Za zorganizowaną część przedsiębiorstwa dla celów podatku dochodowego uważa się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony zespól składnikow majątku. Czy można też mówić tu o wyodrębnieniu funkcjonalnym?
HANNA LITWIŃCZUK
profesor Uniwersytetu Warszawskiego
O wyodrębnieniu funkcjonalnym może np. świadczyć posiadanie własnej grupy kontrahentów, z którymi istnieją bezpośrednie relacje handlowe. Dostęp do rynku zbytu oraz kanałów dystrybucji i zaopatrzenia mają często decydujący wpływ na zdolność podmiotu do samodzielnego funkcjonowania na rynku. Aby wydzielony majątek kwalifikował się jako zorganizowana część przedsiębiorstwa, musi on być wyodrębniony organizacyjnie i finansowo.
Przesłanki takiego wyodrębnienia są spełnione w sytuacji organizacyjnego wyodrębnienia w wewnętrznej strukturze przedsiębiorstwa oraz ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych w sposób pozwalający na przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań związanych z tą częścią przedsiębiorstwa. Na rzecz wyodrębnienia organizacyjnego może świadczyć także okoliczność wykorzystywania takich aktywów, których nie wykorzystują pozostałe części przedsiębiorstwa oraz okoliczność odrębnego miejsca prowadzenia działalności.
Jeżeli chodzi o skład masy majątkowej, to kwestią dyskusyjną jest obecność zobowiązań, chociaż art. 5a pkt 4 ustawy o PIT je wymienia. Wymogu takiego nie zawiera definicja przedsiębiorstwa, do której odwołują się ustawy o podatkach dochodowych. W wyroku w sprawie Andersen & Jensen, gdzie Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że wniesienie aportem pasywów bez związanych z nimi aktywów nie stanowi branch of activity w rozumieniu dyrektywy o fuzjach.
W doktrynie kwestionuje się prawidłowość stanowiska ETS, ze względu na fakt, że wymóg powiązania aktywów z pasywami przy dokonywaniu każdej reorganizacji nie odzwierciedla rzeczywistości gospodarczej. W sytuacji gdy istnieje kilka zorganizowanych części przedsiębiorstwa powstają trudności związane z przypisaniem zobowiązań zaciąganych dla potrzeb całej firmy do poszczególnych zorganizowanych części przedsiębiorstwa.
Zarysowują się tu dwa podejścia. Zgodnie z pierwszym dozwolone jest kwalifikowanie jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa masy majątkowej zawierającej jedynie aktywa, jeśli nie istnieją zobowiązania pozostające w związku przyczynowym z tymi aktywami. Zgodnie z drugim nawet w razie braku takiego związku należy alokować do zorganizowanej części przedsiębiorstwa jakąś część ogólnej kwoty zobowiązań. Pierwsze podejście może lepiej odzwierciedlać rzeczywistą sytuację gospodarczą, drugie zaś spełnia wymogi literalnego brzmienia przepisu.