W księgach rachunkowych wartość początkowa wartości gruntu wykupionego z wieczystego użytkowania obejmie: wartość faktycznie zapłaconą, dodatkowe koszty związane z nabyciem gruntu, a także nieumorzoną część wartości początkowej prawa wieczystego użytkowania.
Na podstawie posiadanego prawa wieczystego użytkowania gruntu, firma może użytkować grunt, którego nie jest właścicielem. Związane z tym zagadnieniem kwestie uregulowane są w ustawie o gospodarce nieruchomościami oraz w kodeksie cywilnym.
Nabycie prawa
Zgodnie z tymi przepisami oddanie gruntu Skarbu Państwa lub należącego do jednostek samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego tego nie wymaga, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat 40. Należy pamiętać, że musi to nastąpić w formie aktu notarialnego.
W ewidencji księgowej zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości, prawo wieczystego użytkowania gruntów jest składnikiem majątku stanowiącym środek trwały i podlegającym amortyzacji. Do celów amortyzacji rachunkowej konieczne jest przede wszystkim ustalenie wartości początkowej środka trwałego. Stanowi ona, w przypadku kupna, najczęściej cenę zakupu oraz dodatkowe koszty bezpośrednio związane z nabyciem (np. opłaty notarialne).
Przykładowa ewidencja otrzymanej faktury za wieczyste użytkowanie może przebiegać w następujący sposób: strona Wn konta 010 „Środki trwałe” (lub w określonych przypadkach konto 080 „Środek trwały w budowie”) - wartość netto, strona Wn konta 220 „VAT naliczony i jego rozliczenie” - wartości podatku naliczonego podlegającego odliczeniu, strona Ma konta 240 „Inne rozrachunki” - wartość brutto.
Wykup gruntu
Zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami grunt oddany w użytkowanie wieczyste może być sprzedany wyłącznie użytkownikowi wieczystemu. Z dniem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wygasa uprzednio ustanowione prawo użytkowania wieczystego z mocy prawa.
Dla ewidencji księgowej istotny będzie natomiast art. 69 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym na poczet ceny nieruchomości gruntowej sprzedawanej jej użytkownikowi wieczystemu zalicza się kwotę równą wartości prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości, określoną według stanu na dzień sprzedaży.
Biorąc więc pod uwagę również art. 28 ust.1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, wartość gruntu obejmie: wartość zapłaconą za wykup gruntu, dodatkowe koszty związane z nabyciem gruntu, np. opłata notarialna, a także nieumorzoną część wartości początkowej prawa wieczystego użytkowania gruntu.
Warto pamiętać, że grunty wykorzystywane w działalności gospodarczej na podstawie prawa wieczystego użytkowania ujmuje się w ewidencji pozabilansowej. W momencie przyjęcia do korzystania należy wprowadzić ich wartość jednostronnym zapisem po stronie Wn konta 096 „Grunty w wieczystym użytkowaniu”. Natomiast w momencie wykupu wyksięgować jednostronnym zapisem po stronie Ma.
AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 3 ust. 1 pkt 15 oraz art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
■ Art. 69 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).
■ Art. 232 oraz art. 236 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
