Sprawdzanie nieujawnionych źródeł przychodów podatników to jeden z priorytetowych obszarów kontrolnych organów podatkowych. Kupno mieszkania, domu czy samochodu to wydatki, które najczęściej interesują fiskusa, zwłaszcza jeśli z deklaracji podatkowych wynikają niskie dochody. Na wypadek kontroli warto zbierać wszystkie dokumenty potwierdzające pochodzenie środków, które są przeznaczane na duże zakupy.

Jak fiskus szuka ukrytych dochodów

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Każdy przychód uzyskany w danym roku podatkowym należy wykazać przed organem podatkowym. Dotyczy to zarówno przychodów ze stosunku pracy czy działalności gospodarczej, ale także uzyskanych w inny sposób, np. z darowizny czy spadku.
Warto tu wyjaśnić, że wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
• w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Dochody z działalności nielegalnej

Przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Jak wyjaśnił NSA w wyroku z 10 maja 2007 r. (sygn. akt II FSK 643/06; niepublikowany), w pojęciu przychodów wolnych od opodatkowania mieszczą się także przychody z czynności niemogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Ważne!
Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych z dnia uzyskania przychodów, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski
W konsekwencji przepisy dotyczące przychodów nieujawnionych stosuje się tylko do przychodów, których pochodzenie nie jest znane. Jeśli bowiem podatnik podczas kontroli wskaże, że uzyskał dochody z przestępstwa, to w takiej sytuacji źródło dochodu jest znane organowi podatkowemu. Jednak jeśli podatnik zadeklaruje, że majątek pochodzi z przestępstwa, będzie musiał ponieść konsekwencje karne. Ponadto taki majątek podlega przepadkowi.
Aby mienie zgromadzone przez podatników w jednym roku mogło stanowić źródło pokrycia wydatków poniesionych w roku następnym, musi mieć walor legalności. Oznacza to, że mienie to musi pochodzić wyłącznie z opodatkowanych przychodów albo z przychodów zwolnionych z obowiązku podatkowego - podkreślił NSA w wyroku z 12 grudnia 2006 r. (sygn. akt II FSK 71/06; niepublikowany).
Zgodnie z przepisami kodeksu karnego, jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
Ważne!
Ustalenie, że podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych nie wykazał dochodu z określonego źródła przychodu, nie stanowi podstawy do zastosowania przepisów dotyczących dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów
W razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową znacznej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

Ukryte przychody

Przepisy ustawy o PIT zawierają zasady, wskazujące, kiedy będziemy mieć do czynienia z nieujawnionymi przychodami, a także wskazują na sposób opodatkowania takich dochodów.
Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.
Oznacza to, że konstrukcja przychodów ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych opiera się na przyroście aktywów podatnika, jak również na wysokości jego wydatków. Dla opodatkowania przychodów niemających pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie ma decydującego znaczenia, w jakim okresie zostało zgromadzone mienie, lecz czy pochodzi ze źródeł opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Organ podatkowy wydaje decyzję podatkową zależnie od tego, kiedy zostanie ujawniony fakt uzyskania przychodu z nieujawnionych źródeł, może to być decyzja za rok podatkowy, w którym podatnik uzyskał taki przychód, jak również za rok, w którym pokrył tymi przychodami wydatki lub ujawnił je lokując w banku.
Według WSA w Białymstoku w przypadku ustalenia, że poniesione wydatki przekraczają źródła przychodów oraz zgromadzone wcześniej zasoby finansowe, zasadne jest przyjęcie, że powstała różnica stanowi przychód podatnika nieznajdujący pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzący ze źródeł nieujawnionych. Wykazanie, że taki przychód nastąpił wcześniej, spoczywało na podatniku, a skoro fakt ten nie został przez niego udowodniony, nie mógł stanowić podstawy w ustaleniu stanu faktycznego w sprawie - wyrok z 18 stycznia 2006 r. (sygn. akt I SA/Bk 235/05; niepublikowany).
Ważne jest to, że w sytuacji gdy organy podatkowe rozpoczną kontrolę podatnika pod kątem nieujawnionych źródeł przychodów, to podatnik będzie musiał ponieść główny trud dowodowy. Dlaczego? Otóż, gdy w toku postępowania przed organami podatkowymi okaże się, że podatnik poniósł wydatki albo zgromadził środki lub mienie przekraczające znacznie dochód wykazany w zeznaniach podatkowych, to właśnie na podatniku spoczywa ciężar bezsprzecznego i jednoznacznego wykazania, że te wydatki albo zgromadzone środki lub mienie znajdują pokrycie w określonych źródłach przychodów lub w posiadanych zasobach.
Pranie pieniędzy
Kto środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępczego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat ośmiu.

