kontrolujących bądź niedaleko siedziby urzędu.

Koszty obsługi

Ze wszystkich przygotowanych raportów wynika, że w urzędach największe oszczędności zostały wprowadzone w zakresie zmniejszenia kosztów administracyjnych. Niektóre z nich są zaskakujące. Przykładowo Izba Skarbowa w Białymstoku podaje, że aby zmniejszyć koszty przesyłek pocztowych urzędnicy w danej miejscowości sami dostarczają korespondencję do podatników.
Innym przykładem oszczędności jest minimalizacja wydatków na energię. W urzędach wymieniane są żarówki na energooszczędne. Światło włączane jest tylko w razie konieczności. Urządzenia elektryczne nieużywane mają być wyłączane, a nie zostawiane na czuwaniu.
Ponadto w pomieszczeniach zmniejszana jest temperatura, a poza godzinami pracy ogrzewanie jest wyłączane. Pracownicy mają nakaz racjonalnego wietrzenia pomieszczeń. W niektórych urzędach ma być także zmniejszona temperatura ciepłej wody użytkowej. Praktycznie każdy urząd zastosował również oszczędności na papierze, drukując dokumenty dwustronnie lub częściej korzystając z poczty elektronicznej, telefonach – poprzez zmianę operatora, a także rozliczanie pracowników z prywatnych rozmów na podstawie billingów telefonicznych. O remontach urzędów na razie można zapomnieć.

Etaty i wynagrodzenia

Oszczędności administracyjne to jedna kwestia. Drugą są wypłaty nagród oraz zatrudnianie nowych pracowników. W urzędach odstąpiono od wypłat nagród ze środków 3-proc. funduszu nagród i z niewydatkowanych środków przewidzianych na wynagrodzenia. Natomiast w zakresie ograniczenia zatrudnienia przestrzegany jest bezwzględny zakaz zatrudnienia pracowników spoza jednostek resortu finansów, jak również ograniczono do niezbędnego minimum przedłużanie umów o pracę zawartych na czas określony.
Pracownicy nie są wysyłani na szkolenia. Ograniczono też wydatki na podróże służbowe i wyjazdy samochodami służbowymi. Wiele urzędów zrezygnowało lub zmniejszyło prenumeratę pism fachowych.



Kontrole podatników

W ramach pakietu oszczędnościowego zmieniono zasady przeprowadzania kontroli. Urząd Kontroli Skarbowej w Rzeszowie wskazuje, że do kontroli będą przydzielane jednostki położone jak najbliżej miejsca zamieszkania pracowników urzędu, prowadzących kontrole. Biegli i rzeczoznawcy będą powoływani tylko w uzasadnionych przypadkach, po uprzednim wyrażeniu zgody przez resort finansów.
Niektóre urzędy ograniczyły wypłaty nadpłat podatku w siedzibach urzędów. Izba Skarbowa w Białymstoku podaje, że, aby zmniejszyć koszty obsługi kasowej w urzędzie, wypłaty nadpłat wynikające z rocznego rozliczenia PIT zostały ograniczone do 500 zł. Izba Skarbowa we Wrocławiu wskazuje, że informacje do organizacji pożytku publicznego o wpłacie na ich rzecz 1 proc. podatku będą przekazane jednorazowo po skończonej akcji zwrotów nadpłat.
Prowadzone działania pozwolą na oszczędności, choć konkretnych kwot nie podaje jeszcze żaden urząd. Przykładowo w małopolskich urzędach oszczędności szacowane są na 5 mln zł. W Urzędzie Kontroli Skarbowej w Łodzi oszczędności mają wynieść 109 tys. zł. Z drugiej strony, urzędnicy wskazują na ogromne braki środków na podstawową obsługę urzędów i zaciągnięte wcześniej zobowiązania. Izba Skarbowa w Bydgoszczy podaje, że brakuje jej 200 tys. zł m.in. na energię elektryczną i usługi pocztowe. W urzędach podległych Izbie Skarbowej w Szczecinie posiadane środki zaspokajają potrzeby administracji w 70 proc. W Urzędzie Kontroli Skarbowej w Lublinie na wydatki rzeczowe zabraknie 600 tys. zł.
Wszyscy urzędnicy, którzy sporządzali raporty, widzą zagrożenia płynące z takich oszczędności, podkreślając, że podejmowane działania mogą w istotny sposób wpłynąć na prawidłowość funkcjonowania jednostek organizacyjnych resortu finansów. Zdaniem pracowników urzędów ograniczenie chociażby zatrudnienia to poważne zagrożenie w zakresie realizacji zadań. Czyżby sam resort finansów zagrożeń nie widział?
OPINIE
TOMASZ LUDWIŃSKI
przewodniczący Rady Sekcji Krajowej NSZZ Solidarność Pracowników Skarbowych
Po analizie przygotowanych raportów nasuwa się pytanie, w jaki sposób zamierza się budować sprawne służby rządowe, skoro obniża się i tak niskie wynagrodzenia oraz zmusza do prowadzenia nieracjonalnej i często niezgodnej z przepisami gospodarki zasobami? Na cud nie ma co liczyć. Albo rzetelna analiza stanu faktycznego i rozsądne posunięcia, albo udawanie, że się coś robi. Resort finansów oszczędza na bezpieczeństwie pracowników (brak remontów, przeglądów urządzeń technicznych, oświetleniu, ogrzewaniu), na jakości świadczonych państwu i obywatelom usług (takie będą skutki ograniczania liczby i zakresu szkoleń, zakupu literatury fachowej, zmniejszenia zatrudnienia) oraz skuteczności i sprawności działania aparatu skarbowego i zatrudnionych podwładnych (ograniczanie przesyłek za zwrotnym poświadczeniem odbioru oraz podróży służbowych, zmniejszanie wynagrodzeń pracowników, likwidacja systemu motywacyjnego).
DR JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW
Wbrew krytycznym opiniom płynącym z urzędów, wiele z podjętych środków ma sens. Szczególnie dotyczy to oszczędności energii, papieru, kosztów rozmów telefonicznych i prenumeraty pism. Uważam, że wstrzymanie zatrudnienia nowych pracowników i nieprzedłużanie umów zawartych na czas określony jest też bardzo racjonalne. Co do innych działań można być już sceptycznym, dotyczy to np. przeprowadzania kontroli w podmiotach położonych bliżej urzędu albo osobistego doręczania pism przez urzędników. Potrzeba oszczędzania jest nakazem chwili i nie ma powodu, aby rozbudowany uprzednio aparat skarbowy nie został objęty działaniami w tym zakresie. Od czegoś trzeba przecież zacząć i nawet jeżeli podjęte działania nie dadzą od razu wielkich kwot oszczędności, to ważny jest sam fakt podjęcia takiej inicjatywy. Pozytywnym zjawiskiem ubocznym podjętych kroków będzie na pewno powstrzymanie wzrostu liczby urzędników i większa cyfryzacja aparatu skarbowego, czego najlepszym dowodem jest wprowadzona w tym roku możliwość elektronicznego złożenia zeznania PIT-37.
Tomasz Ludwiński, przewodniczący Rady Sekcji Krajowej NSZZ Solidarność Pracowników Skarbowych / DGP
Wskazane oszczędności przez MF / DGP