Zawarcie majątkowej umowy małżeńskiej pozwala uniknąć odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe współmałżonka. Uniemożliwia jednak wspólne rozliczenie uzyskiwanych dochodów.

Za podatki wynikające ze zobowiązań podatkowych odpowiada podatnik. Czasami jednak odpowiedzialność ta zostaje przerzucona na osoby trzecie, w tym na małżonka podatnika.
Aby zapobiec tego rodzaju sytuacjom, małżonkowie często decydują się na zawarcie majątkowej umowy małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową lub przynajmniej ograniczającej ją. Zapominają jednak o tym, że umowa taka odniesie zamierzony skutek i umożliwi wyegzekwowanie kwot zaległych podatków tylko wtedy, gdy zostanie podpisana w odpowiednim czasie.
Z przepisów Ordynacji podatkowej wynika jednoznacznie, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
  • zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
  • zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,
  • ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,
  • uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
Oznacza to, że zawarcie umowy wyłączającej lub w jakikolwiek sposób ograniczającej ustawową wspólność majątkową nie odniesie w takim przypadku żadnego skutku. Fiskus i tak będzie mógł ściągnąć przysługujące mu należności.
Sytuacja będzie wyglądała inaczej, jeśli umowa ograniczająca, znosząca, wyłączająca lub inna powodująca ustanie wspólności majątkowej zostanie zawarta przed powstaniem wspomnianej odpowiedzialności. Wtedy umowa odniesie zamierzony skutek.Podatnik będzie ponosił odpowiedzialność tylko i wyłącznie ze swojego majątku odrębnego. Współmałżonek będzie wolny od odpowiedzialności (jego majątek odrębny nie będzie przedmiotem zainteresowania organów skarbowych). W przypadku zniesienia wspólności majątkowej nie będzie też majątku wspólnego. Może się jednak zdarzyć, że małżonkowie zawrą umowę ograniczającą wspólność majątkową. Wtedy podatnik będzie odpowiadał ze swojego majątku odrębnego oraz z tej części majątku wspólnego, która pozostała po ograniczeniu.
400 złotych maksymalna stawka opłaty notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego zawarcie umowy majątkowej
ANNA WOJDA
anna.wojda@infor.pl
OPINIA
SZYMON KARPIŃSKI
partner w Sendero tax & legal we Wrocławiu
Zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej może wiązać się z istotnymi konsekwencjami w zakresie osobistego opodatkowania każdego z małżonków. W szczególności umowa taka może uniemożliwić skorzystanie z prawa do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków podatkiem dochodowym od osób fizycznych i tym samym pozbawić ich instrumentu pozwalającego na redukcję obciążeń podatkowych. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszczając możliwość wspólnego opodatkowania małżonków formułuje pewne warunki, które muszą zostać spełnione, by z możliwości tej skorzystać. Jednym z nich jest istnienie między małżonkami przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej.