■ W obowiązujących przepisach nie ma definicji centrum interesów życiowych. Jego określenie jest istotne m.in. dla osób pracujących za granicą. Czym zatem jest centrum interesów życiowych?
- Faktycznie, ośrodek interesów życiowych nie został zdefiniowany ani w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, ani w krajowym prawie podatkowym. Istotne dla wykładni tego pojęcia są więc wskazówki zawarte w Komentarzu do art. 4 Konwencji Modelowej OECD w sprawie unikania podwójnego opodatkowania dochodu i majątku. Zgodnie z nim ośrodek interesów życiowych obejmuje powiązania osobiste i ekonomiczne, w tym stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, a także miejsce prowadzonej działalności gospodarczej i miejsce, z którego dana osoba zarządza swoim majątkiem. Wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, ze zwróceniem szczególnej uwagi na indywidualne postępowanie danej osoby.
■ Jakie przesłanki przemawiają za tym, że centrum interesów życiowych polskiego podatnika zostało przeniesione za granicę?
- Zbiór takich przesłanek ma charakter subiektywny. Niewątpliwie należy na podstawie znanego stanu faktycznego dokonać próby stwierdzenia, z którym państwem - przy istnieniu tzw. ogniska domowego w obu państwach, których rezydentem dla celów podatkowych może być dany podatnik - podatnik ten posiada ściślejsze powiązania osobiste i ekonomiczne. Wydaje się, że tymi przesłankami może być fakt posiadania w danym państwie najbliższej rodziny, względnie krewnych i znajomych, fakt zatrudnienia lub prowadzenia tam działalności gospodarczej, rachunek bankowy, objęcie danej osoby w tym państwie ubezpieczeniem społecznym, emerytalnym, rentowym lub innym, udział tej osoby w lokalnych przedsięwzięciach o charakterze społecznym, kulturalnym lub politycznym. Dodatkowym kryterium może być posiadanie w danym państwie majątku. Jeżeli tego rodzaju więzi z drugim państwem będą jednocześnie w sposób zauważalny słabsze aniżeli z Polską, to takie porównanie wskaże na fakt istnienia centrum interesów życiowych w tym obcym państwie.
■ Co powinna zrobić osoba pracująca poza krajem, która przeniosła swoje centrum interesów życiowych za granicę, aby udowodnić to przed polskimi organami skarbowymi?
- Wydaje się, że należałby zgromadzić maksymalną liczbę dokumentów świadczących o ściślejszych powiązaniach osobistych i ekonomicznych z zagranicą. Przykładowo, dokumentem takim może być akt własności nieruchomości lub umowa najmu, umowa kredytowa zawarta z zagranicznym bankiem, dowód własności samochodu, umowa o pracę z zagranicznym pracodawcą, wypis z rejestru przedsiębiorców prowadzonego w obcym państwie, udokumentowanie faktu stałego przebywania rodziny za granicą wraz z podatnikiem (współmałżonek, dzieci), dowód uczęszczania dzieci do szkoły za granicą.
Przedstawienie przynajmniej kilku tego rodzaju dokumentów może stanowić wystarczający dowód na istnienie ośrodka interesów życiowych podatnika w danym państwie obcym - przy braku analogicznych elementów w Polsce. Ostateczna ocena należy jednak do organów skarbowych.
Rozmawiała EWA MATYSZEWSKA