Rozliczenia małżonków

Warto jeszcze wspomnieć, jak przy ustalaniu przychodów nieujawnionych będzie wyglądała sytuacja małżonków. Na ten aspekt wielokrotnie zwracały uwagę sądy. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2003 r. (sygn. akt III RN 234/01; niepublikowany) wyjaśnił, że w przypadku gdy małżonkowie, pomiędzy którymi istnieje rozdzielność majątkowa, dokonali wydatków wskazujących na uzyskanie przychodu niemającego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodu, organ podatkowy zobowiązany jest do ścisłego określenia, w jakiej części wydatki te zostały poniesione przez każdego z małżonków z osobna.
Natomiast NSA w wyroku z 2 października 2002 r. (sygn. akt I SA/Ka 793/01; publikowany w ONSA z 2003 r. nr 3, poz. 108) wskazał, że dochód z nieujawnionych źródeł przychodów, którego wysokość ustalono na podstawie wydatków poniesionych przez małżonków w czasie trwania małżeństwa, podlega opodatkowaniu odrębnie na imię każdego z małżonków.
W przypadku opodatkowania nieujawnionych źródeł przychodów na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wspólne opodatkowanie jest wyłączone, gdyż jest ono możliwe tylko na wspólny wniosek złożony w zeznaniu, a więc obejmuje zobowiązania podatkowe powstające przez zaistnienie zdarzenia, z którym ustawa wiąże obowiązek podatkowy. W konsekwencji zobowiązanie podatkowe z nieujawnionych źródeł przychodu ustalone na podstawie wydatków poniesionych przez małżonków w czasie trwania małżeństwa podlega opodatkowaniu odrębnie na imię każdego z małżonków.
W toku postępowania podatkowego w związku z poniesieniem wydatków przez małżonków organ podatkowy powinien ustalić, jaki istnieje ustrój małżeński między małżonkami i z jakiego majątku małżonków - odrębnego czy też wspólnego - poniesione zostały wydatki - stwierdził NSA w wyroku z 2 października 2002 r. (sygn. akt I SA/Ka 793/01; niepublikowany).

Zakres kontroli fiskusa

Do zakresu kontroli skarbowej należą m.in. ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów. Kontrola skarbowa bada źródła pochodzenia majątku w przypadku niezgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujacych pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.
Obowiązkiem organów podatkowych, dokonujących ustalenia podatku z nieujawnionych przychodów, jest przede wszystkim ustalenie kwoty poniesionego wydatku oraz wartości zgromadzonych w tym roku zasobów finansowych. Te dwie wielkości muszą być stwierdzone przez organy podatkowe w sposób niebudzący wątpliwości, gdyż w istocie odpowiadają kwocie przychodu będącego podstawą wymiaru zryczałtowanego podatku. Wydatek oraz wartość zgromadzonych zasobów finansowych danego roku podatkowego nie mogą być zatem wielkościami ustalonymi w sposób dowolny ani domniemany. Pojawia się więc pytanie, co może w ramach kontroli organ podatkowy? Na to pytanie odpowiedział np. NSA w wyroku z 7 grudnia 2000 r. (sygn. akt I SA/Ka 1580/99; niepublikowany), podkreślając, że organ podatkowy uprawniony jest do porównania wysokości wydatków, jakie podatnik poniósł w ciągu roku podatkowego, do wartości opodatkowanych bądź zwolnionych z podatków zasobów finansowych, jakie zgromadził w tym roku, oraz zasobów, które zgromadził wcześniej, tj. przed rozpoczęciem danego roku podatkowego. W konsekwencji tego w przypadku, gdy stwierdzone zostanie, że poniesione wydatki nie znajdują pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów oraz w zgromadzonych wcześniej zasobach finansowych, organy podatkowe zyskują uprawnienie do przyjęcia, że podatnik osiągnął przychody ze źródeł, których nie ujawnił. Nie ma zatem znaczenia, czy podatnik uzyskał z ujawnionych źródeł wyższe przychody niż zadeklarował, czy też w ogóle nie zgłosił źródeł swego przychodu do opodatkowania.
Przy badaniu dochodów nieujawnionych organy podatkowe mogą korzystać z różnej pomocy, np. danych statystycznych. Na ten aspekt zwrócił uwagę NSA w wyroku z 13 grudnia 2005 r. (sygn. akt II FSK 89/05; publikowany w ONSAiWSA z 2006 r. nr 3, poz. 81), który wyjaśnił, że nie narusza zasady prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych ustalenie wydatków podatnika, istotnych przy badaniu wysokości przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach na podstawie danych statystycznych o średnich wydatkach trzyosobowej rodziny, jeżeli podatnik nie potrafił określić faktycznie poniesionych wydatków w danym roku.

Ankieta do wypełnienia

Organy podatkowe na okoliczność kontroli dochodów nieujawnionych przygotowały specjalne ankiety, które muszą wypełniać podatnicy. Ankieta została nazwana informacją w sprawie poniesionych wydatków i źródeł dochodu za rok... Znaczną część tego dokumentu poświęcono wydatkom konsumpcyjnym i nabytkom majątkowym podatnika. Trzeba w niej podać np. wydatki na telefon, gaz, środki czystości, odzież, meble, dywany, na leczenie, usługi turystyczne, zakup dzieł sztuki, wyrobów ze złota i srebra itp. Biorąc pod uwagę fakt, że kontrole w zakresie nieujawnionych źródeł dochodów dotyczą zazwyczaj zdarzeń odległych w czasie, trudno spodziewać się, aby podatnicy pamiętali, ile wydali w danym roku na płyn do naczyń czy ubrania. Tym bardziej trudno o jakiekolwiek rachunki, np. paragony potwierdzające wysokość takich wydatków w danym roku podatkowym. Podatnik nie ma zatem możliwości rzetelnego wypełnienia wspomnianej ankiety.
Wypełnianie przez podatników przy kontroli nieujawnionych źródeł przychodów specjalnych, szczegółowych ankiet na pewno ułatwia pracę fiskusowi. Sprawia jednak wiele problemów podatników.
Zgodnie z orzecznictwem sądowym, jeśli urząd uważa, że podatnik nie ujawnił dochodów, to powinien przedstawić na to stosowne dowody. W przypadku postępowania w sprawie dochodów nieujawnionych są to dowody na wydatki, jakie poniósł podatnik, np. na kupno domu, samochodu. Ciężar dowodu spoczywa tu na organie podatkowym. Oczywiście organ podatkowy może wezwać podatnika do wyjaśnienia źródeł finansowania jego wydatków, ale tylko tych, na których poniesienie przedstawił podatnikowi dowody.
Jeżeli podatnik wykaże m.in., że miał oszczędności z lat poprzednich, to postępowanie powinno się zakończyć. W takiej sytuacji urząd nie powinien żądać od podatnika wypełniania specjalnej ankiety, w której podatnik miałby wskazywać inne wydatki, jakie poniósł w badanym okresie. Warto więc przechowywać wszystkie dokumenty potwierdzające uzyskanie dochodów. Mogą to być wyciągi z kont bankowych, lokat, inwestycji w papiery wartościowe itp.

Kompleksowa kontrola

Jeśli organ podatkowy rozpocznie czynności kontrolne w zakresie nieujawnionych źródeł dochodów, trzeba się przygotować, że mogą być one długotrwałe i co gorsza, bardzo skrupulatne. Kontrola w zakresie nieujawnionych źródeł dochodów ma bowiem zawsze charakter kompleksowy - organ ustala wysokość przychodu na podstawie wszelkich znamion zewnętrznych.
Temu służy m.in. drobiazgowe weryfikowanie wydatków, przychodów i oszczędności, wskazanych w ankietach poprzez porównywanie wysokości wydatków z uzyskanymi przychodami (opodatkowanymi i zwolnionymi) oraz analiza zgromadzonych zasobów finansowych. W przypadku ustalenia, że poniesione wydatki przekraczają źródła przychodów oraz zgromadzone wcześniej oszczędności organ może przyjąć, że różnica stanowi przychód pochodzący ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujący pokrycia w dochodach ujawnionych.
Z praktyki wynika, że przy omawianych kontrolach organy dążą do określenia jak najwyższej kwoty zobowiązania, a aktywny udział podatnika w kontroli tylko osłabia jego argumentację na dalszych etapach postępowania. Ujawnienie zastrzeżeń powoduje, że kontrolujący po prostu naprawią błędy, nie zmieniając jednak swoich zamiarów. Co gorsze, aż do wydania decyzji przez urząd, podatnik nie zna argumentów będących podstawą rozstrzygnięcia. Dopiero w postępowaniu odwoławczym może skutecznie kwestionować ustalenia kontroli.

Oświadczenia podatnika

W postępowaniu dotyczącym opodatkowania dochodów nieujawnionych organy podatkowe wymagają od podatników dwóch rodzajów oświadczeń: deklaracji majątkowej oraz oświadczenia majątkowego. Deklaracja jest formą wyjaśnień podatnika, natomiast oświadczenie majątkowe jest składane pod rygorem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań, co oznacza, że podatnik może w deklaracji majątkowej podawać dane w pewnym przybliżeniu, natomiast oświadczenie majątkowe musi zawierać precyzyjne dane.
Ważne!
Dochody z wynagrodzenia za pracę oraz innych źródeł, objęte wspólnością majątkową, nie mogą być uwzględnione przy ustalaniu źródeł przychodów, z których sfinansowano zakup nieruchomości, skoro zgodnie z treścią aktu notarialnego oraz oświadczeniem strony nabyto ją z majątku odrębnego
Informacje, dotyczące wydatków osobistych podatnika (konsumpcja) mają wpływ na wysokość podatku z tytułu dochodów nieujawnionych. Podatnicy powinni wykazywać wszelkie dane, które są w stanie udokumentować lub inaczej uwiarygodnić.
Trzeba też wiedzieć, że organy podatkowe mogą weryfikować prawdziwość podawanych informacji również poprzez kontrolowanie dochodów osób wskazanych jako darczyńcy lub członków rodziny podatnika.
Zatajenie przed fiskusem dochodów jest niezgodne z prawem, i jeśli podatnicy nie wykazują wszystkich dochodów do opodatkowania, powinni zostać ukarani. Z drugiej strony fiskus powinien wierzyć podatnikowi i traktować go podczas kontroli - nawet jeśli jest to kontrola w zakresie nieujawnionych źródeł dochodów - jak równego partnera. Powinien wymagać, ale także dawać wiarę dowodom przedstawianym przez podatnika. Nie można z góry zakładać, że każdy podatnik to potencjalny oszust.
Uprawnienia w trakcie kontroli
Organ podatkowy podczas kontroli może:
• sprawdzać, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych,
• czynności kontrolnych dokonywać w obecności kontrolowanego,
• dokonywać wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego,
• wejść do lokali mieszkalnych,
• żądać okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin,
• żądać udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz sporządzać z nich odpisy, kopie, wyciągi, notatki, wydruki i pobierać dane w formie elektronicznej,
• zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą,
• zabezpieczać zebrane dowody,
• legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,
• przesłuchiwać świadków, kontrolowanego,
• zasięgać opinii biegłych,
• wezwać pomoc organu Policji, Straży Granicznej lub Straży Miejskiej (gminnej).
Podatnik podczas kontroli może:
• czynnie uczestniczyć w czynnościach urzędu,
• przedstawiać wszystkie dowody zgodne z prawem, potwierdzające jego racje,
• powoływać świadków,
• mieć wgląd do akt sprawy na każdym etapie kontroli (może sporządzać z nich notatki i kopie),
• wnieść zastrzeżenia do protokołu z kontroli.
75 proc. wynosi stawka podatku dochodowego od dochodu z nieujawnionych źródeł lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach

