W restrukturyzacji mogą brać udział spółki z siedzibą w różnych państwach Unii Europejskiej. Na czym polega istota unijnych regulacji dotyczących skutków opodatkowania fuzji?
HANNA LITWIŃCZUK
profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Jedną z podstawowych decyzji, jaką musi podjąć przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium państwa innego niż kraj jego rezydencji, jest wybór formy prawnej tej działalności. Może on zdecydować się albo na utworzenie zagranicznego zakładu, albo na założenie spółki zależnej. Transgraniczna działalność gospodarcza może przyjąć pożądaną z punktu widzenia przedsiębiorcy formę prawną także na skutek restrukturyzacji, w której biorą udział spółki z siedzibą w różnych państwach. W odniesieniu do spółek państw członkowskich zasady opodatkowania zdarzeń restrukturyzacyjnych zostały uregulowane w Dyrektywie 90/434/EEC znowelizowanej w 2005 roku (dalej nazywana dyrektywą o fuzjach). Do transgranicznych zdarzeń restrukturyzacyjnych dyrektywa zalicza: fuzje, podziały, podziały przez wydzielenie, wniesienie majątku, wymianę udziałów, przeniesienie statutowej siedziby spółki europejskiej i spółdzielni europejskiej.
Fuzja transgraniczna ma miejsce w sytuacji, gdy spółka A z siedzibą w państwie członkowskim X jest przejmowana przez spółkę B z siedzibą w państwie członkowskim Y. W wyniku tego zdarzenia wspólnicy spółki A nabywają udziały spółki B, zaś spółka A przekształca się w zagraniczny zakład spółki B na terytorium państwa X.
Z fuzją transgraniczną mamy do czynienia również wtedy, gdy spółki A i B z siedzibą w państwie członkowskim X łączą się w nową spółkę C z siedzibą na terytorium państwa Y. W wyniku tego zdarzenia wspólnicy spółek A i B nabywają akcje spółki C, natomiast spółki A i B przekształcają się w zakłady spółki C na terytorium państwa X.
Fuzja transgraniczna ma także miejsce w sytuacji, gdy spółka A z siedzibą w państwie członkowskim X przejmuje spółkę B, w której ma 100 proc. udziałów, z siedzibą w państwie członkowskim Y. Spółka B przekształca się w zagraniczny zakład spółki A na terytorium państwa Y.
Istota regulacji zawartych w dyrektywie o fuzjach polega na tym, że fuzja nie może powodować opodatkowania różnicy między wartością rzeczywistą a wartością do celów podatkowych przeniesionych aktywów i pasywów majątkowych spółki przejmowanej. Fuzja nie może także powodować opodatkowania różnicy między wartością objętych i unicestwionych udziałów u wspólników spółki przejmowanej. Fuzja jest neutralna podatkowo dzięki mechanizmowi odroczenia opodatkowania.