Z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wynika obowiązek państwa członkowskiego do zwrotu opłat oraz podatków pobranych z naruszeniem przepisów wspólnotowych. Czy ten obowiązek może być ograniczony?
ROBERT PASTERNAK
partner Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal
Obowiązek ten może ulec ograniczeniu, jeżeli ustawodawstwo krajowe przewiduje, że może podlegać ograniczeniu zwrot podatków, opłat lub ceł nałożonych co prawda sprzecznie z prawem wspólnotowym, w przypadku gdy jest stwierdzone, że osoba, od której wymagano uiszczenia takich opłat, w rzeczywistości przerzuciła je na inne osoby. W niektórych państwach członkowskich krajowe regulacje zawierają przepisy nakazujące brać przy zwrocie m.in. podatku pod uwagę fakt, czy taka opłata została przerzucona przez podatnika na inne osoby czy nie. Jeżeli podatek został przerzucony, to podatnik może nie mieć prawa do jego zwrotu. Jak wynika z orzecznictwa ETS, przepisy takie nie mogą zawierać wymogów dowodowych, które skutkowałyby praktycznie niemożliwym lub nadmiernie trudnym uzyskaniem zwrotu opłat pobranych sprzecznie z prawem UE. Warunkiem zatem zastosowania ograniczenia zwrotu jest istnienie odpowiedniej regulacji krajowej, która w treści nie może zawierać takich elementów, które w praktyce wyłączałyby możliwość uzyskania zwrotu nadpłaty. Ponadto sam fakt przerzucenia nie jest wystarczający. Należy udowodnić, że w przypadku zwrotu podatnik stałby się bezpodstawnie wzbogacony, co może nie mieć miejsca, nawet jeżeli podatek przerzucił, gdyż np. w wyniku bezprawnego nałożenia i pobrania podatku przez państwo, poniósł szkody w postaci mniejszej sprzedaży itp.
Polski ustawodawca nie przewidział możliwości ograniczenia zwrotu nadpłaty w drodze ustawowej. Co więcej, w drodze ustawowej nie wprowadził przesłanek ograniczenia zwrotu. Polskie ustawodawstwo przewiduje możliwość zwrotu nadpłaty każdego podatku, czy to akcyzowego, VAT czy dochodowego. Kwestia ta stała się jednak przedmiotem dyskusji od momentu orzeczenia TK z 6 marca 2002. (sygn. akt P 7/00), który w uzasadnieniu stwierdził, że z istoty nadpłaty wynika, że nie jest ona zwracaNA podatnikowi, jeżeli ten przerzucił ciężar podatku na inne osoby. Z orzeczenia TK wynika, że akcyza jest zawsze przerzucalna, a więc niezwracana.
Pogląd taki, na pewno w stosunku do podatków, opłat i ceł pobranych niezgodnie z prawem UE (ale także z prawem krajowym), jest obecnie nie do przyjęcia z opisanych powodów.