Nieruchomości pod lupą

Szczególnym obszarem zainteresowania ze strony organów podatkowych, jeśli chodzi o nieujawnione źródła przychodów, jest kupno nieruchomości.
W kręgu zainteresowań organów podatkowych mogą znaleźć się podatnicy, których wydatki znacząco przewyższają dochody wykazane w deklaracjach podatkowych, co do których istnieje przypuszczenie, że mogą posiadać inne niż deklarowane źródła dochodów.
Jednym z powodów, dla których organy podatkowe mogą zainteresować się takimi podatnikami, jest m.in. dokonywanie inwestycji na rynku nieruchomości. Wymiaru podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów może dokonać - oprócz naczelnika urzędu skarbowego - organ kontroli skarbowej w toku postępowania kontrolnego. Część informacji, które mogą być wykorzystane w trakcie kontroli nieujawnionych źródeł przychodów, znajduje się w posiadaniu służb podatkowych, np. deklaracje czy zeznania podatkowe. W przypadku nabycia nieruchomości istnieje możliwość korzystania z informacji wynikających z ksiąg wieczystych oraz innych dostępnych rejestrów i baz danych.
Stroną postępowania w przedmiocie nieujawnionych źródeł może być tylko osoba fizyczna, przy czym istotne znaczenie ma określenie zakresu obowiązku podatkowego w podatku dochodowym ciążącym na podatniku. Stroną postępowania może być bezwzględnie osoba fizyczna, na której ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy.
Na żądanie organów skarbowych podatnik jest zobowiązany dowieść, że jego wydatki poniesione w roku podatkowym i zgromadzone mienie (w tym i w poprzednich latach podatkowych) znajdują odzwierciedlenie w dochodach.
Z kolei organ kontroli skarbowej zobowiązany jest do udowodnienia wielkości poniesionych przez podatnika wydatków w roku podatkowym i wartości zgromadzonego mienia. Nadwyżka wydatków nad przychodami stanowi wówczas podstawę opodatkowania przychodów nieujawnionych źródeł według stawki 75-proc.

Linia obrony

Rozpoczęcie kontroli przez organy podatkowe z tytułu nieujawnionych źródeł przychodów to nie koniec świata. Podatnik ma prawo obrony, a nawet narzędzia, które w tej obronie może wykorzystać. Faktem jest, że problem obrony przed zarzutami fiskusa, że podatnik finansuje nabycie nieruchomości (czy innych dóbr) środkami z nieujawnionych źródeł jest złożony. Zasadą jest, że ciężar dowodzenia w postępowaniu podatkowym spoczywa na organie podatkowym, ale w wypadku opodatkowania nieujawnionych źródeł przychodu następuje przerzucenie ciężaru dowodów na podatnika. Oznacza to, że to podatnik musi wykazać, że poniesione wydatki znajdują pokrycie w ustalonym źródle (źródłach) przychodów lub posiadanych zasobach majątkowych. W tym celu podatnik może skorzystać ze wszystkich środków dowodowych przewidzianych w Ordynacji podatkowej. A jak wiadomo dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.
3 KROKI
Jak przebiega kontrola skarbowa przy obrocie nieruchomościami
1. Urząd zbiera informacje
UKS po zebraniu lub otrzymaniu od innych organów informacji, że podatnik kupił mieszkanie lub dom i istnieje podejrzenie, że zakup ten został sfinansowany z nieujawnionych źródeł dochodów typuje daną osobę do kontroli.
2. Wszczęcie kontroli
Rozpoczyna się kontrola skarbowa, podczas której UKS stwierdza, że podatnik kupił nieruchomość, ale nie potrafi wyjaśnić, skąd na nie wziął pieniądze. Nie ma racjonalnych argumentów ani żadnych dokumentów, które mogły by świadczyć o źródle pochodzenia pieniędzy.
3. Wydanie decyzji
UKS wydaje decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Nadwyżka wydatków nad przychodami stanowi wówczas podstawę opodatkowania przychodów z nieujawnionych źródeł według stawki 75-proc.
Ważne!
Powołując się na pochodzenie środków czy dokonanie określonej czynności prawnej, trzeba zadbać o to, aby ewentualne należności podatkowe związane z taką transakcją zostały należycie udokumentowane
Istnieje także możliwość złożenia przez podatnika pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania oświadczenia dotyczącego faktu lub stanu prawnego, gdy przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia. Jeżeli strona wskaże lub chociażby uprawdopodobni źródło przychodów, z którego pokrywane były wydatki, to na organie podatkowym będzie ciążył obowiązek obalenia takiego dowodu. Organ podatkowy na zasadzie swobodnej oceny dowodów będzie musiał ocenić wartość dowodową złożonych przez podatnika dowodów.
I tu jedna uwaga. Dokonana przez organ podatkowy ocena materiału dowodowego nie może być dowolna, a niejasności w zebranym materiale dowodowym nie mogą być tłumaczone na niekorzyść strony.
Podatnik, który zataił dochody, a urząd wszczął wobec niego czynności kontrolne, powinien np. wskazać, jaki istnieje ustrój majątkowy (w przypadku pozostawania w związku małżeńskim) i z jakiego majątku - odrębnego czy też wspólnego - poniesione zostały wydatki. Powinien dążyć także do tego, aby uprawdopodobnić, że wydatki na zakup znajdują pokrycie w już opodatkowanych bądź wolnych od opodatkowania źródłach przychodów i posiadanych przedtem zasobach majątkowych. Należy uprawdopodobnić pochodzenie zgromadzonych środków (wskazując np., że pochodzą one z oszczędności, darowizn, pracy zarobkowej za granicą, pożyczki od krewnych itd.).
Wyjaśnienia podatnika stanowią dowód w postępowaniu, lecz podlegają ocenie organu podatkowego i ich wartość dowodowa zależy od tego, czy zostaną uznane za prawdopodobne. Każda sytuacja powinna być szczegółowo badana i uwiarygodniona w świetle zasad doświadczenia życiowego.
Pieniądze niewiadomego pochodzenia
Pieniądze niewiadomego pochodzenia to m.in. nigdzie wcześniej niewykazane w rozliczeniach podatkowych, nieudokumentowane, niepochodzące z kredytu zasoby pieniężne. Każdy, kto dokonuje zakupów za środki pochodzące z nieujawnionych źródeł przychodów, zapewne chce uniknąć dodatkowych obciążeń w postaci podatków. Jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że fiskus może skontrolować taką inwestycję. A wtedy konsekwencje podatkowe będą znacznie dotkliwsze niż w przypadku uczciwych zakupów.

Ważne dokumenty

Podatnicy, którzy są sprawdzani przez fiskusa w zakresie zatajania dochodów, zazwyczaj wpadają w panikę i jako najczęstsze źródło pochodzenia środków wskazują darowizny lub pożyczki, spadki, nierząd.
Bardzo dużo osób jako wytłumaczenie posiadanych pieniędzy deklaruje, że trzymało pieniądze w przysłowiowej skarpecie, wskazując, że nie wierzą bankom. Po czym kontrola skarbowa stwierdza, że ten podatnik ma pięć różnych kont bankowych. Czasami ktoś wskazuje na pieniądze, które zarobił w latach 80. Trzeba jednak pamiętać, że mamy już tak rozwiniętą technikę, że dostęp nawet do zarobków z lat 80. nie jest niczym nadzwyczajnym. Urzędnicy są w stanie ustalić, ile można było zarobić na hodowli ogórków w 1988 roku. Często po szacunkach dochodzą do wniosku, że podatnik potrafił nawet kilkakrotnie zawyżyć dochody.
Częstym wytłumaczeniem jest nierząd, czy też usługi towarzyskie osób obojga płci. Bardzo często podatnicy powołują się na darowizny lub pożyczki. Trzeba jednak pamiętać, że podatnik kontrolowany, który powoła się na pożyczkę, spowoduje podjęcie czynności kontrolnych u osoby, która rzekomo takiej pożyczki udzieliła. Co więcej, osoba pożyczająca będzie musiała wykazać, że pożyczyła daną sumę i w dodatku była to suma już opodatkowana. Na przykład, jeśli dało się komuś milion, trzeba było go mieć i trzeba było go opodatkować.
Jednak trzeba wiedzieć, że powołanie się na daną okoliczność będzie skutkowało dalszymi czynnościami ze strony organu podatkowego. Jeśli przykładowo podatnik powoła się na darowiznę, trzeba liczyć się z tym, że urząd nie tylko sprawdzi czy do darowizny doszło, ale także dodatkowo skontroluje osobę, która taką darowiznę podatnikowi przekazała. Często podatnicy przedstawiają umowy darowizny lub pożyczki od osób zmarłych. Na sprawdzenie wiarygodności takich umów też są sposoby. Powoływany jest np. biegły grafolog, który potwierdza prawdziwość takiego dokumentu. Trzeba wiedzieć, że podpisy znajdują się m.in. w urzędach i potwierdzenie podpisu nawet zmarłej osoby nie jest niczym trudnym.
Co więcej - jak wskazał WSA w Warszawie w wyroku z 18 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 1255/02; niepublikowany) - kwoty darowizny nie można utożsamiać ze składnikiem mienia zgromadzonego w roku podatkowym oraz w latach poprzedzających pochodzących z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. W zależności więc od kwoty darowizny zmniejszają się różnice pomiędzy porównywalnymi przez organy podatkowe wydatkami i mieniem zgromadzonym a tzw. przychodami legalnymi, czyli mieniem pochodzącym z przychodów opodatkowanych i wolnych od opodatkowania.
W sprawie pożyczek wypowiedział się NSA m.in. w wyroku z 29 marca 2001 r. (sygn. akt SA/Sz 2254/99; niepublikowany), w którym podkreślił, że pożyczka nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Pożyczka ma bowiem charakter zwrotny, nie stanowi przysporzenia i z tego względu stanowi zdarzenie obojętne pod względem prawnopodatkowym.
Warto podkreślić, że każda sprawa w zakresie nieujawnionych dochodów powinna być rozpatrywana indywidualnie. Podatnik zawsze ma pole do działania. Może bowiem czynnie uczestniczyć w każdej czynności fiskusa. W zakresie nieujawnionych źródeł dochodów podatnik musi udowodnić organowi podatkowemu, że poczynione przez niego wydatki pochodzą z ujawnionych źródeł przychodu, oraz że mają pokrycie w tych źródłach.
Kontrola dochodów nieujawnionych
Z jakich informacji korzystają UKS przy kontroli nieujawnionych źródeł przychodów:
• będące w posiadaniu urzędu skarbowego zeznania i deklaracje złożone przez podatników i płatników, a także informacje wynikające z rejestrów opłaty skarbowej, rejestrów podatku od czynności cywilnoprawnych oraz informacje o rachunkach bankowych,
• informacje uzyskiwane od sądów, komorników sądowych lub notariuszy,
• informacje przekazywane przez wywiad skarbowy,
• informacje uzyskiwane od innych organów państwowych (Policja, prokuratura),
• informacje pochodzące z urzędów gmin, banków,
• informacje przekazywane przez osoby anonimowe.
Jak się bronić:
• warto posiadać dokumenty potwierdzające wysokość zarobków i oszczędności (umowy, zaświadczenia od pracodawcy, przelewy bankowe),
• jeśli powołujemy się na pożyczkę w rodzinie, warto postarać się o jej formę pisemną,
• jeśli powołujemy się na darowiznę lub spadek, trzeba posiadać umowę darowizny lub dokumenty potwierdzające otrzymanie spadku (np. orzeczenie sądu),
• jeśli powołujemy się na pożyczkę lub darowiznę, zarówno pożyczkobiorca, jak i darczyńca muszą być w stanie udokumentować daną czynność,
• warto postarać się o świadków, którzy będą mogli w sposób wiarygodny potwierdzić nasze argumenty.
Ważne!
Podatnicy często nie mają świadomości, że bardzo wiele informacji funkcjonuje w sferze urzędowej. Wszystkie dane można potwierdzić
Jeżeli podatnik działał w dobrej wierze, a jedynie w wyniku braku biegłości w prawie nie zadbał o należyte udokumentowanie dochodów, np. uzyskanej darowizny czy też pożyczki, teraz jest czas, żeby te kwestie wyjaśnić, licząc się oczywiście z odpowiednimi sankcjami, które jednak będą niższe niż w przypadku nieujawnionych dochodów.
Można również próbować podważać decyzje organów podatkowych pod względem formalnym, np. z tytułu niedochowania terminów czy też innych braków formalnych. Tego rodzaju działania nie wykluczają jednak odpowiedzialności - mogą jedynie ograniczyć jej rozmiary.
Osoby, w stosunku do których wszczęto postępowania podatkowe, powinny niezwłocznie zgromadzić i przekazać kontrolującym wszelkie dokumenty potwierdzające wysokość zarobków oraz oszczędności z lat ubiegłych.
Darowizny i inne nieodpłatne przysporzenia powinny być udokumentowane pisemnie. Podatnik powinien również powołać świadków i brać aktywny udział w postępowaniu. W przypadku wydania niekorzystnej decyzji należy poprosić o pomoc fachowego pełnomocnika.
W przypadku pożyczek czy darowizn warto starać się udokumentować określone kwoty, przedstawić pisemne umowy potwierdzające te transakcje, potwierdzenia przelewu itp. Trzeba też pamiętać, że wskazany pożyczkobiorca, darczyńca musi w takim wypadku być również w stanie udokumentować posiadanie środków.
PRZYKŁAD: PRZEDAWNIENIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO
Podatnik utrzymywał się z prowadzenia działalności gospodarczej. Przychody z tej działalności były wykazywane w rocznych zeznaniach podatkowych składanych do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania podatnika. Jednocześnie przez wiele lat podatnik świadczył usługi okazjonalnie na terenie kraju i zagranicy. Z tego tytułu uzyskiwał wysoki dochód w obcych walutach. Z uwagi na duże wahania kursów walut, spowodowane sytuacją polityczno-gospodarczą na świecie, podejmował się również okazjonalnie skupu i sprzedaży tej waluty, uzyskując niekiedy wysokie przebicie. Środki te nie były ujawniane z uwagi na brak prowadzenia przez podatnika formy organizacyjnej umożliwiającej działalność gospodarczą w tym zakresie. Działalność ta miała charakter jedynie okazjonalny i sporadyczny. Przychody z tego tytułu były cyklicznie przeznaczane w latach kolejnych na konsumpcję przez podatnika. Ostatnie z tego tytułu środki podatnik uzyskał pod koniec 2000 roku. Czy za początek biegu terminu przedawnienia można przyjąć koniec roku podatkowego, w którym podatnik osiągnął nieujawniony dochód?
Zobowiązanie z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja.
Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są zobowiązani do 30 kwietnia następnego roku wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu a sumą należnych za dany rok zaliczek.
Początek terminu przedawnienia do wydania decyzji, w stosunku do zobowiązań z tytułu z podatku dochodowego za 2000 rok, rozpoczął swój bieg z końcem roku 2001. Termin pięcioletni upłynął więc z końcem 2006 roku.
Przepis ustanawiający terminy, w czasie których możliwe jest wydanie decyzji w sprawie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, ogranicza jedynie możliwość wydania takiej decyzji. Przepis ten nie ogranicza natomiast uprawnienia do dokonywania rozliczeń potrzebnych do ustalenia dochodu od przychodów z nieujawnionych źródeł, a uwzględniających przychody i wydatki z okresu wcześniejszego niż ten, z którego dochód może być przedmiotem opodatkowania.
PRZYKŁAD: KONTROLA W BANKU
W wyniku czynności kontrolnych przeprowadzonych w jednym z banków wydano decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002 rok w kwocie 130,8 mln zł, podczas gdy kontrolowany podmiot w zeznaniu rocznym zadeklarował kwotę zobowiązania podatkowego w wysokości 115,0 mln zł. Dyrektor izby skarbowej uchylił decyzję organu I instancji i określił wysokość zobowiązania podatkowego w kwocie 125,6 mln zł. Na zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego miały wpływ korekty w zakresie przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów: Podatnik uiścił kwotę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
PRZYKŁAD: UKRYTE DOCHODY KAPITAŁOWE
Kontrola u osoby fizycznej ujawniła, że osoba ta nie wykazała w złożonym zeznaniu podatkowym za 2001 rok dochodu z kapitałów pieniężnych w wysokości 11,8 mln zł. W toku kontroli ustalono, że z chwilą dokonania przez sąd rejonowy wpisu do rejestru podwyższonego kapitału spółki (w której ta osoba była udziałowcem) nastąpiło objęcie przez nią udziałów w zamian za aport w postaci nieruchomości i ich części, skutkujące przychodem w kwocie równej wartości objętych udziałów. Wymienione ustalenia były podstawą wydania decyzji określającej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2001 rok w kwocie 4,7 mln zł. W wyniku postępowania odwoławczego izba skarbowa utrzymała przedmiotową decyzję w mocy.

75-proc. podatek do zapłaty

Od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach pobierany jest podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 75 proc. dochodu. Osoby, które np. nabyły nieruchomości, nigdzie nie pracowały i nie osiągały przychodów, w obliczu kontroli podatkowej ryzykują zapłatą 75-proc. stawki podatku dochodowego od dochodu z nieujawnionych źródeł lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach, jeżeli zostanie wydana stosowna decyzja w omawianym zakresie.
Biorąc pod uwagę takie konsekwencje, należy się zastanowić, czy nie powołać się na otrzymanie darowizny przed organem podatkowym i nie wykazać z tego tytułu obowiązku w podatku od spadków i darowizn. Korzystniejsze będzie też ujawnienie dochodów, poprzez złożenie deklaracji podatkowej i zapłata PIT według skali podatkowej, ale o tym za chwilę.

Warto się przyznać

Stawka podatku sankcyjnego jest wysoka, wynosi aż 75 proc. dochodu. Podatek od nieujawnionych źródeł jest podatkiem nietypowym. Gdy ktoś nie chce ujawnić źródła przychodów, nie można go opodatkować według zasad ustalonych dla legalnych źródeł i wtedy nakładany jest zryczałtowany 75-proc. podatek. Jest on wyższy od innych podatków właśnie po to, aby się nie opłacało ukrywać dochodów. Podatnicy powinni się opodatkować zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdyż na wypadek, gdyby przyszło im do głowy oszukiwać, to istnieje podatek sankcyjny w wysokości 75 proc. dochodów.
Gdyby wszyscy płacili podatki w należnej wysokości, nie powinno być żadnych ustaleń z tytułu 75-proc. podatku.
Ważne!
Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku
Jeśli istnieje podejrzenie, że dana osoba zataiła dochody, urzędy kontroli skarbowej sprawdzają, ile dana osoba wydała w danym roku i ile miała przychodów i czy przychody wystarczają na pokrycie wszystkich wydatków.
Urząd kontroli skarbowej rozpoczyna postępowanie, gdy z dokumentów wynika, że wydatki nie zgadzają się z opodatkowanymi dochodami - akt notarialny potwierdza dokonanie zakupu np. za 300 tys. zł, a osoba w ostatnich latach w zeznaniach podatkowych (do których urzędy kontroli skarbowej mają przecież dostęp) deklaruje bardzo niskie przychody. Podatnik powinien wskazać źródło pochodzenia środków, które wydał. Może to być kredyt bankowy - wtedy postępowanie kończy się. Zakup może być też sfinansowany z dochodów z poprzednich lat, o ile zostały zgłoszone i opodatkowane.
W sytuacji gdy podczas kontroli podatnik wskaże źródło dochodów, będzie musiał zapłacić podatek dochodowy według skali plus odsetki od zaległości podatkowych zamiast 75-proc. sankcyjnego PIT. Dlatego lepiej jest przyznać się do błędu niż zatajać pochodzenie dochodów. W takim przypadku konsekwencje - zwłaszcza finansowe - będą mniejsze.
Jednak nie wystarczy wskazać jakiegokolwiek źródła. Przede wszystkim musi być ono prawdziwe - inspektor to sprawdzi. Tymczasem ukrywanie przychodów związane jest najczęściej z innymi naruszeniami przepisów.
Kary za wykroczenia i przestępstwa skarbowe
37,53 zł - 15 012 zł - wynosi rozpiętość stawki dziennej za przestępstwo skarbowe
112,60 zł - 22 520 zł - wynosi rozpiętość kary grzywny za wykroczenie skarbowe

Sankcje karne

Poza konsekwencjami wynikającymi z kodeksu karnego, o których już wspominałam, trzeba wiedzieć, że z zatajeniem dochodów wiążą się także konsekwencje wynikające z kodeksu karnego skarbowego.
Przepisy przewidują bowiem, że podatnik, który uchylając się od opodatkowania nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Wykryte nieprawidłowości

Kontrole przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach, oprócz zapewnienia dodatkowych wpływów do budżetu państwa, stanowią niezbędne narzędzie walki z szarą strefą, praniem brudnych pieniędzy oraz korupcją. Ich rezultatem jest nałożenie 75-proc. stawki podatku dochodowego od osób fizycznych na nieujawnione wcześniej przychody.
Ministerstwo Finansów publikuje zestawienia wyników kontroli, w których dużo miejsca zawsze zajmują kontrole dotyczące dochodów nieujawnionych. Z danych resortu finansów wynika, że w 2006 roku urzędy kontroli skarbowej skontrolowały pod tym kątem ponad 1000 osób, ustalając zobowiązania podatkowe na kwotę blisko 86 mln zł. W porównaniu z 2005 rokiem odnotowano wzrost zarówno liczby skontrolowanych osób, jak i kwoty ustaleń o odpowiednio: 16 i 19 proc. Poniżej przedstawiamy przykłady działań podatników, które przyczyniły się do kontroli ze strony urzędów kontroli skarbowej w zakresie nieujawnionych źródeł dochodów:
UKS Olsztyn: dodatkowe 2 mln zł właściciela automatów do gry. Podatnik prowadzący działalność gospodarczą w zakresie automatów do gier ponosił wydatki znacznie przekraczające uzyskane w kontrolowanym okresie dochody. Zaległości podatkowe wyniosły prawie 2,3 mln zł.
UKS Bydgoszcz: luksusowe zakupy za środki nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów. Trzy młode osoby zakupiły m.in. nieruchomości za łączną kwotę prawie 3 mln zł oraz luksusowe samochody o łącznej wartości 270 tys. zł Kontrolujący ustalili nadwyżkę poniesionych wydatków i wartości zgromadzonego mienia nad uzyskanymi przychodami i mieniem zgromadzonym w badanym okresie i w latach poprzednich w wysokości ok. 680 tys. zł.
UKS Wrocław: nieujawnione dochody męża, który nie deklarował żadnych przychodów. Kontrola u małżonków wykazała, że z rachunku bankowego męża, który nie deklarował żadnych dochodów, dokonywane były znaczne przelewy na rachunki bankowe osób fizycznych. Wydano decyzje ustalające zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych w łącznej wysokości ponad 400 tys. zł, tj. po ok. 200 tys. zł na każdego z małżonków.
UKS Szczecin: nieujawnione dochody uzyskiwane w prywatnym gabinecie lekarskim. Dwóch lekarzy prowadziło prywatny gabinet stomatologiczny. W toku kontroli wykazano, że w latach 1983-1996 nie uzyskali dochodu, który pokrywałby ich późniejsze wydatki. Wydane zostały decyzje ustalające zobowiązanie podatkowe z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości ponad 560 tys. zł (po ok. 280 tys. zł na każdego lekarza).
UKS Łódź: zakup nieruchomości za środki pochodzące z nieujawnionych źródeł. Kontrolowany poniósł wydatki na nabycie i remonty nieruchomości znacznie wyższe od posiadanych środków finansowych. W związku z tym ustalono zobowiązanie w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok w kwocie ponad 620 tys. zł oraz od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów w wysokości ponad 830 tys. zł.
UKS Białystok: pożyczka z USA jako źródło pokrycia wydatków. Dzięki współpracy z administracją podatkową USA wykazano, że źródłem pokrycia wydatków podatnika nie była pożyczka w wysokości 150 tys. dol. otrzymana od obywatela amerykańskiego. Wydano decyzje podatkowe na kwotę ponad 240 tys. zł.
UKS Szczecin: małżonkowie wpłacali więcej środków na konto niż zarabiali. Małżeństwo prowadziło działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. W 2000 roku na konto swojej spółki współwłaściciele wpłacali więcej środków niż zarabiali. Ze zgromadzonych materiałów wynikało, że posiadane przez małżonków lokaty, bony, rachunki osobiste, kredyty nie mogły stanowić źródła finansowania tych wpłat. W rezultacie wydane zostały decyzje ustalające im zobowiązanie podatkowe z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości ponad 1 mln zł.
Priorytety kontroli skarbowej*
Zmniejszanie szarej strefy:
• ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
• ujawnianie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
• kontrole handlu elektronicznego,
• kontrole dotyczące ewidencji obrotów towarów i usług, w tym przy zastosowaniu kas fiskalnych,
• kontrole zgodności z prawem przywozu towarów dopuszczonych do obrotu lub mających inne przeznaczenie celne oraz wywozu towarów za granicę, a także kontrole i ujawnianie towarów nielegalnie wprowadzonych.
Zwalczanie przestępczości podatkowej we współpracy z innymi służbami:
• kontrole prawidłowości rozliczania się podatników z tytułu podatku od towarów i usług, w tym ujawnianie oszustw w handlu wewnątrzwspólnotowym,
• kontrole obrotu paliwami płynnymi,
• kontrole zasadności korzystania przez osoby prawne i fizyczne ze zwolnień i odliczeń wynikających z ustaw o podatkach dochodowych,
• wszczynanie postępowań kontrolnych lub karnych skarbowych w celu przeciwdziałania procederowi sprzedaży fikcyjnych faktur,
• kontrole zasadności wykazywania strat przez osoby prawne i fizyczne.
Przeciwdziałanie korupcji w resorcie finansów:
• kontrole resortowe jednostek organizacyjnych administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych,
• kontrole oświadczeń o stanie majątkowym osób zatrudnionych lub pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
Kontrole transferów finansowych:
• zapobieganie nielegalnemu transferowi dochodów polskich podatników za granicę, w wyniku wykorzystywania powiązań z podmiotami zagranicznymi.
* co rok opracowywane są plany kontroli skarbowej na dany rok; priorytety są stałe, poszerzany jest ich zakres.
Wyniki kontroli skarbowej w latach 1992-2006
Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w ciągu 15 lat kontrola skarbowa przeprowadziła łącznie ponad 410 tys. kontroli, dokonała ustaleń skutkujących przypisami w wysokości ponad 40 mld zł oraz ponad 127 mld zł ustaleń nieskutkujących przypisami.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
Ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).